بهره‌گیری دستگاه قضایی از هوش مصنوعی برای تحلیل پرونده‌ها، پیش‌بینی روند رسیدگی، شناسایی الگوهای مجرمانه و کمک به قضات در صدور آراء مستدل‌تر
فهرست
وکلاپرس- معاون فناوری اطلاعات و برنامه‌ریزی دادگستری استان ایلام از بهره‌گیری دستگاه قضایی از هوش مصنوعی برای تحلیل پرونده‌ها، پیش‌بینی روند رسیدگی، شناسایی الگوهای مجرمانه و کمک به قضات در صدور آراء مستدل‌تر و … در آینده نزدیک خبر داد.
به گزارش وکلاپرس، فیض اله شیرزادی معاون فناوری اطلاعات و برنامه‌ریزی دادگستری استان ایلام در یک گفت و گو با مرکز رسانه و روابط عمومی دادگستری این استان، به تشریح اقدامات دستگاه قضا در راستای هوشمند سازی قوه قضاییه پرداخته است.
مشروح گفت و گو به شرح زیر است:
لطفا در ابتدا تعریفی از مفهوم هوشمندسازی ارائه کنید؟
در اجرای سیاست‌های کلی برنامه پیشرفت کشور، سند امنیت قضایی و نیز سند تحول و تعالی قوه قضائیه چنین مقرر شده که نظام جامع دادرسی الکترونیکی با مجموعه ای از اقدامات فناورانه ایجاد و حداکثر ظرف مدت ۵ سال، تشکیل پرونده و فرآیندهای قضایی به تدریج الکترونیکی شده و با زیرساخت‌های فنی و تامین امکانات مورد نیاز، جایگزین کافی و معتبر برای شیوه جاری شود و تشکیل پرونده،گزارش ها، مکاتبات و استعلامات بین مراجع قضایی با دستگاه‌های اجرایی و ضابطان دادگستری بصورت الکترونیکی و برخط در بستر شبکه ملی عدالت انجام شود.
در خصوص“دادرسی الکترونیک” و “دادرسی بدون کاغذ” و جایگاه این مفاهیم در نظام قضایی بیشتر توضیح دهید؟
مفهوم “دادرسی الکترونیک” به فرآیند رسیدگی قضایی اطلاق می‌شود که در آن بخش قابل توجهی از مراحل دادرسی، از ثبت شکایت یا دادخواست گرفته تا ابلاغ اوراق قضایی، تبادل لوایح، برگزاری جلسات دادرسی و صدور رأی، از طریق سامانه‌های الکترونیکی و با استفاده از فناوری اطلاعات صورت گیرد و “دادرسی بدون کاغذ” نیز در واقع یک گام فراتر از این است و هدف آن حذف کامل استفاده از اسناد و اوراق فیزیکی در فرآیند دادرسی است، از سویی جایگاه این مفاهیم در نظام قضایی امروز بسیار استراتژیک بوده و در دنیایی که سرعت و دقت حرف اول را می‌زند، دستگاه قضایی نمی‌تواند از تحولات تکنولوژیک غافل بماند لذا دادرسی الکترونیک و بدون کاغذ، ابزارهایی قدرتمند برای دستیابی به اهداف کلیدی قوه قضائیه، از جمله تسریع در رسیدگی به پرونده‌ها، افزایش شفافیت، کاهش اطاله دادرسی، دسترسی آسان‌تر شهروندان به خدمات قضایی، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و منابع و مهم‌تر از همه، ارتقای کیفیت عدالت و رضایت‌مندی ارباب رجوع است و این رویکرد، گامی اساسی در جهت تحقق عدالت هوشمند و پاسخگو به نیازهای جامعه مدرن محسوب می‌شود.
دادگستری استان ایلام در زمینه پیاده‌سازی این برنامه چه وضعیت و دستاوردهایی داشته است؟
در استان ایلام، با همکاری قابل تحسین مدیریت ارشد دادگستری، مدیران میانی و همکاران محترم قضایی و اداری و کارشناسان پر تلاش حوزه معاونت فناوری اطلاعات، گام‌های ارزشمند و مؤثری در جهت پیاده‌سازی و توسعه دادرسی الکترونیک و حرکت به سمت دادرسی بدون کاغذ برداشته شده و با تامین زیرساخت‌های لازم، بخش قابل توجهی از فرآیندهای قضایی را الکترونیکی نموده که از جمله دستاوردهای ما می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
گسترش استفاده از سامانه ابلاغ الکترونیک (ثنا): بخش عمده‌ای از ابلاغ اوراق قضایی ( بطور میانگین ۹۶ درصد ) و در خیلی از حوزه های استان تا ۹۸ درصد به صورت الکترونیکی انجام می‌شود که این امر سرعت و دقت را افزایش و کاهش هزینه ها را در پی داشته است.
ثبت الکترونیکی دادخواست‌ها و شکوائیه‌ها: امروز شهروندان عزیز در جای جای استان می‌توانند بسیاری از امور قضایی از جمله تقدیم دادخواست و شکوائیه ها، ارسال انواع لوایح و ... خود را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به صورت الکترونیکی ثبت کنند.
استفاده از سامانه های مدیریت پرونده الکترونیک: با استقبال خوب همکاران در حال حاضر بسیاری از پرونده‌ها در فرآیند الکترونیکی شدن قرار دارند و تلاش می‌کنیم در آینده نزدیک وابستگی به پرونده‌های فیزیکی را در شعب و حوزه های قضایی به حداقل برسانیم.
برگزاری برخی جلسات تحقیق و دادرسی به صورت ویدئو کنفرانس: بطور روزانه تعداد قابل توجهی از جلسات تحقیق و دادرسی شعب ما به صورت الکترونیکی انجام می شود به نحوی که نیازی به حضور فیزیکی افراد وجود ندارد و در این بخش، سال گذشته ۱۶۲۹ جلسه الکترونیکی در سطح حوزه های قضایی استان برگزار شد، البته چالش‌هایی از جمله ضرورت ارتقاء مستمر زیرساخت‌ها، تامین تجهیزات مورد نیاز برای تمام واحدها و همچنین ارائه آموزش مداوم وجود دارد اما به طور کلی، روند پیشرفت ما مثبت بوده و شاهد تاثیرات مثبت این اقدامات در تسریع امور و رضایت نسبی مراجعین هستیم.
بیشتر بخوانید:
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در اجرای طرح‌های فناورانه، مقاومت احتمالی در برابر تغییر و نیاز به آموزش نیروی انسانی است، شما در این زمینه چه رویکردی دارید؟
کاملاً درست می‌فرمایید مقاومت در برابر تغییر و نیاز به آموزش، چالش‌های ذاتی هر تحول فناورانه هستند، به خصوص در محیطی مانند دستگاه قضایی که اقدامات با دقت و حساسیت بالایی همراه است و بر این اساس رویکرد ما در قبال این موضوع چند وجهی بوده است:
آموزش مستمر و هدفمند: ما به طور مداوم دوره‌های آموزشی تخصصی برای همکاران قضایی و اداری برگزار می‌کنیم و این آموزش‌ها نه تنها نحوه کار با سامانه‌های جدید را آموزش می‌دهند، بلکه اهمیت و مزایای این سیستم‌ها را نیز تبیین می‌کنند تا دیدگاه مثبتی نسبت به آن‌ها ایجاد شود.
فرهنگ‌سازی و تبیین منافع: تلاش می‌کنیم تا با اطلاع‌رسانی، گفتگوهای مستقیم و استفاده از کانال‌های ارتباطی داخلی، مزایای دادرسی الکترونیک را برای همکاران و عموم مردم روشن و نشان دهیم این شیوه و روش به نفع کاربران بوده و کار را برایشان آسان‌تر می‌کند مضافا اینکه با مشارکت دادن همکاران و استفاده حداکثری از نظرات و پیشنهادات ارزنده آنان، زمینه مشارکت سایرین و اجرای کامل و جامع این برنامه فراهم شود.
الگو سازی و تشویق: شناسایی و معرفی همکارانی که به خوبی از این سیستم‌ها استفاده می‌کنند، می‌تواند انگیزه‌بخش باشد و الگوسازی و تشویق بخشی از دستور کار ما در حوزه فناوری اطلاعات است. ما معتقدیم که با صبر، آموزش مستمر و نشان دادن نتایج مثبت، می‌توان بر مقاومت‌های احتمالی غلبه کرد و فرهنگ استفاده از فناوری در دستگاه قضایی را نهادینه نمود.
بیشتر بخوانید:
نقش فناوری اطلاعات در تحقق دادرسی بدون کاغذ و افزایش بهره‌وری چقدر است؟
نقش فناوری اطلاعات در تحقق دادرسی الکترونیک و بدون کاغذ و افزایش بهره‌وری، نقشی محوری و زیربنایی است، در واقع، بدون پیشرفت‌ها و زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، دستیابی به این هدف مهم عملاً غیرممکن خواهد بود و بطور خلاصه نقش فناوری اطلاعات در ایجاد زیرساخت‌های ارتباطی و نرم‌افزاری و فراهم کردن شبکه امن و پایدار، توسعه و به‌روزرسانی سامانه‌های قضایی و ایجاد بسترهای لازم برای تبادل اطلاعات بین اجزای مختلف سیستم قضایی و ثبت، ذخیره، بازیابی و انتقال الکترونیکی اطلاعات و امنیت اطلاعات کاملا واضح و روشن است. به طور خلاصه، فناوری اطلاعات در این چرخه و فرآیند نقش محوری داشته و موتور محرکه دادرسی بدون کاغذ و کلید اصلی افزایش بهره‌وری در دستگاه قضایی نوین بشمار می رود.
بیشتر بخوانید:
نگاه شما به آینده دادرسی الکترونیک و بدون کاغذ در قوه قضاییه و به طور خاص در استان ایلام چیست؟ چه چشم‌اندازی را متصور هستید؟
چشم‌انداز ما برای آینده دادرسی الکترونیک و بدون کاغذ، بسیار روشن و امیدوارکننده است، ما در آستانه یک تحول دیجیتال عمیق در نظام قضایی کشور هستیم و امیدواریم استان ایلام نیز در این مسیر جزو پیشگامان باشد، در سطح کلان کشور نیز خوشبختانه شاهد حرکت به سمت یک نظام قضایی کاملاً هوشمند، یکپارچه و دسترس‌پذیر هستیم و این موضوع بزودی با بهره‌گیری از هوش مصنوعی برای تحلیل پرونده‌ها، پیش‌بینی روند رسیدگی، شناسایی الگوهای مجرمانه و حتی کمک به قضات در صدور آراء مستدل‌تر، گسترش امکان برگزاری دادگاه‌های کاملاً مجازی، که در آن تمام فرآیندها از احضار شهود تا صدور رأی به صورت الکترونیکی و بدون نیاز به حضور فیزیکی انجام می شود، ارائه تمامی خدمات قضایی به صورت الکترونیکی و از طریق درگاه‌های امن و در دسترس برای عموم مردم، به طوری که نیاز به مراجعه حضوری به حداقل ممکن برسد، محقق خواهد شد.
در استان ایلام نیز ما مصمم هستیم تا با قوت این مسیر را ادامه داده و معتقدیم می توان با الکترونیکی شدن ۱۰۰ درصدی فرآیندها و تلاش برای حذف کامل کاغذ در تمامی مراحل دادرسی، ارتقاء مستمر زیرساخت‌ها،تامین تجهیزات سخت افزاری لازم و به‌روزرسانی تجهیزات،توسعه خدمات نوین و ارائه خدمات جدیدتر مانند امضای الکترونیکی در همه مراحل، استان ایلام را به الگویی موفق در اجرای دادرسی الکترونیک تبدیل کرد.
بیشتر بخوانید:
چنانچه به عنوان صحبت پایانی، مطلبی دارید بیان کنید؟
از زحمات و تلاش‌های همکاران عزیزم در دادگستری استان تقدیر و تشکر می کنم، هدف نهایی ما در دادگستری استان ایلام این است که خدمات قضایی سریع‌تر، دقیق‌تر وشفاف‌تر در دسترس شهروندان قرار گیرد و این جز با حرکت جدی در مسیر دادرسی الکترونیک و بدون کاغذ محقق نخواهد شد و تحولات جاری در حوزه فناوری اطلاعات، فرصتی بی‌نظیر برای ارتقاء جایگاه حرفه‌ای همکاران و همچنین خدمت‌رسانی بهتر به مردم است لذا همکاری، پذیرش تغییرات و یادگیری مداوم، کلید موفقیت ما در این مسیر است و الکترونیکی کردن فرآیندها، مستقیماً به اجرای عدالت سریع‌تر و مؤثرتر کمک می‌کند و این ارزشمندترین دستاوردی است که می‌توانیم به آن نائل شویم و شهروندان عزیز هم با استفاده از خدمات الکترونیکی موجود مانند سامانه ثنا و خدمات قابل ارائه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، ما را در اجرای هرچه بهتر برنامه های فناورانه یاری فرمایند و بر این باوریم که آینده از آنِ عدالت هوشمند و فراگیر است.
