فهرست
وکلاپرس- وکیل لیدا اسدی در یادداشتی به بررسی امکان سنجی انتخابات به دو روش آنلاین و الکترونیکی پرداخته و مزایا و معایب آن ها را برشمرده است.
به گزارش وکلاپرس، وکیل لیدا اسدی، عضو دادگستری کانون وکلای مرکز، در یادداشتی که در اختیار وکلاپرس قرار داده است، انتخابات به روش آنلاین را یکی از کم هزینه ترین روش های برگزاری انتخابات برشمرده که سبب افزایش مشارکت رای دهندگان خواهد شد.
بیشتر بخوانید:
این وکیل دادگستری برای حل مشکلات قانونی برگزاری انتخابات آنلاین و رفع تعارض با آیین نامه لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری نیز پیشنهادی ارائه داده است که در ادامه خواهید خواند:
گذار از سنت؛
امکان سنجی انتخابات آنلاین در کانون وکلای دادگستری مرکز
پیشرفت جوامع از جهت تکنولوژی و افزایش نقش اینترنت و خدمات آنلاین در عرصه های گوناگون زندگی بشر، موجب در سایه قرار گرفتن روشهای سنتی در همه زمینه ها شده که انتخابات نیز از این مقوله مستثنی نمیباشد.
برگزاری انتخابات هیأت مدیره کانون وکلای دادگستری مرکز از مهمترین أمور این کانون بوده و با توجه به شهرت وکلا به صنف نخبه و روشنفکر جامعه، میبایست جزو پیشگامان در گذار از انتخابات به مدل سنتی به مدل مدرن و آنلاین باشند.
این موضوع علاوه بر این است که برگزاری انتخابات به مدل مرسوم و سنتی آن با چالشهایی از جمله عدم فراهم شدن امکانات برای مشارکت همه ی اعضا، کند بودن روند انتخابات و شمارش آرا روبه رو بوده و وقایعی نظیر پاندمی وشیوع ویروس کووید ۱۹ و دستور قرنطینه عمومی که موجب تعویق این انتخابات برای چندین ماه گردید، ضعف این روش را بیش از پیش نمایان میسازد.
این امر کمیسیون طرح و برنامه کانون وکلای دادگستری مرکز را بر آن داشت تا با ارائه طرحی در این زمینه، درخواست آنلاین شدن انتخابات هیأت مدیره کانون وکلا را نزد هیأت مدیره مطرح نماید لکن از آنجا که به نظر رسید نظر هیأت مدیره محترم بیشتر بر الکترونیکی شدن انتخابات تا آنلاین بودن آن بوده، نگارنده در این یادداشت بنا دارد با تبیین روشهای انتخابات الکترونیکی و آنلاین و بیان تفاوت این دو روش و مزایا و معایب هریک، در نهایت پیشنهاد آنلاین بودن انتخابات را به سمع احاد وکلا و بدنه جامعه وکالت رسانده چه اینکه همانطور که از منظر کانون وکلا مشارکت هرچه بیشتر همکاران محترم در زمینه انتخابات مطلوب بوده و به نوعی تکلیف این مشارکت را بر همکاران بار مینماید، از طرف دیگر وکلا نیز از طریق انتخابات آنلاین با سهولت بیشتری میتوانند حق خود در زمینه تعیین سرنوشت خانه صنفی خویش را اعمال و در این مورد تصمیمگیری نمایند.
انتخابات با روش ایستگاهی یا الکترونیکی
در این روش به جای استفاده از صندوق و برگه های رأی از کامپیوتر و دستگاه های الکترونیک استفاده شده و شخص رأی دهنده میتواند با حضور در محل دستگاه ها و با استفاده از صفحات حساس دستی (تاچ) و یا صفحه کلید و یا مدادهای الکترونیکی نامزد مورد نظر را انتخاب نماید.
از مزایای این روش میتوان به سرعت در اعلام نتایج و حذف اشتباه در شمارش آرا توسط نیروی انسانی و امنیت بالای آن اشاره نمود لیکن معایب این روش نیز قابل چشم پوشی نبوده که در ادامه بدان میپردازیم.
۱- صرف زمان بیشتر توسط هر رأی دهنده:
استفاده از این طریق، درست است که سرعت در شمارش آرا و اعلام نتیجه انتخابات را در پی دارد، لیکن هنگام رأی دادن زمان بسیار بیشتری توسط هر رأی دهنده صرف شده و ممکن است صفهای طولانی انتظار تشکیل و موجب کاهش تمایل همکاران به مشارکت در انتخابات گردد. زیرا مسلماَ همکاران محترم میبایست حداقل بین ۵ تا ۱۰ دقیقه در کنار دستگاه بوده تا با احراز هویت و وارد کردن کد نامزدهای مورد انتخاب خود، پروسه رأی گیری را تکمیل نمایند و این زمان در صورت ناآشنایی برخی همکاران با دستورالعمل رأی دادن به این شیوه و استفاده از دستگاه، قطعاَ طولانیتر شده و چنانچه قطعی سرور نیز رخ دهد، مسلماَ این پروسه بیشتر به طول میانجامد. نکته قابل توجه این است که همانطور که در قسمت بعدی اشاره خواهیم نمود، مسلماَ تعداد دستگاه ها کفاف افراد شرکت کننده در انتخابات را نخواهد داد و همین امر موجب انتظار طولانی مدت جهت شرکت در انتخابات و احتمالاَ در نهایت انصراف همکاران و کاهش تمایل آنان خواهد شد.
۲-تحمیل هزینه به کانون و عدم امکان جانمایی تعداد زیاد دستگاه:
روش ایستگاهی مستلزم تحمیل هزینه زیاد به کانون جهت خرید یا اجاره این دستگاه ها بوده و امکان جانمایی تعداد زیادی دستگاه متناسب با تعداد رأی دهندگان در کانون وکلا وجود ندارد. مسلماَ منطقی به نظر نمیرسد که وقتی میتوان با استفاده از روش آنلاین و بدون صرف هزینه خرید یا اجاره دستگاه ها، پروسه رأی گیری را انجام و به انتها رساند، با تحمیل هزینه به کانون هر دو سال یک بار آنهم بدون نیل به هدف مورد نظر که مسلماَ مشارکت بالای همکاران بوده است، روش ناکارآمد ایستگاهی و الکترونیکی را انتخاب نمود.
۳-عدم امکان مشارکت بالای همکاران:
مهمترین عیب این روش که موجب عدم کارایی آن برای انتخابات کانون وکلای دادگستری مرکز میگردد، عدم امکان مشارکت بالای همکاران خصوصاَ وکلای غیر مقیم تهران میباشد. زیرا یکی از اساسی ترین ایرادات انتخابات کاغذی و همینطور الکترونیک، مشکل تردد برای همکاران مقیم در سایر شهرها بوده که میبایست برای مشارکت مسیر طولانی را سفر کرده و مسلماَ عطای شرکت در انتخابات را به جهت دوری راه و زحمت سفر، به لقایش میبخشند و یکی از مهمترین انگیزه های طرح آنلاین شدن انتخابات، مسلماَ ایجاد امکان شرکت در انتخابات برای چنین همکارانی بوده که بتوانند بدون صرف وقت و هزینه بیشتر، در تصمیمگیری برای خانه صنفی خود شرکت نمایند.
انتخابات از طریق روش آنلاین
این روش یکی از کم هزینه ترین روشهای برگزاری انتخابات است زیرا بدون نیاز به ایستگاه ها و دستگاه های رأی گیری انجام شده که در مقایسه با روش ایستگاهی (الکترونیکی) کارآمدتر بوده و در مقایسه با انتخابات سنتی و کاغذی نیز مستلزم استفاده از نیروی انسانی نمیباشد. در این طریق، کلیه رأی دهندگان در هر مکانی که باشند از طریق اینترنت نامزدهای مورد نظر خود را انتخاب نموده و بدون صرف وقت و هزینه جهت طی مسیر رأی می دهند. این روش هم اکنون در کشور در نهادهای مختلفی از جمله کانون کارشناسان رسمی دادگستری به کار برده شده است.
از مزایای این روش میتوان موارد زیر را برشمرد:
۱-افزایش سرعت انتخابات:
مسلماَ در این روش، رأی گیری با سرعت انجام شده و خبری از صفهای طولانی انتظار نبوده و هر همکاری میتواند از طریق کامپیوتر و یا موبایل شخصی خود نامزد مورد نظر را انتخاب نموده و صرف زمان بیشتر توسط هر کاربر در زمان رأی دادن، هیچ ارتباطی به سایر همکاران نداشته و موجب اتلاف زمان آنان نمیشود. در حالیکه در روش ایستگاهی، هرچقدر یک کاربر و فرد رأی دهنده، زمان بیشتری را نزد دستگاه کامپیوتری صرف نماید، زمان کلیه افراد منتظر جهت شرکت در انتخابات تلف و تضییع و در نتیجه کل پروسه انتخابات زمان بیشتری به طول خواهد انجامید.
۲-آنی بودن نتیجه انتخابات و حذف امکان اشتباه در شمارش آرا توسط نیروی انسانی
این مزیت در هر دو روش الکترونیک و آنلاین وجود داشته و نتیجه انتخابات به سرعت و به صورت آنی مشخص شده و امکان خطا و اشتباه نیروی انسانی در مورد شمارش آرا، تقریباَ به صفر میرسد. خصوصاَ اینکه همیشه رأی خوانی و شمارش آرا ساعات طولانی به طول انجامیده و مسلماَ امکان خطای نیروی انسانی دخیل در موضوع، افزایش یافته و سلامت انتخابات را با مخاطره روبرو مینماید.
۳-افزایش کارایی و کاهش هزینه ها
در روش کاغذی و الکترونیک، مسلماَ تعداد افراد زیادی در روند انتخابات درگیر بوده و در محل حضور خواهند داشت که این امر در انتخابات آنلاین کاهش چشمگیری داشته و با استفاده از این روش به میزان قابل توجهی در صرف هزینه ها صرفه جویی و از استخدام تعداد زیادی نیروی انسانی جهت برگزاری انتخابات و شمارش آرا احتراز شده و کارایی این پروسه افزایش مییابد.
۴- افزایش میزان مشارکت رأی دهندگان
با استفاده از روش آنلاین، کلیه همکاران غیر مقیم در تهران از محل زندگی خود، امکان شرکت در انتخابات را داشته و مسلماَ آمار شرکت در این روند، به میزان قابل توجهی افزایش مییابد. حتی شاید با کمی بررسی آماری میان همکاران، بتوان گفت که با استفاده از این روش آمار مشارکت وکلای مقیم تهران نیز بیشتر شده چه اینکه بسیاری از همکاران به دلیل معطل ماندن در صف رأی گیری از شرکت در انتخابات منصرف شده و با این روش، به مشارکت ترغیب میگردند. نگاهی به انتخابات دور قبل کانون وکلای مرکز، نشان دهنده اهمیت این موضوع بیش از همه موارد مطروحه میباشد.
زیرا با شیوع ویروس کووید ۱۹ و ایجاد پاندمی و قرنطینه، برگزاری انتخابات برای چندین ماه معطل ماند که مسلماً این توقف به دلیل عدم امکان حضور همکاران در محل رأی گیری و احتمال ابتلا به بیماری بوده و چنانچه شرایط شرکت در انتخابات از محل سکونت همکاران مهیا بود، انتخابات با وجود پاندمی، در موعد مقرر خود و در اسفند ماه برگزار میگردید.
۴- احتراز از تجمع در محل کانون وکلا و جلوگیری از آسیب به محیط زیست
موضوع دیگری که نقطه مثبتی در این روش رأی گیری به شمار میآید، امکان نمایش رزومه هر نامزد در سایت مورد نظر برای انتخابات بوده و به جای تجمع در محل کانون وکلای دادگستری و ایجاد اختلال در نظم عبور و مرور شهری و قراردادن فضا در اختیار برخی تبلیغات غیراصولی و فاقد شأن وکلا، رزومه هر کاندیدا به صورت شفاف و مشخص برای کابران قابل نمایش میباشد.
همچنین با نمایش آنلاین رزومه نامزدها، مسلماَ از صدمه به محیط زیست هم از جهت عدم اتلاف کاغذ جهت درج مشخصات نامزدها و هم از منظر عدم ایجاد میزان قابل توجهی زباله پس از انتخابات جلوگیری شده که به نظر میرسد وکلای دادگستری میبایست در امر حفاظت از محیط زیست پیشگام بوده و این مهم را مد نظر قرار دهند. مسلماَ همه ما با فضای خیابان زاگرس در روز انتخابات و پس از آن آشنایی داشته و میدانیم از چه سخن میگویم…
امنیت و نحوه مشارکت همکاران در روش آنلاین
بحث امنیت در این روش به دلیل اتصال به اینترنت بسیار مهم بوده و به جهت تضمین امنیت انتخابات و جلوگیری از مشکلاتی نظیر هک شدن سیستم، میبایست از شبکه بسیار مطمئنی استفاده گردد. برخی امکان هک شدن سیستم در این روش را از معایب استفاده از روش آنلاین دانسته که البته تفکر اشتباهی نیز نبوده و از کشورهای مختلف گزارشاتی در این زمینه دریافت شده است. لکن این گزارشات اکثراَ در مورد انتخاباتی نظیر ریاست جمهوری مطرح بوده و در مورد انتخابات سازمانها و نهادها در مقیاس محدودتر، چنین ریسکی موجب نادیده انگاشتن مزایای بسیار زیاد این روش نمیگردد.
جهت عملی نمودن این روش، میتوان با ارائه کدهای شناسایی و رمزهای شخصی یک بار مصرف(او تی پی) به هریک از کاربران (رأی دهندگان) و با احراز هویت آنان از طریق پروانه وکالت و پروفایل وکیل و یا کارت ملی، جهت ورود هریک از همکاران رمزی تعیین نمود که قائم به شخص بوده و صرفاَ با اعتبار سنجی پروانه ایشان، قابل استفاده میباشد.
در این روش، امکان حذف، تغییر یا اضافه کردن وجود نداشته و کلیه مراحل به صورت کدگذاری شده ذخیره شده و از این جهت امکان تقلب در انتخابات بسیار کاهش میابد.
نگاهی به ممنوعیت مندرج در آیین نامه لایحه قانونی استقلال کانون وکلا
موضوع حائز اهمیت در این میان که در هر دو روش مذکور مشترک است، بحث مندرج در مواد ۵ و ۶ آیین نامه لایحه قانونی استقلال کانون وکلاست که به وجود صندوق در رأی گیری اشاره مینماید که به زعم عده ای مانع قانونی بر سر راه الکترونیکی و یا آنلاین شدن انتخابات میباشد.
اگرچه ممکن است روش پیشنهادی در ادامه جهت مرتفع نمودن ایراد آیین نامه ای به نوعی عبث به نظر رسد، لیکن میبایست توجه داشته باشیم که رعایت آیین نامه الزامی و نقض آن ممکن است کل پروسه انتخابات را با ابطال روبرو نماید.
به نظر میرسد چنانچه با استفاده از برنامه های آنلاین اقدام به رأی گیری و صندوق آرا طبق آیین نامه توسط هیأت نظارت لاک و مهر و سپس آرای مأخوذه بر روی برگه های ممهور به مهر هیأت نظارت پرینت شده و داخل صندوق مورد نظر قرار گیرند، قید مطروحه در آیین نامه رعایت شده و هدف افزایش مشارکت همکاران وکیل در انتخابات نیز برآورده میگردد.
علاوه بر این، چنانچه اعتراضی نسبت به روند انتخابات وجود داشته باشد، همیشه این آرای کاغذی واقع در صندوق، موجود بوده و امکان شمارش مجدد آرا را فراهم مینماید.
این برنامه میتواند به لحاظ امنیتی به گونه ای طراحی شود که شخص مسئول پرینت آرا، نتواند هویت افراد رأی دهنده و آرای آنان را مشاهده و محرمانه بودن انتخابات را مخدوش نماید که همه این موارد از طریق کدگذاری قابل انجام بوده و ممانعتی با بحث مخفی بودن رأی مندرج در آیین‌نامه ندارد.
البته در هر صورت سازمان مجری انتخابات آنلاین، قادر به احراز هویت رأی دهندگان میباشد و از این جهت، این پروژه میبایست به شرکتی کاملاَ قابل اعتماد و موثق سپرده شده و از عدم افشای مشخصات رأی دهندگان و محتوای رأی آنان اطمینان حاصل نمود. البته در هر حال عده ای معتقدند راه حل مطروحه به طور دقیق ممانعت مندرج در آیین نامه را برطرف ننموده و فرد رأی دهنده میبایست خود رأی را داخل صندوق بیندازد؛ لیکن به نظر میرسد با توجه به پیشرف جوامع و بحث‌های مختلفی نظیر دولت الکترونیک و آنلاین شدن بسیاری از خدمات قضایی، بتوانیم در این مورد قائل بر تفسیر آیین نامه به نفع روش آنلاین شده و به عبارتی موانع موجود را دور بزنیم.
در خاتمه به نظر میرسد با سنجش مزایا و معایب هر دو روش و مقایسه آن با روش سنتی انتخابات(کاغذی)، کفه ترازو به طور قابل توجهی به نفع انتخابات آنلاین سنگین‌تر بوده و مزایای روش الکترونیک تاب مقاومت در برابر معایب بیشمار آن را نداشته باشد.
نکته قابل توجه این است که کانون وکلا میبایست در کنار توجه به امکانات خویش و امکان سنجی روشهای مطروحه، حقوق حقه همکاران نسبت به رأی دادن و امکان تعیین سرنوشت کانون از طریق انتخاب اعضای هیأت مدیره صالح را مد نظر قرار داده و با انتخاب روشی که سهولت بیشتری برای همکاران در پی داشته و امکان مشارکت آنان را افزایش دهد، نقش خود به عنوان خانه صنفی وکلا را ایفا نماید.
