یادداشت محسن برهانی درباره معنای نفله و نفله شدن
وکلاپرس- دکتر محسن برهانی استاد برجسته فقه و حقوق در یادداشتی با عنوان «نفله؛ حسن فعلی، حسن فاعلی» به تفسیر لغوی و فقهی و معنای اصلی این عبارت پرداخته است.
به گزارش وکلاپرس هفته گذشته ویدئویی در فضای مجازی منتشر شد که در جریان درگیری چند جوان در خیابانی در سبزوار، مرحوم حمید رضا الداغی که برای کمک به یک زن شتافته بود، با چاقو مضروب شد و ساعتی بعد خبر درگذشت وی به علت خونریزی حاصل از ضربات چاقو منتشر شد.
دکتر برهانی در توئیتی (به علت واکنش های منفی کاربران حذف شد) از لفظ «نفله» برای این ماجرا استفاده کرده بود.
وی در توئیت جدید خود نوشت:
«من قصد اهانت به کسی نداشتم و هیچ اهانتی هم به احدی انجام ندادم؛ ظاهراً منشأ این سوءتفاهم آن است که برداشت من از معنای لغوی و فقهی با برداشت بخشی از عرف متفاوت است. با توجه به وجود برداشتی مبنی بر موهن‌بودن آن لفظ، توییت سابق را پاک مى‌کنم، والله مقیل العثرات.»
این استاد حقوق دانشگاه تهران در یادداشت جدیدی که در حساب اینستاگرامش منتشر کرده است با تاکید بر اهمیت جان انسان ها و جلوگیری از خونریزی به تفسیر معنی نفله پرداخته و نوشته اگر شخصی به مرگ طبیعی بمیرد قطعاً نفله نشده است در نفله شدن نوعی اراده از سوی مقتول متصور است؛ رکن اساسی نفله شدن، بی موقع بودن و تحقق در غیر موقعیت است.
متن این یادداشت را در ادامه بخوانید:
نفله ؛ حسن فعلی، حسن فاعلی
اگر جان انسانها اهمیت داشته باشد باید نگران ریخته شدن خون سایرین بود اگر تعداد قتلها و سلب حیاتها در کشور موجب نگرانی است باید تمام تلاشها را برای کاهش ریختن خون و موقعیتهای خونریزی صرف نمود
یکی از موقعیتهای خونریزی، اشتباه در احساس وظیفه اخلاقی و شرعی و اکتفا به وجود فضیلتی اخلاقی و انسانی در شخص است. نباید تصور شود تنها حسن فاعلی (خوب بودن شخص و داشتن انگیزه انسانی) کافی است بلکه وجود حُسن فعلى (انطباق رفتار با قواعد شرعی و قانونی و اخلاقی) نیز ضرورت دارد؛
وقتی حسن فاعلی با حسن فعلی جمع شد، تحسین اخلاقی و شرعی تولید میشود
تحریک احساسات و غیرت و اصطلاح سازی و شهیدانگاری حداکثر میتواند افرادی دارای حسن فاعلی تولید کند که مشتاق شهادتند و در فراق آن می سوزند، اما این امر حسن فعلی تولید نمی کند.
برای این مهم باید قواعد دفاع مشروع امر به معروف نهی از منکر و جهاد را آموزش داد تا از ریخته شدن دماء مسلمین چه به عنوان مهاجم چه به عنوان مدافع چه به عنوان ناهی، چه به عنوان منهی و چه به عنوان مجاهد جلوگیری نمود؛
همه ما نسبت به خون تک تک شهروندان مسؤولیم اگر قواعد بدرستی آموزش داده نشود با «مرگی نه به موقع» و «به هدر دادن جان» و «بی نتیجه از میان رفتن» و «به فنا رفتن» مواجه میشویم.
بیشتر بخوانید:
رکن اساسی نفله شدن، بی موقع بودن و تحقق در غیر موقعیت است (در عربی هم منفله از همین ریشه است یعنی چیزی خارج از چارچوب معین و غیر واجب مانند نماز نافله)
اگر شخصی به مرگ طبیعی بمیرد قطعاً نفله نشده است در نفله شدن نوعی اراده از سوی مقتول متصور است؛ اراده ای غیر منطبق با ضوابط و قواعد یعنی شخص خود را در موقعیت مرگ قرار دهد و بمیرد در حالیکه نباید خود را در چنین موقعیتی قرار میداد.
تعبیر قرآنی به هلاکت انداختن در آیه ۱۹۵ سوره بقره ناظر به چنین مرگی است (با دستان خود خویش را به هلاکت نیندازید.)
بی تردید اگر شخصی بنا بر قواعد شرعی عمل کند و بمیرد قطعاً خود را به هلاکت و نفله گی نینداخته است و حسن فاعلی اش با حسن فعلی همراه شده است.
توجه به قواعد وضوابط به معنای بیتفاوتی نیست قطعاً همانگونه که به فنا دادن خود اشتباه است، بیتفاوتی و سیب زمینی بودن هم امری است مذموم؛ شهید هم انگیزه صحیح دارد و هم رفتار منطبق.
تاکید بر حسن فاعلی بدون حسن فعلی جوانان این مرز و بوم را در موقعیت مرگ قرار میدهد؛ مرگی نه به موقع. باید با آگاهی سازی از این اتفاق تلخ جلوگیری کرد. نباید از توهین و تهدید و جوسازی ترسید که اینها هزینه بیداری جامعه است
کجا دانند حال ما سبکباران ساحلها
متاسفم که ایشان به شهید غیرت گفتند نفله!
ای کاش کمی وجدانشان بیدار میشد…
برادر من نزن تو جاده خاکی! دقیق شو و نه سطحی‌نگر! به عمق حرف دکتر برهانی توجه کن و نه ظاهرش! وگرنه میشی مصداق این آیه قرآن: وَ لَئِنْ سَاَلْتَهُمْ مَنْ نَزَّلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَاَحْیا بِهِ الْاَرْضَ مِنْ بَعْدِ مَوْتِها لَیَقُولُنَّ اللَّهُ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ اَکْثَرُهُمْ لا یَعْقِلُونَ. آیه ۶۳ سوره مبارکه عنکبوت. قرآن از این طریق به آنها هشدار میدهد که عقل و فکر خود را به کار گیرند، و ادب را فراموش نکنند. وَ اِنْ تُطِعْ اَکْثَرَ مَنْ فِی الْاَرْضِ یُضِلُّوکَ عَنْ سَبیلِ اللَّهِ اِنْ یَتَّبِعُونَ اِلاَّ الظَّنَّ وَ اِنْ هُمْ اِلاَّ یَخْرُصُون؛ آیه ١١۶ سوره مبارکه انعام. اگر اکثر مردم روی زمین را اطاعت کنی، تو را از راه خدا گمراه سازند؛ زیرا جز از پی گمان نمی‌روند و جز به دروغ سخن نمی‌گویند. این آیه خطاب به پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در مورد آموزه‌های مبنایی دین است، نه چیزی دیگر؛ یعنی به پیامبر فرمود در دین از کتاب خداوند اطاعت کن، نه از اکثریت مردم.
اراده ی باطل از آیه قرآن نداشته باش.
شهید غیرت رفته دفع منکری داشته باشه که به شهادت رسید ویا به عبارت دیگر عاقبت به خیر شد نه اینکه نفله! شد.
آقای برهانی در توییتی دیگر از محمد مهدی کرمی که چند نیروی انتظامی رو زیر گرفت و یکی رو به شهادت رساند با عنوان رضوان الله از ایشان تجلیل کرد…
تقصیرش نیست مغرض است
وقتی سیستم برای برخورد با معترضان طبق اذعان صریح خودشان اراذل و اوباش استخدام میکند نمیشود انتظار داشت طرف مقابل بیاد تمام اصول و قواعد رو رعایت کند.
بخدا ده بار خواندم پیامت رو اصلا ارتباطش با آزادی غزه و بیست و دو بهمن رو نفهمیدم.اصلا می‌دونی موضوع بحث چیه؟بصورت اتوماتیک زیر هر پستی فقط به نظام حمله میکنید بدون کوچکترین تحقیق
با آیه و حدیث و دکتر دکتر گفتن هم پاک نمیشه خودتو به حمارت نزن
الان اکثرا در این قضیه و بدون توجه به عواقب آن، تحت تأثیر جو به صورت هیجانی نظر میدهند. بدون تفکر و تأمل.
مهندس جان ایراد شما اینه که اولاً، ظاهر موضوع رو می‌بینید و ظاهربین هستید و ثانیاً، دکتر برهانی از دید کلی نظر تخصصی داده و نه از دید خصوص پرونده شهید الداغی!
این آقا با عبارت حسن فعلی فاعلی سعی کرده بگه ایشون نباید وارد قضیه میشد و خونش رو هدر میداد این عقیده اگر خودش بود هم میگفت شرایط ارزش اینو نداشت که جون بدم پاش ولی اون مرد با غیرت به این فکر نکرد به وظیفه انسانیش فکر کرد گفت باید مزارم اذیتش کنم همین هرچی میخواد بشه
استاد نظر تخصصی رو باید بره بین متخصصان بده نه در منظر متخصص و غیر متخصص.
حالا هم داره ماست مالی میکنه اینش دردناکه
یعنی شهید باید چکار میکرد
به اون بی سروپا میگفت برادر اجازه بده به ۱۱۰زنگ بزنم فعلا ایندخترو ول کن
آن لات هم میگفت چشم آقا هر وقت شما دستور بفرمایید این دختر رو با خودم میبرم
در آن لحظه وحشتناک داره دخترو ویبره ولش نمیکنه نیره جلو دختررو بگیره اون بی همه کس چاقو در میاره آقای دکتر برهانی می‌فرمودند چون از لحاظ فقهی بنده نمیخواهم نفله بشم عقب میام شما هر کار میخواهی بکن
دخترم
میبرد این اصل جوانمردی است
حضرات با رعایت صرف فقه کسی به بهشت نمیره اخلاق اگر نباشه آخرتی نیست
اگر جو جوی غیر خشونت بود غیر از تهاجم بود حرف دکتر برهانی درست بود الان اینجا جنگه پلیسی هم نیست شرایط برای اطلاع رسانی پلیس هم نیست من وقتی ۱۱۰زنگ میزنم ۰/۵ساعت بعد میاد بعد این شهید از یک طرف تلفن بگیره از یک طرف مبارزه کنه چی میگید شما در تیوری های غیر کاربردی نشستید
هر وقت فقه رو متوجه شدید و تونستی مثل نظر دکتر برهانی استدلال کنید اون موقع میشه به نظرتون فکر کرد وگرنه این لحنی که شما ازش استفاده کردی اسمش ادبیات کوچه بازاری هستش و نه نظر تخصصی!
موفق و پیروز باشید.
اینجا بحث برداشت عموم از کلمه نفله است نه برداشت فقهی
الفاظ حمل بر معانی عرفیه میشن جناب فقه خون. داری برای مردم عادی توئیت میزنی و از واژه نفله استفاده می کنی. حالا که عرف جریحه دار شده، به دامن فقه پناه می بری!
البته که تناقض رفتاری ایشون در استفاده از واژه رضوان الله علیه برای اون دو نفر که در قاتل بودنشون شکی نبود و نیست، این طرز استفاده از واژگان رو تا حدودی مشخص می کنه، ولی انگار بعضیا خیلی می‌خوان بگن حقوق می دونن و به فقه هم مسلطن!
کی گفته فقه اینو میگه این آقا برداشت خودشو میگه
الان کدوم از این افراد تندرو به این مسئله زیر پرداخته؟! فقط بلدید طوطی وار یه چیزی رو تکرار کنید و بس:
این چیزی که در ذیل گفته میشه رو یه خبرنگار از سخنگوی قوه قضائیه در مورد پرونده مفتوح یکی از متهمین پرونده حاضر در خصوص قتل شهید الداغی به صورت ناشیانه پرسید و سخنگوی قوه قضائیه هم چون خبرنگار چیزی بارش نبود سمبل کرد و ازش گذشت:
خب چرا کسی که متهم به قتل عمد است با قرار وثیقه آزاد شده؟! اقتضای رسیدگی دقیق مستلزم آزادی متهم به قتل عمد هستش؟! این امر نشانه ضعف قوه قضائیه هستش و نشانه پیچیدگی پرونده نیست! وقتی علم اجمالی به اتهام قتل عمد در مورد پرونده سابق توسط این فرد وجود دارد اتفاقا بایستی در بازداشت موقت بماند نه این که آزاد شود و جنایت هولناک دیگری را رقم بزند! دقیقا در مرگ و شهادت این شهید بزرگوار؛ قوه قضائیه مقصر است و باید به تخلف انتظامی بازپرس پرونده سابق این مجرم رسیدگی شود که با وجود علم اجمالی به مباشرت این فرد در نزاع منجر به قتل چرا چنین فردی آزاده شده تا مرتکب جنایت دیگری شود!
به نظرم خانواده محترم شهید الداغی باید در خصوص تعقیب انتظامی بازپرس پرونده سابق یکی از متهمین به قتل در نزاع دسته جمعی که قرار بازداشت موقت چنین مجرم خطرناکی رو تبدیل به قرار وثیقه کرده اقدام کنند. که این اشخاص فکر نکنند چون مقام قضایی هستند از مصونیت برخوردارند و این درس عبرتی شود برای سایرین! به قول دکتر محسن برهانی در بحران‌ها هستش که باید عیار دقت رسیدگی در قوه قضاییه رو سنجید و بهش نمره داد! الان خود دادستان عالی انتظامی قضات باید بیاد و تعقیب انتظامی بازپرس پرونده سابق قاتل شهید الداغی رو درخواست کنه! سخنگوی قوه قضائیه خیلی راحت و سمبل وار از این موضوع رد میشه و میگه به خاطر پیچیدگی پرونده کار بازپرس در تبدیل قرار بازداشت موقت شخص متهم به قتل عمد اونم در نزاع دسته جمعی به قرار وثیقه کار درستی بوده! خودشونم میبرن و میدوزن و میگن کار همکارشون درست بوده!
حیف نبود که جان ارزشمند یک انسان به خاطر دعوای زرگری یا احساسی چند نوجوان که مشخصه از قبل با هم دوست بودند از بین بره ؟ اون دختر خانم هم که آخر فیلم با یکی دیگه گذاشت رفت . البته احساس مسئولیتی که شهید داشت کار بزرگی بود و چیزی از ارزش‌های آن شهید عزیز کم نمیشه .
آقایی می‌فرمایند قبل از درگیری رو صندلی‌های مغازه من نشستند من بیرونشون کردم . چاقوشون رو به من نشون دادند . آقای محترم ! من اگر جای شما بودم اجازه میدادم روی صندلی های مغازه من بنشینند . کمی آب خنک و نوشیدنی از یخچال مغازه براشون می‌آوردم. باهاشون صحبت میکردم. چاقوهایشون رو آروم از دستشان میگرفتم . کاری میکردم که ( بیخیال آرزوهاش ) نباشه . در این صورت آیا این درگیری ادامه داشت ؟ آیا جان پاک یک انسان از بین میرفت ؟ آیا یک خانواده داغدار میشد ؟ در هر صورت این درگیری ها و حاشیه ها باید ادامه داشته باشه تا ماجرای ویلای ۹.۵ میلیون دلاری و امثال آن که کم هم نیست لو نره .
درسته
همه فقط به فکر دور کردن خطر از خودشون هستند
متاسفانه
عجب ادبیات پر احساسی! فقط طرف سابقه قتل داشته. از فضای فانتزی بیاید بیرون. شاید بشه واقع گرایانه حرف زد. واقعیت فیلم نیست!
اتفاقا درست میگه، به نظر من هم آمد دخترها و پسرها، آشنایی داشتند. چرا ایشان قبل از حمله به پسرها، از دخترها نخواست که اگر مشکلی هست، کمکشون کنه؟ مدیریت هیجانات ضعیفه توی ما مردم؟ ایشان فکر کرده، آدم ربایی داره اتفاق میفته و سریع وارد عمل شده، حیف از جوانیش و جان عزیزش
این کارهای صدا و سیماست خودش روایت میکنه و خودش نتیجه گیری میکنه ، به نظر من …در حالیکه کلی سوال داریم جواب داده نشده، مثلا مرحوم نمیتونست با داد و هوار حتی صحبت ، دخترها رو نجات بده، حتی احتمال کم، ایا امتحان کرد این روش رو ؟ ایا قصد تنبیه رو خودش داشت کما اینکه ظاهرا قبلا اراذل رو ترسونده بود یا گوشمالی داده بود؟ ایا وجود اراذل تو خیابونها طبیعیه و اینکه نباید از نیروی انتظامی خواست؟
باسلام
همون ابتدا فکر کن که بیشتر مطالب رو عرف میخونه و درای در یک فضای گسترده عرفی اظهار نظر میکنی پس بهتره از واژهای عرف پسند و مناسب استفاده کرد نه از دیدگاه خودتون
سفسطه نکن جناب وکیل شما هم در آینده نزدیک به علی کریمی و فرخ نژاد ملحق خواهی شد و تمام این تلاشها و دست و پا زدنها برای دیده شدن و اعطای گرین کارت هست والسلام
شما چقدر راحت بدون سند و مدرک به مسلمان افتراء می‌زنید و تو روز روشن ایشون رو تکفیر میکنید!
معلمی شغل سختیه . حالا بیا به آدمای بی کله یه چیزی رو حالی کن .
فقط یه سوال دارم، اگر خدای ناکرده کسی به ناموس ایشان میخاس چنین جسارتی کنه و یک شهروند برای دفاع از ناموسشان چنین کاری می کرد؛ بازم میگفت نفله؟
چرا اینقد علاقه به تحریف و خودنمایی دارن؟ چرا از غرب عربده کشان خیابونی با الفاظ محترمانه دفاع میکنه و به یه شهید راه غیرت میگه نفله؟ یعنی نمیدونه غیرت و مردانگی تو خون ما ایرانیهاست؟
این همه حقوقدان و فقیه به حرفاش اشکال میگیرن اما بازم اصرار داره نظرات عمدا اشتباه بده
سلام چرا از مست بودن این ارازل و اوباش متجاوز به حریم نوامیس مردم کسی سخنی بر لب نمی راند ای کاش استاد از جمله بکار برده شده سخنی تلطیف تر از آن جمله بکار می برد عقلانیت را فدای احساسات در جامعه مدنی استاد مورد هجمه قرار نمی گرفت از نظر احساسی عمل جوان سبزواری قهرمان بلامنازع این داستان است
متاسفانه بنظر میرسد این جناب برهانی می خواهند خود را مدام مطرح کنند. انگار فکر می کنند نخبه ای هستند که کسی ایشان را نشناخته و قدر و منزلتشان پنهان مانده و حالا این درگیریها در جامعه را غنیمت دانسته و می خواهند خود را مطرح کنند. درصورتیکه ازنظر حقوقی سستی نظراتشان در بسیاری از موارد واضح است. حتی اگر فرض کنیم بعضی از نظراتشان از حیث حقوقی قابل تامل و بحث باشد ولی ایشان پای خود را فراتر گذاشته و بیشتر می خواهند خود را بعنوان یک فقیه و یا فیلسوف و یا جامعه شناس مطرح کنند و در اینجا است که سستی نظراتشان بیشتر مشخص می شود.
توصیه بنده به ایشان این است که کمی تامل کن به کجا می روی درخت هرچه بارش بیشتر می شود سربزیرتر می شود این راهی که تو میروی به ترکستان است. خسرالدنیا والاخره نشوی خدای ناکرده.
باسلام استاد عزیز خوب حرف زدن با بخوبی حرف زدن تفاوت دارد مثل تفاوت حقیقت با واقعیت بعنوان مثال اگرهرگونه اظهارنظری نفیا ویا اثباتا در موقعیت مناسب و در شرایط مناسب ادا نکنیم نه تنها باعث نجات نمیشود بلکه باعث تباهی هم میشود مثل اینکه شما از واقعیت‌های جسمانی وغیر ارادی خود مثل خالی شدن باد معده (اروغ زدن در جمع) تمجیدکنی ویااینکه مسائل زنا شویی و تنظیم خانواده را درکلاس حقوق تشریح بکنی ویا …الان جامعه نیاز به آرامش دارد فتنه ها در پسا پرده هست مطالب شما مثل شعار لا حکم الاالله هست که از دهان وحلقوم نااهل جاری میشود که البته علم نافع دری است که با مدرک بدست نمایید بلکه بادرک حاصل میشود
شرایط به وجود آمده برای آن شهید را باید در نظر گرفت وبعد اظهار نطر فنی وتخصصی وحقوقی کرد شهید الداغی منکری را شاهد بوده ومظلومه ای را ازچنگ چند متجاوز نجات داده وبه وظیفه اجتماعی ودینی خود عمل کرده طومار نوشتن وبازی با کلمات واصطلاحات فقهی وحقوقی در این میان جایگاهی ندارد وجای آن در مباحثات با اهل فن وتدوین مکتوبه هاست نه در اضطرار!به صورت کلی از مطالب آقای برهانی چنین برداشت می شود که شهید نباید به این عمل دست میزد ودر جمله ای مهاجم و مدافع را با یک نگاه به دلیل عدم اموزش وغیرو همطراز تلقی کرده که ارزیابی حقوقی این اتفاق بایددر کلاسهای علمی انجام شود نه درشبکه های اجتماعی! روح شهید الداغی شاد ان شاءالله
سلام و درود
بنظرم با تمام قوتها و ضعفها در اظهار نظر های حقوقی دکتر برهانی ، ورود حقوق دانها به مسائل روز جامعه ،کار درستی است و حتی اگر نظر تخصصی امثال دکتر برهانی اشتباه باشد و مردم عزیز به زیبایی نقد میکنند آثار آن را و یا حتی خود استدلال تخصصی ایشان را از منظر عرف عقل شرع قانون مورد بحث قرار میدهند….در کل نتیجه ی خوبی دارد برای جامعه….فقط مراقب باشیم به هم اهانت نکنیم
سوال من از شما این است: آیا فیلم کامل درگیری دختر و پسرها و مرحوم الداغی را دیدید؟
شاید اگر من هم بدون بررسی دقیق به موضوع نگاه میکردم تاسف میخوردم که از این لفظ برای جوان عزیز استفاده شده، اما کافی است کمی دقت کنید.
کاملا واضح و آشکار به رابطه ی دخترها و پسرها پی میبرید. اینکه چه چیزی جلوی دوربین گفته بشه مهم نیس، اصل قضیه مشخصه
مطمئنن آقای برهانی هم با بررسی دقیق این مسئله منظورشون این بوده که در مسائلی که روابط انسانها مشخص هست ورود نکنید.
حیف جوانی شماست، حیف پدر و مادری که عمرشون را پای بزرگ کردن شما گذاشتن و تا آخر عمر داغدار می شوند.
چرا خودتان را در روابطی که مشخص است وارد کنید و جان عزیزتان را نفله کنید.
خیلی افراد منتظر این جانها هستند که از آنها استفاده ابزاری کنند. نکنید.
اندکی تفکر
نظر آقای برهانی کاملاً واضح است .
نظر آقای برهانی دقیقاً این است که امثال احتمالی شهید در این جامعه به حکم عقل نباید دست به چنین کاری بزنند که اگر چنین کنند خونشان به هدر رفته .
اما جواب شما و این آقای صاحب نظر:
اولاً برای نظر دادن درباره یک جوان تازه شهید شده باید با ادب همراه باشد . نظر شما وقتی محترم است که احترام خودت را حفظ کنی
روزی را تصور کن که خودت و خانواده ات را کشتند و بی ادب دیگری به شما بگوید نفله
ثانیاً نظر شما مردود است بنابر نتایج همان عقل از تعمیم و سرایت این نظر در هرگونه جهاد , از خودگذشتگی و ایثار
ثالثا : دیده شدن به قیمت بی احترامی به ارزش‌های مردم چه فایده‌ای دارد؟
البته منظور قرآن در به هلاکت افتادن منافع پوچ و دنیایی هست ولی بزرگوار الداغی بخاطر یک امر الهی که غبرت هست این کار رو انجام داده که همین بس که خداوند غیور هست و غیرتمندان رو دوست داره