بخشنامه

بخشنامه دستور العملی است که وزیران خطاب به همکاران خود، و درمقام تفسیر و بیان شیوه اجرای قوانین و مقررات یا به منظور حسن اجراء و تنظیم امور داخلی دستگاه‌ها صادر می‌نمایند.

به عبارت دیگر، بخشنامه در کتاب ترمینولوژی حقوق دکتر لنگرودی عبارت است ”

از تعلیم یا تعلیمات کلی و یکنواخت و به صورت کتبی که از طرف مقام اداری به مرئوسین برای ارشاد به مدلول و طرز تطبیق قانون یا آئین‌نامه داده شود و نباید مخالف قانون یا آئین‌نامه باشد

بخشنامه‌ ها جنبه اعلامی دارند

بخشنامه قابل استناد در دادگاه نیست و فی حد ذات منشأ حق و تکلیف جدیدی نمی‌باشد و در صورت تعارض با قانون یا آئین‌نامه نباید به آن عمل کرد.”

بخش‌نامه نمی‌تواند ایجاد کننده حق و تکلیف جدیدی باشد و به همین دلیل مستند رأی دادگاه قرار نمی‌گیرد و اصحاب دعوا نیز نمی‌توانند به آن استناد کنند، از این رو گفته می‌شود که بخشنامه‌ها همیشه جنبه اعلامی داشته و همیشه شارح است، نه مؤسس؛

صدور بخشنامه‌های متعدد از مصادیق فساد در جامعه است

و بخشنامه جایگاهی در سلسله مراتب قانون در معنای عام آن، ندارد و از منابع حقوق به‌شمار نمی‌رود و این که گاه در طبقه‌بندی قوانین، بخش‌نامه را هم ذکر می‌کنند، نباید موجب این توهم شود که بخش‌نامه نیز قانون است.

جایگزین شدن بخشنامه‌ها به جای قانون به اصل به تفکیک قوا درقانون اساسی خدشه وارد نماید و نمی‌توان درقالب بخشنامه قانون وضع نمود. همچنین صدور بخشنامه‌های متعدد از مصادیق فساد در جامعه است.

بخش نامه ها را در اینجا مشاهده کنید⇓

  • دستورالعمل اجرایی قانون الحاق موادی به قانون نحوه اجرای اصل ۴۹ قانون اساسی

    وکلاپرس ـ‌ سید ابراهیم رییسی، رییس قوه قضاییه، دستورالعمل اجرایی قانون الحاق موادی به قانون نحوه اجرای اصل ۴۹ قانون اساسی را ابلاغ کرد.

    به گزارش وکلاپرس به نقل از میزان، در اجرای قانون الحاق موادی به قانون نحوه اجرای اصل چهل و نهم قانون اساسی مصوب ۱۳۹۸ و نظر به وظیفه ذاتی قوه قضاییه در مبارزه با فساد، حمایت قانونی از ثروت‌های مشروع، اهتمام در تأمین امنیت سرمایه گذاری و به منظور تبیین نحوه رسیدگی به اموال موضوع قانون که توسط برخی مقامات کارگزاران و مسئولان و مرتبطان آنها و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی موضوع قانون مذکور تحصیل شده است، دستورالعمل اجرای قانون الحاق موادی به قانون نحوه اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به شرح مواد آتی است.

    فصل نخست- تعاریف و اصطلاحات

    ماده ۱- اصطلاحات مذکور در این دستورالعمل در معانی زیر به کار میرود:

    الف- قانون: قانون الحاق موادی به قانون نحوه اجرای اصل چهل و نهم (۴۴) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۹۸

    ب- دادگاه: دادگاه حقوقی ویژه رسیدگی به پرونده های اصل چهل و نهم قانون اساسی موضوع ماده ۲۰ قانون و تبصره آن؛

    پ- دادستان: دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان با رعایت صلاحیت های مقرر در ماده ۱۸ بانون و تبصره آن؛

    ت- سازمان‌های مردم نهاد: نهادهایی که به طور داوطلبانه، غیردولتی، غیرانتفاعی، غیرسیاسی و با مجوز یکی از مراجع ذیصلاح فعالیت میکنند، از جمله نهادهای مردمی موضوع دستور العمل نحوه مشارکت و تعامل نهادهای مردمی با قوه قضاییه مصوب ۱۳۹۸

    ث- شخص/ اشخاص مشمول قانون: مقامات، کارکنان و اشخاص موضوع ماده ۱۶ قانون و تبصره های آن و تبصره ۳ ماده ۱۹ قانون

    ج- اموال موضوع قانون اموال نامشروع موضوع ماده ۱۹ قانون و تبصره های ۱ و ۲ آن و اموال ناشی از سوء استفاده از موقعیت شغلی یا جایگاه و عوائد آن توسط اشخاص مشمول قانون، موضوع تبصره ۲ ماده ۱۹ قانون؛

    ظن قوی: عبارت است از ظن غالب و نزدیک به علم به نحوی که احتمال خلاف آن اندک باشد و بر اساس دلایل و قراین و امارات به نحو متعارف حامل شود؛

    ح– سامانه: سامانه دریافت اطلاعات راجع به اموال موضوع قانون

    فصل دوم – شناسایی و جمع آوری اطلاعات

    ماده ۲- در اجرای تبصره ماده ۱۷ قانون، مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه با همکاری دادستانی کل کشور ظرف یک ماه از تاریخ تصویب این دستورالعمل، با رعایت اصل محرمانگی داده ها، سامانه را جهت بهره برداری دادستانی کل کشور ایجاد می کند.

    ماده ۳- نهادهای موضوع ماده ۱۷ قانون مکلف اند اطلاعات راجع به اموال موضوع قانون و مستنداتی که حاکی از سوء استفاده از موقعیت شغلی یا جایگاه اشخاص مشمول قانون یا ظن بر عدم مشروعیت باشد را از طریق سامانه و در صورت عدم امکان به نحو کتبی در اسرع وقت به دادستان کل کشور اعلام کنند. شهروندان و سازمانهای مردم نهاد نیز می توانند اطلاعات خود را از طریق سامانه ارسال نمایند

    ماده ۴- سازمان بازرسی کل کشور در اجرای ماده ۱۷ قانون و در راستای وظایف قانونی بلافاصله پس از ابلاغ این دستورالعمل، به شکل محرمانه با استفاده از کارکنان مورد وثوق و بهره گیری از اطلاعات در اختیار، از جمله سوابق پرونده های اقتصادی، در صورت کشف یا مشاهده اموال موضوع قانون مراتب را به ترتیب مقرر در ماده ۳ این دستورالعمل جهت اقدام مقتضی به دادستان کل کشور اعلام میکند.

    ماده ۵- هریک از مقامات قضایی که در انجام وظایف قانونی خود اطلاعاتی از اموال موضوع قانون به دست آورند، مکلف‌اند به صورت محرمانه این اطلاعات و مستندات مربوط را با رعایت ماده ۱۷ قانون و تبصره آن به دادستان کل کشور اعلام نمایند.

    ماده ۶- دادستان کل کشور پس از دریافت اطلاعات از سوی مراجع موضوع ماده ۱۷ قانون و گزارشات مستند با توام با قرائن و امارات از ناحیه شهروندان و سازمان های مردم نهاد در خصوص اموال موضوع قانون را پس از بررسی مقدماتی جهت رسیدگی و اقدام به دادستان ارجاع می نماید.

    بیشتر بخوانید:

    فصل سوم- اقدامات دادستان

    ماده ۷- با وصول اطلاعات از طریق سامانه، دادستان جهت بررسی اموال موضوع قانون حسب مورد اقدامات زیر را شخصا یا با ارجاع به یکی از معاونین خود به عمل می آورد

    الف – صدور دستور به جهت ارائه اطلاعات راجع به نحوه تحصیل اموال موضوع قانون به مقام ذیربط؛

    ب – اخذ اطلاعات مربوط در صورتیکه پرونده راجع به اموال موضوع قانون در مراجع قضایی یا سازمان بازرسی کل کشور، وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه، دیوان محاسبات کشور و یا سازمان تعزیرات حکومتی رسیدگی شده یا در حال رسیدگی باشد؛

    پ – ردیابی اموال موضوع قانون که به خارج از کشور منتقل شده و استفاده از قابلیت‌های درون قوه قضاییه و دستگاههای اطلاعاتی و نظارتی کشور و استفاده از ظرفیت مقررات بین المللی؛

    ت – استعلام از مرکز حفاظت و اطلاعات قوه قضاییه، وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، اشخاص موضوع مواد ۵ و ۶ قانون اصلاح قانون مبارزه با پولشویی مصوب ۱۳۹۷ و دیگر مراجع قانونی در خصوص منشا اموال موضوع قانون و تغییر و تبدل آن و یا انتقال به اشخاص دیگر و دلایل و قرائن مربوط، با قید مهلت ۲۰ روزه؛

    تبصره – هر یک از اشخاص یا دستگاه‌های موضوع ماده ۲۱ قانون مکلف‌اند با دادستان و مقام قضایی ذی ربط همکاری نموده و نسبت به تهیه و ارائه پاسخ کامل به استعلامات در مهلت تعیین شده اقدام نمایند، در غیر این صورت مستنکف تلقی و دادستان مکلف است مراتب را در راستای اعمال ماده ۲۱ قانون، به فوریت به مرجع قضایی ذیربط اعلام و برخورد قانونی با آنها را تا حصول نتیجه نهایی پیگیری کند.

    ماده ۸- در شناسایی اموال اشخاص مشمول قانون و اقدام برای اعاده آنها، اولویت با ثروت های کلان، بدون ملاحظه مقام و مسئولیت آنان می باشد.

    ماده ۹- در صورت اقتضا دادستان اقدامات تامینی لازم از قبیل توقیف اموال موضوع قانون و مسدودی حساب بانکی شخص مشمول قانون را از دادگاه درخواست می کند.

    تبصره ۱- حکم این ماده در مورد اموال موضوع قانون که به اشخاص دیگر اعم از شخص ثالث یا اشخاص مذکور در تبصره های ۱ و ۲ ماده ۱۹ و تبصره ۲ ماده ۱۹ قانون منتقل شده نیز مجری است.

    تبصره ۲ – اموالی که قبل از دوره تصدی توسط اشخاص مشمول قانون تحصیل شده از شمول قانون و این دستورالعمل خارج است. همین حکم در مورد اموال تحصیل شده پس از آن نیز جاری است، مشروط بر اینکه تحصیل آنها از قبل تصمیمات و اقدامات دوران تصدی نباشد.

    ماده ۱۰- هرگاه دادستان با دادگاه در حین بررسی و رسیدگی به اموال موضوع این ماده متوجه ارتکاب جرمی توسط شخص مظنون شود، ضمن انجام بررسی در خصوص اموال مذکور، مراتب را به مرجع قضایی صالح اعلام میکند

    ماده ۱۱– رسیدگی به اموال موضوع قانون و اعاده آن مطابق قانون، منوط به وجود اتهام کیفری و یا اثبات جرم نیست و ترتیبات رسیدگی به اموال موضوع قانون نیز تابع ترتیبات شناسایی و رسیدگی به جرایم نمی باشد.

    ماده ۱۲– در صورتی که شخص مظنون به دارا بودن اموال موضوع قانون قبلا متهم به ارتکاب جرمی بوده و پرونده اتهامی وی به صدور حکم برائت یا قرار منع یا موقوفی تعقیب منتهی شده باشد، این امر مانع شناسایی و رسیدگی به اموال وی نیست و در صورتی که حکم برائت یا قرار منع یا موقوفی تعقیب در ماهیت حقوقی رسیدگی به اموال موضوع قانون مؤثر باشد، دادستان و دادگاه به این امر توجه میکنند.

    ماده ۱۳– در اجرای ماده ۱۸ قانون و با رعایت مقررات این فصل، در صورتی که دادستان ظن قوی بر اموال موضوع قانون داشته باشد، به ترتیب زیر عمل می‌کند:

    الف – شخص مشمول قانون را دعوت و در صورت حضور چنانچه با ارائه دلائل، مشروع بودن اموال موضوع قانون به اثبات برسد، دستور بایگانی شدن پرونده را صادر می نماید.

    ب – چنانچه شخص مشمول قانون ضمن پذیرش موضوع، به اعاده اموال موضوع قانون رضایت دهد، صورتجلسه‌ای مشتمل بر رضایت وی با قید صورت دقیق اموال موضوع قانون تنظیم و مراتب را جهت اتخاذ تصمیم به دادگاه اعلام می‌کند. پس در غیر موارد مذکور در بندهای الف و “ب”، موضوع به صورت مستدل و مستند با ذکر مراتب زیر به دادگاه اعلام و درخواست رسیدگی می نماید:

    ۱. نام و مشخصات شخص و طول دوره تصدی ؛

    ۲. صورت دقیق اموال موضوع قانون، با مشخص کردن اینکه اموال در بد شخص مذکور می باشد یا در تصرف همسر، خویشاوندان، مرتبطین یا شرکای وی؛

    ۳. منشأ نامشروع بودن آن؛

    تعیین اینکه اموال موضوع قانون مشمول ماده ۱۶ قانون است یا تبصره ۳ ماده ۱۹ آن و دلایل و قرائن شمول قانون بر اموال مذکور؛

    در صورت تحصیل مال موضوع قانون توسط همسر، خویشاوندان، شرکا و مرتبطین وی یا انتقال به آنها، حسب مورد ذکر نام و مشخصات آنها و طبقه و درجه خویشاوندی یا نوع رابطه و نحوه ارتباط بین دارا شدن آنها با شخص مذکور، همراه با ذکر ادله و قرائن؛

    در صورت انتقال اموال موضوع قانون به اشخاص ثالث، نام و مشخصات آنها با قید مشخصات اینگونه اموال.

    تبصره ۱- دادستان با نماینده وی در جلسه رسیدگی دادگاه حاضر شده و در صورت لزوم با تهیه و ارسال لوایح تکمیلی، گزارش شفاهی، اطلاعات لازم را به دادگاه ارائه داده و تا حصول نتیجه، موضوع را پیگیری می کند.

    تبصره ۲- در اجرای ماده ۱۸ و تبصره ۱ ماده ۱۹ قانون و لزوم رعایت احکام مرتبط در قانون مبارزه با پولشویی مصوب ۱۳۸۹ با اصلاحات و الحاقات بعدی و با لحاظ تبصره های ۱ و ۳ ماره ۲ قانون اصلاح قانون مبارزه با پولشویی مصوب ۱۳۹۷، در صورتی که ظن قوی بر نامشروع بودن اموال وجود داشته باشد، اشخاص مشمول قانون مکلف اند با ارائه اسناد مثبته، مشروع بودن اموال خود را به اثبات برسانند.

    فصل چهارم – رسیدگی در دادگاه

    ماده ۱۴- برای رسیدگی به اموال موضوع قانون، با پیشنهاد رییس کل دادگستری استان تهران و موافقت رییس قوه قضاییه شعبه یا شعب حقوقی ویژه دادگاههای اصل ۴۴ قانون اساسی در تهران تشکیل می شود و در صورت اقتضاء شعب مذکور در برخی استانها نیز تشکیل خواهد شد، تا زمانی که در استانها شعبی از دادگاه تشکیل نشده، دادستان ذیربط در صورت احراز اموال موضوع قانون از دادگاه تشکیل شده در تهران درخواست رسیدگی می کند. در صورت تعدد شعب، ارجاع با رییس شعبه اول خواهد بود.

    ماده ۱۵– پس از ارسال پرونده از سوی دادستان، دادگاه ضمن تعیین وقت رسیدگی از شخص مشمول قانون و وکیل وی در صورت انتخاب و معرفی وکیل و دادستان با نماینده وی، دعوت به عمل می آورد. شخص مذکور شخصا یا از طریق وکیل منتخب خود میتواند در وقت رسیدگی حاضر و مدارک خود را ارائه دهد و اشخاص مذکور می‌توانند برای ارائه اسناد و مدارک از تاریخ جلسه اول دادگاه به مدت یک ماه استمهال نموده تا مستندات خویش را به صورت مکتوب به دادگاه ارائه دهند. این مدت تنها برای یک بار و حداکثر به مدت یک ماه قابل تمدید است. دادگاه در خصوص صحت اسناد و مدارک و دفاعیات ارائه شده بررسی لازم را انجام میدهد و با رعایت احکام مرتبط در قانون مبارزه با پولشویی مصوب ۱۳۸۹ با اصلاحات و الحاقات بعدی، ظرف یک هفته پس از ختم رسیدگی در صورتی که اموال مذکور را مشمول قانون نداند، پرونده را بایگانی و الا با رعایت ماده ۹ قانون به شرح زیر مبادرت به صدور حکم می نماید:

    الف – در مورد اموال مذکور در تبصره ۳ ماده ۱۹ قانون با رعایت ترتیبات مقرر در قانون و این دستورالعمل، حکم به استرداد تمامی اموال مذکور و عواید ناشی از آن حسب مورد به عنوان جریمه یا خسارت به بیت المال یا صاحب حق صادر می کند.

    ب – در مورد سایر اموال موضوع قانون حسب مورد حکم به اعاده آنها به صاحب حق یا بیت المال صادر می کند.

    تبصره ۱– دادگاه باید از اطلاع شخص مشمول قانون از جلسه دادرسی اطمینان حاصل کند، ولی عدم حضور وی یا عدم ارائه اسناد و مدارک مثبته مانع از رسیدگی نخواهد بود.

    تبصره ۲- دادگاه عنداللزوم برابر مقررات آیین دادرسی مدنی می تواند وقت دیگری برای رسیدگی تعیین نماید.

    ماده ۱۶– آراء صادر شده از دادگاه بدوی، ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ، مطابق قانون آیین دادرسی مدنی قابل تجدیدنظرخواهی است. دادستان نیز رأسا یا به تقاضای مراجع موضوع ماده ۱۷ قانون و به تشخیص خود، میتواند از رأی صادر شده تجدیدنظرخواهی کند.

    ماده ۱۷– مرجع تجدیدنظر شعبه یا شعب ویژه ای از دادگاه تجدیدنظر استان است که توسط رئیس قوه قضاییه تعیین می شود. آرای صادره از جهت فرجام خواهی، اعتراض، ورود و جلب ثالث، اعاده دادرسی و طرق تجدیدنظرخواهی فوق العاده تابع مقررات آیین دادرسی است.

    فصل پنجم – اجرای احکام

    ماده ۱۸– احکام دادگاه توسط قضات اجرای احکام دادگاه‌های موضوع قانون نحوه اجرای اصل چهل و نهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۷/۵/۱۳۶۳ و آیین نامه اجرایی آن اجرا میشود.

    ماده ۱۹- در اجرای حکم دادگاه، اموال موضوع قانون حسب مورد به صاحب حق یا دولت مسترد و درآمدهای ناشی از اجرای قانون، بر اساس قانون اجرای احکام مدنی مصوب ۱۳۵۹ با اصلاحات بعدی به حساب خزانه واریز میشود.

    فصل ششم- اطلاع رسانی

    ماده ۲۰– در زمان بررسی دادستان، هرگونه اطلاع رسانی ممنوع است. انتشار جریان رسیدگی دادگاه و گزارش پرونده که متضمن افشای مشخصات فرد باشد، در صورتی که به جهاتی مانند جلوگیری از خدشه دار شدن وجدان جمعی و یا حفظ نظم عمومی جامعه ضرورت یابد، به درخواست دادستان کل کشور و موافقت رئیس قوه قضاییه امکان پذیر است. دادستان کل کشور در هر مورد، قبل از تشکیل دادگاه مراتب را به طریق مقتضی به اطلاع رییس قوه قضاییه می رساند.

    ماده ۲۱– روسای کل دادگستری و دادستان باید به طور ماهانه گزارش کلیه اقدامات موضوع قانون و این دستورالعمل را حسب مورد به معاون اول قوه قضاییه و دادستان کل کشور ارائه دهند و مقامات مذکور در پایان هر فصل جمع بندی گزارشات دریافتی و نتایج حاصله را به حوزه ریاست قوه قضاییه منعکس می نمایند.

    تبصره- در اجرای ماده ۲۰ قانون، معاون اول قوه قضاییه و دادستان کل کشور با جمع بندی گزارش های دریافتی، حداکثر تا پانزدهم اردیبهشت ماه هر سال، گزارش عملکرد سالیانه قوه قضاییه در خصوص پرونده های موضوع قانون را تهیه و جهت ارسال به مجلس شورای اسلامی و اطلاع رسانی عمومی به حوزه ریاست قوه قضائیه ارسال میکنند.

    ماده ۲۲– مقررات این دستور العمل نافی آیین نامه نحوه رسیدگی به پرونده های اصل ۴۴ قانون اساسی، مصوب ۱۳۸۰/ ۷ / ۲۸ و اصلاحیه مورخ ۱۳۸۹/ ۹ / ۲۸ و سایر مقررات مربوط نیست. در مواردی که مقررات آنها با هم در تعارض باشد، در خصوص اجرای بخش سوم قانون، این دستور العمل مجری است.

    ماده ۲۳- معاون اول قوه قضاییه مسئول نظارت بر حسن اجرای تکالیف دستگاههای مقرر در قانون و این دستور العمل و دادستان کل کشور مسئول نظارت قانونی بر عملکرد دادستانها می باشند.

    ماده ۲۴– این دستورالعمل در ۲۶ ماده و ۸ تبصره در تاریخ ۱۶/۱۰/۱۳۹۹ به تصویب رسید و از تاریخ تصویب لازم الاجرا است.

    منبع: میزان

  • بخشنامه بانک مرکزی درخصوص الزامات ناظر بر قانون جدید صدور چک

    وکلاپرس- بانک مرکزی ضمن ابلاغ « الزامات و تکالیف ناظر بر قانون جدید صدور چک »، اعلام کرد که قانون جدید صدور چک مرحله ‌ای و به تدریج اجرایی می‌ شود.Read More »

  • بخشنامه دورکاری واحدهای ستادی، قضایی و سازمان‌های تابعه قوه قضاییه در ایام شیوع کرونا

    وکلاپرس ـ بخشنامه دورکاری واحدهای ستادی، قضایی و سازمان‌های تابعه قوه قضاییه در ایام شیوع کرونا توسط غلامحسین محسنی اژه‌ای، معاون اول رییس قوه قضاییه، در ۲۸ آبان ابلاغ شده است.Read More »

  • بخشنامه نحوه رسیدگی به دادخواست های مهریه در محاکم

    وکلاپرس- معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه در بخشنامه ‌ای به روسای دادگستری سراسر کشور نحوه رسیدگی به دادخواست ‌های مطالبه مهریه را ابلاغ کرد.Read More »

  • بخشنامه پایش و غربالگری زندانیان

    بخشنامه به کلیه واحدهای قضایی و سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور

    در راستای اجرای بند ۱۲ سیاست­های کلی قضایی مبنی بر اتخاذ تدابیر لازم در استفاده از مجازات زندان با رویکرد حبس­‌زدایی، مواد ۱۲، ۲۴۲، ۵۰۲، ۵۲۲، ۵۲۹ قانون آیین دادرسی کیفری و مواد ۴۶، ۵۶، ۵۸، ۶۲، ۱۱۴ تا ۱۱۹، ۱۵۰، ۴۲۹ قانون مجازات اسلامی و مواد ۸ تا ۱۱ و تبصره­‌های ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت­‌های مالی به منظور حصول اطمینان از اجرای قوانین و مقررات در مورد زندانیان و تأمین حقوق بازداشت­‌شدگان؛ کلیه واحد­های قضایی و زندان­ها موظفند برای هر یک از زندانیان واجد شرایط، بر اساس برنامه زمان‌بندی تعیین شده نسبت به پایش زندانیان برابر کاربرگ­های پیوست به شرح زیر. اقدام نمایند:

    ۱- رؤسای زندان­ها و بازداشتگاه­‌ها موظفند کاربرگ­‌های تنظیمی پیوست را به انضمام صورت وضعیت رایانه­‌ای زندانیان، با لحاظ اطلاعات موجود در سامانه جامع اطلاعات زندانیان، مددکاری اجتماعی و گزارش واحد اجرای احکام زندان و در موارد لازم با لحاظ نمودن مصوبات شورای طبقه­‌بندی زندان، ظرف مدت حداکثر ۱۵ روز تکمیل و برای مراجع قضایی ذی­ربط ارسال نمایند.

    ۲- رؤسای واحدهای قضایی و دادستان­ها حسب مورد باید تمهیدات لازم جهت اجرای طرح پایش را فراهم نموده و در کلان‌شهرها ظرف مدت حداکثر ۴۵ روز و در سایر واحدهای قضایی ظرف مدت حداکثر ۳۰ روز، آمار و نتایج حاصله از اقدامات را با لحاظ شاخص‌­های مندرج در بند ۱۴، به رئیس کل دادگستری استان منعکس نمایند.

    ۳- رؤسای کل دادگستری استان­ها موظفند ضمن نظارت بر عملکرد و ارزیابی فرایندها، ظرف مدت حداکثر ۱۵ روز پس از خاتمه اجرای طرح توسط واحدهای قضایی استان، گزارش نهایی مشتمل بر اسامی زندانیانی که در اجرای این طرح تغییر وضعیت پیدا کرده‌­اند را به تفکیک هر موضوع تنظیم و به انضمام نتایج شاخص ­های مندرج در بند ۱۴ و پیشنهادهای اصلاحی برای اصلاح رویه­‌های قضایی و قوانین و مقررات به معاون اول قوه قضائیه ارائه نمایند.

    ۴- در خصوص متهمانی که پرونده اتهامی آن­ها منتهی به صدور رای نشده و بیش از مواعد مذکور در ماده ۲۴۲ قانون آئین دادرسی کیفری در زندان می‌باشند، در صورتی که ادامه بازداشت یا ابقاء قرار سابق‌الصدور ضرورت داشته باشد، قاضی شعبه می‌­بایست با تنظیم صورت‌مجلس ضرورت امر را تعیین و مراتب را برابر قانون و پیوست­‌های این بخشنامه به مراجع ذی‌­ربط منعکس و در غیر اینصورت با تخفیف یا تبدیل قرار تأمین موجبات آزادی زندانی را فراهم آورد.

    ۵- محکومانی که بابت عجز از پرداخت مهریه، سایر محکومیت­های مالی، استرداد مال ناشی از جرم یا جزای نقدی بیش از ۲ ماه در زندان می‌باشند و مدعی عجز از پرداخت اصل یا اقساط محکوم به مندرج حکم دادگاه هستند، مراتب حسب مورد با تنظیم دادخواست اعسار یا درخواست تقسیط به دادگاه منعکس تا برابر ضوابط مندرج در مواد ۸ تا ۱۱ قانون نحوه اجرای محکومیت­های مالی یا ماده ۵۲۹ قانون آئین دادرسی کیفری، رسیدگی و در صورت اثبات و پذیرش اعسار یا تقسیط محکوم به برابر ضوابط مقررات قانونی نسبت به آزادی محکوم علیه اقدام گردد.

    ۶- دادگاه می‌­بایست در موارد صدور حکم به استرداد مال ناشی از جرم، نوع و میزان، مثل یا قیمت مالی که باید مسترد گردد را معین و در صورت زندانی بودن محکوم علیه مراتب را به زندان نیز اعلام نماید. هرگاه در آرای صادره نوع و میزان مال مورد نظر مشخص نباشد، حسب مورد قاضی اجرای احکام و رئیس زندان باید مراتب را جهت رفع ابهام به دادگاه صادر کننده حکم منعکس و دادگاه نیز با فوریت و با استفاده از ظرفیت قانونی مذکور در تبصره ۴ ماده ۲ دستور العمل تعرفه کارسناسان رسمی دادگستری به موضوع رسیدگی و نتیجه را به اجرای احکام و زندان اعلام نماید.

    ۷- در خصوص زندانیانی که صرفاً به قصاص نفس یاا قصاص عضو محکوم شده و بیش از ۴ سال در زندان هستند و در جهت اعمال ماده ۴۲۹ قانون مجازات اسلامی اقدام نشده است، مراتب جهت اقدام قانونی به دادگاه مربوط منعکس گردد.

    بیشتر بخوانید:

    ۸- در خصوص زندانیان بیمار جسمی یا روانی که طبق نظر پزشک قانونی، قادر به تحمل حبس نمی‌باشند و یا اجرای مجازات حبس، موجب تشدید بیماری و یا تأخیر در بهبودی آنان خواهد شد، حسب مورد دادستان، قاضی اجرای احکام یا دادگاه می‌­بایست در راستای اجرای ماده ۱۵۰ قانون مجازات اسلامی، مواد ۵۰۲ و ۵۲۲ قانون آیین دادرسی کیفری و تبصره ۲ ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت­های مالی اقدام نمایند.

    ۹- در خصوص محکومان واجد شرایط تعلیق اجرای مجازات، نظام نیمه آزادی، آزادی مشروط، آزادی تحت نظارت سامانه­‌های الکترونیکی و پذیرش توبه که تقاضای آن­ها از سوی شورای طبقه­‌بندی زندان به مراجع مربوط ارسال و تاکنون نتیجه­ای به زندان ابلاغ نشده و یا با درخواست آن­ها مخالفت شده است، در راستای اجرای مواد ۴۶، ۵۶، ۵۸، ۶۲، ۱۱۴ تا ۱۱۹ قانون مجازات اسلامی و بند (ج) ماده ۱۲ قانون آئین دادرسی کیفری اقدام گردد.

    ۱۰- حضور قضات اجرای احکام در زندان­ها و ملاقات با زندانی به منظور استماع اظهارات ایشان الزامی است و قضات رسیدگی­ کننده، در مواردی که با تغییر وضعیت درخواستی برای زندانی مخالف باشند، ضمن انجام ملاقات با زندانی در زندان یا در داگستری، نسبت به رسیدگی اقدام نمایند. در هر حال رسیدگی­ های مذکور می‌­بایست خارج از نوبت و با فوریت انجام گردد.

    ۱۱- به منظور تسریع در اجرای طرح پایش، رؤسای دادگستری­‌ها، حسب ضرورت نسبت به اختصاص یک یا چند نفر مستشار و دادرس علی‌­البدل جهت بررسی پرونده­‌های موضوع این بخشنامه اقدام نمایند.

    ۱۲- مرکز توسعه حل اختلاف و رؤسای زندان­ها موظفند در راستای تحقق صلح و سازش بین زندانی و شاکی یا مدعی خصوصی، در موارد پیش­بینی شده در این بخشنامه از ظرفیت شورای حل اختلاف ویژه امور زندانیان در جهت صلح و سازش استفاده نمایند.

    ۱۳-در اجرای این طرح، قضات و رؤسای زندان­ها موظفند، زندانیان مستمند و مستضعف؛ به ویژه آن دسته از زندانیانی که طی یکسال گذشته هیچ گونه ملاقاتی نداشته‌­اند را در صورت دارا بودن سایر شرایط قانونی، در اتخاذ تصمیمات مورد توجه قرار دهند.

    ۱۴- مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه با همکاری سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور، موظف است با اتصال سامانه مدیریت پرونده و سامانه جامع اطلاعات زندانیان به یکدیگر، اقدامات فنی لازم را برای اجرای هوشمند پایش زندانیان در دوره­‌های بعدی ظرف مدت حداکثر ۳ ماه پس از ابلاغ بخشنامه انجام دهد.

    ۱۵- شاخص ­های ارائه گزارش عملکرد عبارتند از:

    الف) تعداد قرارها یا دستورات مشتمل بر تبدیل یا کاهش قرار تأمین منجر به آزادی زندانیان؛

    ب) تعداد آراء صادره منجر به آزادی اعم از تبدیل مجازات، تعلیق اجرای مجازات، نظام نیمه آزادی، آزادی مشروط، آزادی تحت نظارت سامانه­‌های الکترونیکی؛

    ج) تعداد احکام یا دستورات منجر به رفع ابهام از استرداد مال ناشی از جرم و محکومیت مالی؛

    د) تعداد احکام منجر به پذیرش اعسار، تقسیط یا تعدیل تقسیط محکومیت­ های مالی، استرداد مال ناشی از جرم و تقسیط یا تعدیل تقسیط جزای نقدی.

    ۱۶- نظارت بر حسن اجرای این بخشنامه با معاون اول قوه قضائیه، دادستان کل کشور و رئیس سازمان زندان­ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور می‌باشد تا ضمن نظارت بر اجرای صحیح آن، گزارش­ های نهایی استا­ن­ها را بررسی و با رتبه بندی استان­ ها، نتایج نهایی اجرای طرح به انضمام پیشنهادهای اصلاحی برای اصلاح رویه­‌های قضایی و قوانین و مقررات را ظرف مدت حداکثر ۲۰ روز پس از خاتمه اجرای طرح توسط استان­ها گزارش نمایند.

    سید ابراهیم رئیسی

  • دستورالعمل ثبت و تکمیل اطلاعات سامانه‌های قضایی

    وکلاپرس ـ رییس قوه قضاییه در دستورالعمل ثبت و تکمیل اطلاعات سامانه‌های قضایی به ‌منظور افزایش اطمینان به اطلاعات ذخیره‌شده در مرکز ملی داده‌های قوه قضاییه و همچنین بهبود ارایه خدمات مبتنی بر استعلام سوابق اشخاص و توسعه خدمات غیرحضوری به ذینفعان، مقرراتی را ابلاغ کرد.Read More »

  • بخشنامه عدم جواز صدور حکم مازاد بر نرخ سود مصوب بانک مرکزی

    وکلاپرس ـ رییس قوه قضاییه در بخشنامه ای دادگاه های سراسر کشور را توصیه به عدم صدور حکم مازاد بر نرخ سود مصوب بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار کرد.Read More »

  • بخشنامه فعالیت بخش‌‎های مختلف قضایی به‎ منظور پیشگیری از شیوع کرونا

    بخشنامه فعالیت بخش‌‎های مختلف قضایی به‎ منظور پیشگیری از شیوع کرونا

    با توجه به مصوبات ستاد ملی مبارزه با کرونا و لحاظ قوانین و مقررات و نظر ریاست محترم قوه قضائیه به ویژه تاکیدات ایشان در جلسه ویدئو کنفرانس و به منظور پیشگیری از خطرات احتمالی ناشی از ویروس کرونا، لازم است کلیه واحد‌های ستادی، قضایی و سازمان‌های تابعه قوه قضاییه به شرح زیر اقدام نمایند.

    ۱. معاونت‌ها، واحد‌های قضایی مرکز و دادگستری‌های کل، موارد قابل دورکاری و چگونگی انجام آن را با حضور دو سوم نیروها، پیش بینی و اقدام نمایند.

    ۲. در مواردی که امکان دورکاری وجود دارد با نظارت مسئول ذیربط، برنامه ریزی به نحوی باشد که حضور افراد در محل کار در زمان واحد کمتر باشد.

    ۳. رسیدگی به پرونده‌های امنیتی، مفاسد اقتصادی، پرونده جرائم خاص و خشن، پرونده‌های مرتبط با مسائل کرونا و پرونده‌هایی که شاکی خصوصی اصرار بر رسیدگی دارند، با رعایت ضوابط بهداشتی، در اولویت قرار گیرند.

    ۴. استفاده حداکثری و بموقع از ابزار الکترونیک در تمام مراحل اداری رسیدگی به پرونده‌ها توسعه و ارتقاء یابد. در این رابطه استفاده از سامانه‌های پرداخت الکترونیک و ارتباط تصویری امن داخلی نیز فراهم گردد.

    ۵. از ظرفیت‌های موجود در ماده ۶۵۹ قانون آیین دادرسی کیفری، موضوع سامانه‌های ویدئو کنفرانس و سایر سامانه‌های ارتباطات الکترونیکی در مراحل رسیدگی به منظور تحقیق از اصحاب دعوی، اخذ شهادت از شهود و یا اخذ نظرات کارشناسی، حتی‌المقدور استفاده شود، مرکز آمار و فناوری اطلاعات می‌تواند از طریق دفاتر خدمات قضایی برای راه اندازی سامانه‌های مزبور استفاده کند.

    ۶. ارجاع دستورات و استعلامات از سوی مراجع قضایی و ارسال شکوائیه ها، گزارش‌ها و اعلام نتایج اقدامات انجام شده از سوی مراجع مرتبط با قوه قضاییه، از قبیل ضابطان، وکلا کارشناسان رسمی، مشاوران و هیأت‌های منصفه حتی الامکان به صورت الکترونیکی انجام شده و استفاده از خدمات خودکاربری در خصوص اوراق قضایی از قبیل ارسال لوایح و گواهی عدم سوء پیشینه کیفری گسترش یابد.

    ۷. رسیدگی به پرونده‌ها و اجرای احکام با موضوعات غیر ضروری مانند تخلیه به زمان پس از شرایط اضطراری موکول شود.

    ۸. با استقرار پیشخوان در مبادی ورودی مراجع قضایی به صورت متمرکز و بهره گیری از ظرفیت نیرو‌های زبده و توانمند برای ارشاد ارباب رجوع و ارزیابی خواسته‌های مراجعین ترتیبی اتخاذ گردد تا از تردد و حضور غیرضروری در داخل ساختمان‌های دادگستری ممانعت به عمل آید.

    ۹. از کلیه ظرفیت‌های قانونی در جهت کاهش رفت و آمد به مراجع قضایی بهره گیری شود تا حتی المقدور جلسات دادگاه با حضور حداقلی مراجعان برگزار گردد.

    ۱۰. در مواردی که الزام به حضور شخص در مراحل رسیدگی وجود دارد، برای جلوگیری از ایجاد تجمع یا منتظر ماندن طرفین پرونده‌های اوقات دادرسی در شعب با توجه به فاصله گذاری مناسب تعیین و ابلاغ شود.

    ۱۱. اوقات و مراحل رسیدگی از طریق پیامک به ارباب رجوع اطلاع رسانی شود و موارد غیرضروری بودن حضور در پیامک‌ها مورد تأکید قرار گیرد.

    ۱۲. در صورت لزوم، در ارسال احضاریه برای متهمان به همراه داشتن کفیل یا وثیقه مناسب یادآوری گردد.

    ۱۳. در موارد ضرورت، به منظور کاهش رفت و آمد همکاران قضایی، سازو کار مناسب با رعایت جوانب حفاظتی برای ارسال و اعاده پرونده‌های قضایی جهت بررسی و تعیین تکلیف به منازل قضات تهیه و اجرا گردد. همچنین، مرکز آمار و فناوری اطلاعات ظرف مدت دو هفته در حدود امکانات دسترسی به سامانه‌های اداری، مالی و قضایی را حسب مورد برای کارکنان اداری و قضایی فراهم نماید.

    ۱۴. استفاده حداکثری از نهاد‌های ارفاقی، از قبیل تعویق صدور حکم، حکم به معافیت از کیفری تعلیق تعقیب، تعلیق اجرای مجازات و بهره مندی از ظرفیت‌های موجود، مانند تعیین مجازات‌های درجه ۷ و ۸ مندرج در ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی و مجازات‌های جایگزین حبس مورد توجه قضات صادر کننده حکم قرار گیرد.

    ۱۵. سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور با همکاری مرکز آمار و فناوری اطلاعات بستر لازم را برای ارتباط صوتی-تصویری جهت انجام امور قضایی بین زندان‌ها و مراجع قضایی فراهم نماید.

    ۱۶. در موارد ضروری، حضور قضات دادسرا و دادگا‌ها در زندان‌ها جهت انجام تحقیق و رسیدگی، با هماهنگی دادستان و رییس حوزه قضایی، بلامانع است و مسئولان زندان‌ها نسبت به تمهید و تعبیه فضای فیزیکی مناسب با رعایت ضوابط بهداشتی اقدامات لازم را معمول دارند.

    ۱۷. اعزام متهم و زندانی در صورت ضرورت صرفا با تشخیص و دستور مقام قضایی با رعایت ضوابط بهداشتی در خصوص اعزام زندانیان انجام خواهد شد.

    ۱۸. از تمام ظرفیت شورا‌های حل اختلاف و مقررات میانجیگری برای صلح و سازش بین اصحاب دعوی استفاده شود.

    ۱۹. با توجه به زیرساخت‌ها و تمهیدات موجود، تمام مکاتبات سازمانی قوه قضاییه، با سازمان‌های تابعه مانند سازمان‌های زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی، ثبت اسناد و املاک و پزشکی قانونی به صورت الکترونیکی انجام شود و از ارسال غیر الکترونیکی، پستی و یا بوسیله پیک خودداری گردد.

    ۲۰. با توجه به زیرساخت‌های موجود، کلیه اقدامات مربوط به فرآیند کارشناسی، اخذ حق الزحمه کارشناسی و همچنین امور مربوط به وکالت از طریق سیستم خودکاربری و با مکاتبات الکترونیکی با مراجع قضایی انجام پذیرد.

    ۲۱- معاونت منابع انسانی قوه قضاییه با همکاری مرکز آمار و فناوری اطلاعات نسبت به راه اندازی سامانه آموزش الکترونیک جهت اجرای دوره‌های آموزشی بدو و ضمن خدمت کارکنان و قضات و برگزاری آزمون‌ها اقدام لازم را به عمل آورد. همچنین، اقدامات مدیریتی مانند اعزام هیأت‌ها به استان‌ها به صورت غیرحضوری انجام گردد.

    ۲۲. مرکز آمار و فناوری اطلاعات با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اطلاعات مربوط به افراد قطعی مبتلا به کرونا را دریافت کرده و از طریق سامانه‌های مربوط به صورت برخط در اختیار مراجع قضایی قرار دهد. چنانچه یکی از اصحاب دعوی مبتلا به ویروس کووید ۱۹ باشد، تعویق رسیدگی با ذکر علت به سایر اصحاب دعوی اعلام شود.

    معاون اول قوه قضائیه -غلامحسین محسنی اژه‌ای

  • بخشنامه حفظ اعتبار شهادت شهود

     

    به منظور حفظ شان و اعتبار شهادت شهود در نظام قضایی و جلوگیری از انحراف روند تحقیقات و دادرسی‌ها توسط شهود ساختگی و شهادت کذب لازم است ضمن رعایت دقیق مقررات قانونی اعم از ماده ۱۶۰ قانون مجازات اسلامی و مواد ۲۱۰ و ۲۱۱ و ۳۲۰ تا ۳۳۰ و ۶۵۰ قانون آیین دادرسی کیفری و مواد ۲۳۲ تا ۲۴۷ قانون ایین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی در خصوص چگونگی احضار ، اخذ اظهارات شهود و جلوگیری از تبانی و مواضعه انها با طرفین پرونده نسبت به انجام امور ذیل اقدام نمایید:

    ۱. مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه حداکثر ظرف دو ماه ترتیبی اتخاذ نماید که امکان ثبت مشخصات گواهان در سامانه مدیریت پرونده قضایی(سمپ) امکان‌پذیر باشد.

    ۲. قضات دادگاه‌ها و دادسراها نسبت به احراز هویت شهود تعرفه شده و درج مشخصات گواهان در سامانه مذکور و استخراج سابقه آنان اقدام نمایند.

    ۳. در صورت کشف شهادت کذب و تبانی در اثنای تحقیقات یا رسیدگی، فوراً مراتب صورت مجلس و جهت تعقیب کیفری مرتکبین اقدام لازم معمول گردد.

    ۴. مرکز حفاظت و اطلاعات قوه‌قضائیه ضمن مراقبت مستمر در این خصوص، نسبت به شناسایی و معرفی اشخاصی که در اطراف واحدهای قضایی به صورت حرفه‌ای حضور داشته ودر قبال اخذ مال یا امتیاز، مبادرت به ادای شهادت کذب در مراجع قضایی می‌کنند، اقدام مقتصی را مبذول نماید.

    نظارت بر حسن اجرای این بخشنامه به عهده روسای کل دادگستری‌های استان‌ها می‌باشد.

  • بخشنامه پیشگیری از شیوع ویروس کرونا در واحدهای قوه قضاییه(۱۳۹۸/۱۲/۱۲)

    بخشنامه پیشگیری از شیوع ویروس کرونا در واحدهای قوه قضاییه(۱۳۹۸/۱۲/۱۲)

    بسمه­ تعالی

    «بخشنامه»

    به کلیه واحدهای قضایی و اداری قوه قضائیه

    به منظور پیشگیری و کاهش عوارض ناشی از شیوع ویروس کرونا در واحدهای قضایی و اداری قوه قضائیه و حفظ سلامت همکاران و مردم عزیز و ساماندهی امور محوله در شرایط فعلی در اجرای مصوبات ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا، تمامی واحدهای تابعه در انجام فرآیند خدمات قضایی و اداری تا پایان فروردین ماه ۱۳۹۹ به شرح زیر اقدام نمایند.

    ۱.    واحدهای قضایی و اداری از تشکیل اجتماعات و برگزاری همایش­‌ها، نشست­‌های قضایی و آموزشی به صورت حضوری اجتناب نمایند.

    ۲.    از اعزام هیأت‌­ها و انجام ماموریت‌­های غیرضروری خودداری شود.

    ۳.    با استفاده از ظرفیت ابلاغ الکترونیک و سامانه‌­های پیام کوتاه به اصحاب پرونده­‌هایی که اوقات دادرسی آنها تا پایان فروردین ماه ۹۹ می‌­باشد اعلام شود، جز در مواردی که بنا به تشخیص قاضی حضور آنها در جلسه رسیدگی ضرورت دارد، به جای مراجعه حضوری مطالب خویش را به صورت لایحه به مراجع قضایی ارسال نمایند.

    ۴.    آن دسته از همکاران محترم بویژه قضاتی که به لحاظ مشکلات جسمی و بیماری­‌های زمینه‌­ای امکان حضور مستمر آنها در محل کار وجود ندارد و نیز همکارانی که در اجرای دستورالعمل سابق‌­الصدور برای رسیدگی به پرونده‌­های معوق محدوده ساعات اداری در خارج از وقت نیز تلاش و مجاهدت می‌نمایند می­‌توانند با هماهنگی روسای کل و مدیران مربوطه با انجام دورکاری در جهت رسیدگی به امور محوله اقدام نمایند.

    ۵.    اوقات رسیدگی به غیر از مواردی که رسیدگی غیرحضوری امکان دارد و موارد ضروری و فوری، در صورت اقتضاء، تجدید و وقت رسیدگی مجدد تعیین گردد.

    ۶.    برای رسیدگی به شکایات و دادخواست­‌های جدید، که موجب ترددهای مکّرر ارباب رجوع و ازدحام مراجعین می­‌شود به جز در موارد ضروری و فوری وقت رسیدگی برای بعد از فروردین ماه تعیین شود.

    ۷.    از هرگونه احضار و جلب افراد در موارد غیرضروری اجتناب شود.

    ۸.    از انتقال زندانیان از یک حوزه قضایی به حوزه قضایی دیگر حتی­‌الامکان اجتناب گردد.

    ۹.    ضمن رعایت دستورالعمل تکریم مراجعان و احترام به شهروندان و اصحاب پرونده به نحو مقتضی از حضور افراد غیرمرتبط و همراهان اصحاب پرونده در واحدهای اداری و قضایی جلوگیری شود.

    ۱۰.  توصیه‌­ها و موارد ابلاغی ستاد ملی و ستاد استانی مدیریت بیماری کرونا و معاونت محترم امور مالی، عمرانی و پشتیبانی و رئیس کمیته پدافند غیرعامل قوه قضائیه در حد امکانات مورد توجه قرار گیرد.

    معاون اول قوه قضائیه

    غلامحسین محسنی اژیه

Back to top button