نگاهی به بزهکاری و خشونت علیه وکلا و طرق مقابله با آن در حقوق کیفری ایران
فهرست
وکلاپرس- محمدرضا آقادادی در سالگرد هفتادمین سالروز استقلال کانون وکلای دادگستری درباره بزهکاری و خشونت علیه وکلا با وکلاپرس به گفت و گو پرداخت.
محمدرضا آقادادی(دانشجوی رشته حقوق مقطع کارشناسی ارشد گرایش حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان) امروز(۷ اسفند ۱۴۰۱) در گفت و گو با وکلاپرس درباره بزهکاری و خشونت علیه وکلا که به عنوان موضوع پایان نامه خود انتخاب کرده است، توضیحاتی ارائه داد.
خشونت در حرفه وکالت و قضاوت اکثر مواقع در خارج از محیط کاری ارتکاب می‌یابد
آقادادی پیرامون تأمین امنیت وکلاء و خشونت علیه آن ها بیان کرد: از بدیهی‌ترین و رایج‌ترین اشکال خشونت، خشونت در محیط کار می‌باشد که مشتمل بر هر نوع آزار کلامی، جنسی، مالی یا تجاوز فیزیکی نسبت به بزه دیده در زمان انجام وظیفه است که سیاق، شدت و ضعف خشونت به عواملی همچون نوع شغل و امور محوله در آن و شخص بزهکار آینده که خشونت توسط او واقع می‌شود متصل است، لاجرم خشونت در برخی از حرفه‌ها و شغل‌ها ممکن است بیشتر در خارج از محیط کار ارتکاب یابد، در رشته حقوق نیز دو حرفه وکالت و قضاوت که از جایگاه والایی در جامعه و افکار عوام قرار دارند, خشونت در آن اکثر مواقع در خارج از محیط کاری ارتکاب می‌یابد.
محمدرضا آقادادی حضور وکلا به عنوان بازویی کارآمد در راستای حفظ نظم و عدالت در جامعه را الزامی دانسته و گفت: شایسته است فضایی امن که ضامن فعالیت حساس وکلاء در راه عدالت و حفظ آن است، ایجاد گردد تا مدافعان حق در طول مسیر هراسی از مخاطرات آن نداشته باشند لکن در این راه به دلایل مختلفی، کوتاهی صورت گرفته و موارد بسیاری از خشونت و بزهکاری علیه وکلاء مشاهده می‌گردد که عوامل بسیاری در این زمینه و همچنین برای پیشگیری از آن باید تحت بررسی قرار گیرند.
عوامل خشونت علیه وکلا
محمدرضا آقادادی در پاسخ به چگونگی رابطه نهاد وکالت و دستگاه قضا بیان کرد: هرچه وکلاء در راستای عدالت مثمر ثمر و راسخ باشند اجرای عدالت به عنوان هدف غایی در جامعه محقق می گردد و قضات نیز به این مهم نزدیک‌تر خواهند شد به همین جهت است که حساسیت این حرفه نباید مانند دیگر حِرف مورد بررسی قرار گیرد و در باب تأمین امنیت وکلاء نیز تغییری را ایجاب می‌کند.
این دانش آموخته حقوق در پاسخ به عوامل خشونت علیه وکلا گفت: بنظر می‌رسد از موضوعاتی که قادر بوده در یک پرونده قضایی توسط بزهکار به خشونت علیه وکیل منتهی گردد اقدامات شخص وکیل است که شخص متضرر و متأثر از آن عمدتاً وکیل را مقصر نتیجه پرونده علیه خود می‌داند، البته که این شخص می‌تواند موکل، طرف مقابل دعوی یا حتی شخص ثالثی باشد که با هر انگیزه‌ای مبادرت به چنین اقدامی می‌نماید، که مسلماً ناشی از ضعف ساختار فرهنگی و دیدگاه جامعه نسبت به شخص وکیل و عدم آگاهی بخشی در این راستا است، از طرفی عمدتاً می‌تواند کوتاهی دستگاه قضایی و نادیده گرفتن یکی از بازوهای دستگاه قضاء و نیز ضعف دستگاه‌های تقنینی در ایجاد یک نظام حقوقی کارآمد و پیشگیرانه در جهت حفاظت از وکلاء در برابر خشونت و آسیب‌های این عرصه باشد. مجرد از این رسانه‌های جمعی که فرهنگ سازی هرگز انجام نشده را می‌بایست در این مسیر پیاده سازی نمایند تاکنون در مواردی اثر منفی نیز داشته‌اند.
بیشتر بخوانید:
آقادادی در ادامه گفت و گو خلاء های فرهنگی و قانونی را قسم عظیم تعرض علیه وکلا می داند که از ابتدای تشکیل نهاد وکالت تاکنون به آن پرداخته نشده یا دست کم تدابیر تئوری در خصوص آن عملی نگردیده است و در این زمینه عنوان کرد: در چند سال اخیر تعرضات بسیاری علیه وکلاء در اشکال مختلفی از قبیل؛ تعرض به: نفس، حیثیت، اموال و یا دست کم تهدید نسبت به آنها صورت پذیرفته است فلذا پژوهش و بررسی‌های محدودی در راستای پیشگیری و مقابله با اینگونه اقدامات سوء انجام شد، لیکن هیچکدام آنطور که باید محلل این مهم نبود.
قتل کارآموز پریوش ظفری به دست تاریخ سپرده شد
وی با یادآوری قتل کارآموز پریوش ظفری گفت: مجامع حقوقی پس از به قتل رسیدن وکیل کارآموز (پریوش ظفری) در مقابل دادگستری شهرستان کرمانشاه در بهمن ماه سال ۱۳۹۹ به علت جزئیات حساس این ضایعه دردناک توجه به صیانت از وکلا را فراتر از گذشته دریافتند، اما این واقعه هم به دست تاریخ سپرده شد.
محمدرضا آقادادی درباره ضرورت تشدید مجازات ها برای جرایم خشونت علیه وکلا عنوان داشت: جدای از قوانین تقنینی حقوقی و کیفری حال حاضر می‌بایست در پی طرح ریزی و آمایش سیاست‌هایی جنایی علیه اینگونه پدیده‌های مجرمانه در راستای حمایت از وکلاء در برابر تعرض و خشونت، تدبیر گردد که اولاً مانعی برای حدوث خشونت و بزهکاری علیه وکلاء باشد و ثانیاً در زمان وقوع آن وکلاء از حمایت قانونی حداکثری برخوردار باشند که این مهم از طریق احصاء قانون خاص منتهی به تشدید مجازات‌ها و تعبیه موارد و اشکال دفاعی مؤثر میسر خواهد بود.
جایگاه قضاوت در افکار عوام و خواص از امنیت بیشتری برخوردار است
ایشان در پاسخ به تفاوت جایگاه قضاوت و جایگاه وکالت در برخوداری از امنیت بیان کرد: نقش امنیت وکلاء در فرآیند دادرسی به ویژه امنیت جانی آنان که در اکثر مواقع در استقلال بیان دفاعیات، له موکل خود و علیه طرف دعوی مورد تعرض واقع می‌گردد عامل مؤثر خشونت علیه وکیل می‌تواند باشد، که این امر نتیجه مخدوش شدن جایگاه وکیل در اذهان جامعه است که قادر و توانا در درک و تفاهم آن نبوده که دفاع از حقوق موکل توسط وکیل لزوماً تضییع حق طرف دیگر دعوی نیست، بلکه وکیل سعی می‌کند بر اساس اطلاعات بدست آورده از سوی موکل خود با تشریح آن که با قوانین مدونه انطباق یافته و مترتب با نفع موکل خود می‌باشد به فرآیند دادرسی عادلانه مساعدت نماید، در نتیجه هر نظام قضایی که به این مفهوم جان نبخشد و در راستای پیشگیری و مقابله در زمان خشونت، دو چندان عمل ننماید و به تدابیر و اقدامات از پیش تعیین شده (قانون خاص) مبادرت نورزد بنظر می‌رسد توجهاً به گستردگی مفهوم امنیت، در دستگاه قضایی نتایج زیانباری را به همراه داشته باشد فلذا همانگونه که قاضی، مقام صادر کننده حکم و شخص مؤثر در نتیجه حاصل از روند دادرسی است بیش از پیش در معرض تعرض خواهد بود.
بیشتر بخوانید:
وی افزود: البته مغفول نماند که جایگاه قضاوت در افکار عوام و خواص از امنیت بیشتری برخوردار است چرا که قضات استخدام دستگاه قضاء و حکومت حاکمه هستند لکن حتی این مشخصه هم نمی‌تواند متضمن تأمین امنیت آنان باشد، در نتیجه اگر زمانی به آن نقطه برسیم که وکیل از حمایت، امنیت و تدابیر قانونی و دفاعی خاص برخوردار نباشد شناعت ماهیت موضوع سابق الذکر کم رنگ و جایگاه قضاوت و امنیت قضات هم نیز متزلزل خواهد شد و به تبع آن امنیت قضایی عادلانه، نامنسجم می‌گردد کما اینکه مجمع تشخیص مصلحت نظام در تاریخ ۱۳۷۰/۷/۱۱ ماده واحده‌ای را در خصوص انتخاب وکیل توسط اصحاب دعوی مصوب نمود که تبصره ۳ ماده واحده مذکور صراحتاً اعلام می‌دارد: (وکیل در موضع دعوی از احترام و تامینات شاغلین شغل قضا برخوردار می‌باشد) توجهاً می‌توان اینگونه تفسیر نمود که تعرض و خشونت علیه وکلاء به مثابه رخداد تعرض و خشونت علیه قضات است.
بزهکاری و خشونت علیه وکلا و طرق مقابله با آن در حقوق کیفری ایران
این دانش آموخته حقوق در پایان عنوان داشت: در زمان حاضر که مصادف با روز وکیل مدافع است ضمن عرض تهنیت به جامعه وکلاء پایان نامه خود را با عنوان (بزهکاری و خشونت علیه وکلا و طرق مقابله با آن در حقوق کیفری ایران) که ریشه در وقایع حادث شده اخیر و دغدغه اصلی بنده می باشد و تا حدودی به رشته تحریر درآمده و رسالت اصلی آن حمایت و صیانت از نهاد والای وکالت است معرفی نموده و قابل توجه است که با بررسی‌های صورت پذیرفته، موضوع پایان نامه پیش رو از منظر اساتید بسیار بدیع، نوین و پویا می باشد و جنبه نوآوری دارد که این مهم با هدایت اساتید گرانقدر خود جناب دکتر وکیل مسعود حیدری به عنوان استاد راهنما و ایضاَ جناب دکتر وکیل امیر باقریان به عنوان استاد مشاور خارج از محیط دانشگاه راهبری می گردد تا با ارایه کلیات و جزئیاتی در خصوص تحلیل و راهکارهایی در خصوص پیشگیری و نحوه مقابله با خشونت و بزهکاری علیه وکلاء در آینده با مساعدت و استقبال نهادهای ذی ربط بالاخص کانون وکلای دادگستری (اسکودا) و کمیسیون حقوقی مجلس شورای اسلامی از این پژوهش در صحنه عمل استفاده گردد.
