قواعد IBA برای تحصیل ادله در داوری بین المللی

وکلاپرس– قواعد IBA برای تحصیل ادله در داوری بین المللی در تاریخ ۲۹ مه ۲۰۱۰ توسط شورای اتحادیه بین المللی وکلا(IBA) به تصویب رسید.

به گزارش وکلاپرس، قواعد تحصیل ادله اتحادیه بین المللی وکلا چنان که در مقدمه این سند آمده است «به منظور تامین یک روند کارآ، اقتصادی و منصفانه تحصیل ادله در داوریهای بین المللی، بویژه داوری میان طرفهای متعلق به نظامهای حقوقی گوناگون تهیه شده است.»

متن قواعد IBA برای تحصیل ادله در داوری بین المللی مطابق قطعنامه به شرح ذیل است:

قواعد

مقدمه

۱- قواعد تحصیل ادله IBA در داوری بین المللی به منظور تامین یک روند کارآ، اقتصادی و منصفانه تحصیل ادله در داوریهای بین المللی، بویژه داوری میان طرفهای متعلق به نظامهای حقوقی گوناگون تهیه شده است. این قواعد برای تکمیل مقررات حقوقی حاکم بر اداره داوری های سازمانی، موردی و غیره پیش بینی شده است.

۲- اصحاب دعوا و دیوان داوری می توانند قواعد ادله IBA  را، کلاً یا بعضاً برای اعمال بر جریان رسیدگی داوری اختیارکنند، یا می توانند آن را با تغییراتی بکار بندند، و یا به عنوان راهنما در تکمیل قواعد رسیدگی خود بکار گیرند. هدف قواعد تحدید قابلیت انعطاف که ذاتی داوری بین المللی و امتیاز آنست، نمی باشد، و اصحاب دعوا و دیوان های داوری مختارند که آن را با اوضاع و احوال خاص هر داوری انطباق دهند.

۳- تحصیل ادله با عنایت به این اصول جریان خواهد یافت که اصحاب دعوا با حسن نیت عمل خواهند کرد و استحقاق دارند در فرصتی معقول قبل از برگزاری هر گونه جلسه استماع ادله یا تعیین تکلیف درخصوص واقعیات یا ماهیت پرونده، از ادله ای که طرف مقابل به آن استناد می کند، آگاه باشند.

بیشتر بخوانید: شیوه نامه IBA درخصوص تعارض منافع در داوری

تعاریف

در قواعد ادله IBA:

“دیوان داوری” به معنی داور واحد یا هیئت داوران است؛ “خواهان” به معنی طرف یا طرفهاییست که داوری را آغاز کرده و هر طرفی که، ازطریق الحاق یا طرق دیگر، در کنار چنین طرف یا طرفهایی قرار می گیرد؛

“سند” به معنی نوشته، مکاتبه، عکس، نقشه، برنامه یا هر نوع داده است، خواه بر روی کاغذ ثبت و نگهداری شود یا به صورت الکترونیک، صوتی، تصویری یا هر وسیله دیگری؛ “جلسه استماع ادله” به معنی هر جلسه استماعی است، اعم از این که در روزهای پیاپی منعقد شود یا خیر، که طی آن دیوان داوری، خواه حضوری، یا از طریق کنفرانس تلفنی، کنفرانس ویدئویی با روش های دیگر، اطلاعات شفاهی یا ادله دیگری را دریافت کند؛

“گزارش کارشناسی” به معنی اظهاریه کتبی تهیه شده توسط کارشناس منتخب دیوان یا کارشناس منتخب طرف دعوا است؛

“قواعد عمومی” به معنی قواعد سازمانی، موردی یا غیره که بر جریان رسیدگی داوری حاکم باشد؛

“قواعد ادله IBA” یا “/ ادله ” به معنی قواعد حاضر IBA در تحصیل ادله در داوری بین المللی، و بازبینی و اصلاحات آن به مرور زمان می باشد،

“طرف” [در جمع طرفها/ طرفین / اطراف دعوا/ اصحاب دعوا] به معنی یکی از طرفهای داوری؛

“کارشناس منتخب طرف دعوا” به معنی شخص یا سازمان منتخب توسط یکی از طرفها بمنظور تهیه گزارش در موضوعات خاص تعیین شده توسط همان طرف است؛

“درخواست ابراز” به معنی درخواست کتبی یک طرف مبنی بر ابراز اسناد توسط طرف دیگر؛

“خوانده” به معنی طرف یا طرفهایی است که خواهان علیه آن (ها) ادعا طرح کرده است، و هر طرفی که، از طریق الحاق یا طرق دیگر، درکنار چنین طرف یا طرفهایی قرار گرفته باشد، و شامل خوانده ای نیز می شود که ادعای متقابل مطرح می کند؛

“کارشناس منتخب دیوان” به معنی شخص یا سازمانی است که توسط دیوان داوری برای گزارش دادن به آن در موضوعات خاصی که دیوان داوری تعیین می کند، انتخاب می شود؛ و “شهادتنامه” به معنی شهادت مکتوب تهیه شده توسط شاهد وقایع است.

اخبار کانون وکلای بین المللی IBA را اینجا بخوانید

ماده ۱- دامنهء شمول

۱- قواعد ادله IBA با توافق طرفین یا به تصمیم دیوان داوری بر نحوه تحصیل ادله دعوا حا کم خواهد بود، مگر در صورت تعارض مقررات خاصی از آن با مقررات الزام اور قانونی که با توافق طرفین یا به تعیین دیوان داوری بر پرونده حاکم است.

۲- در مواردی که طرفین درباره اعمال قواعد ادله IBA توافق کرده باشند در نبود قرینه خلاف فرض بر این خواهد بود که توافق آنها ناظر بر آخرین نسخه موجود در تاریخ توافق بوده است.

۳- در صورت تعارض بین هر یک از مواد قواعد ادله IBA و قواعد عمومی، دیوان داوری قواعد ادله IBA را اعمال خواهد کرد به گونه ای که مقصود هر دو قواعد عمومی و قواعد ادله IBA به بهترین نحو ممکن برآورده شود، مگر اینکه طرفین خلاف آن را توافق کرده باشند.

۴- در صورت وجود هرگونه اختلاف نظر در خصوص معنای قواعد ادله IBA، دیوان داوری با توجه به اهداف آن قواعد و در تناسب هر چه بیشتر با پرونده مورد رسیدگی آنرا تفسیر خواهد کرد.

۵- در موارد سکوت قواعد عمومی و قواعد ادله IBA در خصوص هر موضوع مرتبط با تحصیل ادله و در صورتیکه طرفین نیز توافق دیگری نکرده باشند، دیوان داوری وفق اصول کلی قواعد ادله IBA به گونه ای که مناسب بداند در خصوص تحصیل ادله اقدام خواهد نمود.

ماده ۲- مشاوره در موضوعات مربوط به ادله

۱- دیوان داوری در اولین زمان مناسب در جریان رسیدگی ضمن مشورت با اصحاب دعوا از آنها دعوت خواهد کرد که به منظور توافق در خصوص روند تحصیل مؤثر، اقتصادی و منصفانه ی ادله با یکدیگر کنکاش کنند.

۲- مشاوره در موضوعات مربوط به ادله می تواند شامل محدوده، زمان و نحوه تحصیل ادله و از جمله موارد زیر باشد:

(الف) تهیه و تسلیم شهادتنامه گواهان و گزارشات کارشناسی؛

(ب) استماع شهادت شفاهی در جلسه استماع ادله؛

(پ) شرایط، آئین و شکل قابل اعمال بر ابراز اسناد؛

(ت) میزان رعایت محرمانه بودن اسناد در داوری؛ و

(ث) ارتقاء میزان کارآئی، اقتصادی بودن و حفظ منابع مرتبط با تحصیل ادله.

۳- توصیه می شود که دیوان داوری در اولین فرصتی که مناسب تشخیص می دهد برای اصحاب دعوا مشخص کند هر موضوعی را:

(الف) که دیوان داوری مرتبط با پرونده و واجد اهمیت برای نتیجه آن تشخیص می دهد؛ و/ یا

(ب) تعیین تکلیف مقدماتی برای آن را مناسب می داند.

بیشتر بخوانید: کنفرانس سالانه IBA مجازی برگزار می شود

ماده ۳- اسناد

۱- در محدوده زمانی که دیوان داوری تعیین کرده است، هر یک از اصحاب دعوا کلیه مدارکی را که در اختیار دارد و به آنها استناد می کند، از جمله اسناد عمومی و اسنادی که عموم به آن دسترسی دارند، به استثنای اسنادی که طرف مقابل ارائه کرده است، به دیوان داوری و طرف مقابل تسلیم خواهد کرد.

۲- در موعدی که دیوان داوری تعیین کرده است، هر یک از اصحاب دعوا می تواند درخواست ابراز اسناد را به دیوان داوری و طرف های مقابل تسلیم کند.

۳- درخواست ابراز اسناد حاوی موارد زیر خواهد بود: (الف) (یک) شرح هر یک از اسناد درخواستی به نحوی که برای تشخیص آن کفایت کند، یا

(دو) شرحی که به حد کفایت حاوی جزئیات اسناد درخواستی بوده و شامل اقلام محدود و مشخص از اسنادی باشد که احتمال وجود آنها عقلا متصور است؛ در خصوص اسنادی که به صورت الکترونیک نگهداری می شوند، درخواست کننده می تواند تقاضا کند یا دیوان داوری می تواند دستور دهد و بخواهد که فایل های مشخص، شرایط جستجو، افراد یا طرق دیگر جستجوی چنین اسنادی به گونه ای کارآ و اقتصادی، تعیین شود؛

(ب) توضیح چگونگی ذیربط بودن اسناد درخواستی به پرونده و اهمیت آن برای نتیجه رسیدگی؛ و

(پ) (یک) توضیح این که اسناد درخواستی در تصرف، اختیار و کنترل طرف درخواست کننده نیست یا توضیحی درباره دلایلی که تهیه چنین اسنادی توسط طرف درخواست کننده به گونه ای غیر عقلائی متعذر خواهد بود، و

(دو) بیان علل یقین طرف درخواست کننده به اینکه اسناد درخواستی در تصرف، اختیار یا تحت کنترل طرف مقابل است.

۴- در محدوده زمانی که دیوان داوری تعیین کرده است، طرف مخاطب ابراز اسناد، کلیه اسناد درخواستی را که در تصرف، اختیار یا تحت کنترل خود دارد و مورد اعتراض وی نیست در اختیار طرف های مقابل و در صورتی که دیوان مقرر کرده باشد، در اختیار دیوان داوری قرار خواهد داد.

۵- چنانچه طرفی که ملزم به ابراز مدارک شده است نسبت به ابراز بخشی یا همه اسناد درخواستی معترض باشد، اعتراض کتبی خود را در محدوده زمانی که دیوان داوری مقرر کرده به طرف مقابل و دیوان داوری تقدیم خواهد کرد. دلایل چنین اعتراضی می تواند مواردی که در ماده ۹-۲ برشمرده شده یا اجابت نشدن الزامات مقرر در ماده ۳-۳ باشد.

۶- به محض دریافت چنین اعتراضی، دیوان داوری می تواند طرفین ذیربط را به کنکاش با یکدیگر به منظور حل مسائل مربوط به اعتراض دعوت کند.

۷- هر یک از اصحاب دعوا، در محدوده زمانی مقرر توسط دیوان داوری، می تواند از دیوان داوری تقاضا کند که در خصوص اعتراض اظهار نظر کند. متعاقب آن دیوان داوری، ضمن مشورت با اصحاب دعوا و بموقع درخواست ابراز اسناد و اعتراض را بررسی خواهد کرد. دیوان داوری می تواند به طرف مخاطب چنین درخواستی دستور دهد که هر گونه سندی را که در تصرف، اختیار یا کنترل خود دارد ارائه کند و در این خصوص دیوان داوری مقرر خواهد داشت که (یک) موضوعاتی که طرف درخواست کننده در صدد اثبات آن است مرتبط با پرونده و برای نتیجه رسیدگی و اجد اهمیت است؛ (دو) هیچیک از دلایل پیش بینی شده در ماده ۲-۹ برای اعتراض قابل اعمال نیست؛ و (سه) شرایط مندرج در ماده ۳-۳ حاصل است. لازم است چنین سندی در اختیار طرف مقابل و چنانچه دیوان چنین مقرر کرده باشد، در اختیار دیوان داوری قرار گیرد.

۸- در اوضاع و احوال استثنائی چنانچه تشخیص وارد بودن اعتراض انحصاره موقوف به مطالعه اسناد باشد، دیوان داوری می تواند مقرر کند که از معاینه سند یاد شده اعراض می کند. در اینصورت دیوان داوری می تواند، پس از مشورت با اصحاب دعوا، کارشناس مستقل و بی طرفی را با قید رعایت رازداری برگزیند، تا سند یاد شده را مطالعه کند و به دیوان داوری درخصوص اعتراض گزارش دهد. در محدوده ای که دیوان داوری اعتراض را وارد بداند، کارشناس محتوای سند معاینه شده را به دیوان داوری و طرف های مقابل افشاء نخواهد کرد.

۹- چنانچه یکی از اصحاب دعوا ابراز اسنادی را از شخص یا سازمانی بخواهد که طرف داوری نیست و خود وی قادر به تحصیل اسناد نباشد، طرف یاد شده می تواند در محدوده زمانی تعیین شده توسط دیوان داوری، از دیوان داوری بخواهد کلیه ی اقداماتی را که قانونا مقدور است برای تحصیل اسناد درخواستی معمول دارد، یا از دیوان داوری بخواهد که اجازه دهد خود وی این اقدامات را به عمل آورد. طرف مذکور چنین درخواستی را به صورت کتبی به دیوان داوری و طرف مقابل تسلیم خواهد کرد، و درخواست یادشده شامل جزییات مقرر در بند ۳-۳، تا حدی که قابل اعمال باشد، رعایت خواهد بود. دیوان داوری در خصوص درخواست تصمیم خواهد گرفت که پا رأسا اقدام کند و یا طرف درخواست کننده را تجویز کند، و یا به هر طرف دیگری دستور دهد، که چنین اقداماتی را معمول دارد مشروط بر اینکه، به تشخیص خود، نتیجه گرفته باشد که (۱) اسناد به پرونده مرتبط و در تعیین نتیجه واجد اهمیت خواهد بود، (۲) الزامات ماده ۳۳، در حد قابل اعمال، برآورده شده است و (۳) هیج یک از دلایل اعتراض مقرر در ماده ۲-۹ قابل اعمال نیست.

۱۰- در هر زمانی قبل از خاتمه داوری، دیوان داوری می تواند (۱) از هر یک از اصحاب دعوا بخواهد که اسنادی را ابراز کند، (۲) از هر یک از طرفین بخواهد که بیشترین تلاش خود را به کار ببندد یا (۳) خود رأسا، هر اقدامی را که مناسب تشخیص می دهد برای تحصیل مدارک از هر شخص و سازمانی به عمل آورد. طرفی که مخاطب چنین درخواستی برای ابراز سند است می تواند با استناد به دلایل مندرج در ماده ۲-۹ اعتراض کند. در چنین مواردی، ماده ۴-۳ الی ماده ۸-۳ بسته به انطباق با مورد قابلیت اعمال خواهد داشت.

۱۱- در محدوده زمانی که دیوان داوری تعیین کرده است، اصحاب دعوا می توانند هر گونه اسناد بیشتری را که قصد دارند به آن استناد کنند، با اعتقاد دارند که در اثر موضوعات مطروح در اسناد، شهادتنامه شهود یا گزارش کارشناسی ثبت یا ارائه شده توسط طرف مقابل یا سایر لوایح طرفین، به پرونده ارتباط یافته است و در تعیین نتیجه آن واجد اهمیت می باشد، به ثبت برسانند.

۱۲- در ارتباط با شکل و نحوه ثبت یا ابراز اسناد: (الف) تصویر اسناد با اصول آن مطابقت خواهد داشت و، به درخواست دیوان داوری، اصول اسناد جهت وارسی ارائه خواهد شد؛

(ب) اسنادی که یکی از اصحاب دعوا به صورت الکترونیک در اختیار دارد به مناسب ترین و اقتصادی ترین شکل که در عین حال عقلا برای دریافت کننده قابل استفاده باشد، تسلیم یا ابراز خواهد شد، مگر اینکه طرفین به نحو دیگری توافق کنند یا، در نبود چنین توافقی دیوان داوری تصمیم دیگری اتخاذ نماید؛

(پ) هیچیک از اصحاب دعوا الزامی به ابراز تصاویر متعدد از اسنادی که اصول آنها اساسا همسان است را ندارد مگر آنکه دیوان داوری به نحو دیگری مقرر دارد؛ و

(ت) ترجمه اسناد با مشخص نمودن آن به عنوان متن ترجمه و زبان اصلی، همراه با اصول آن تسلیم خواهد شد.

۱۳- هر یک از اسناد تسلیم یا ابراز شده توسط یکی از اصحاب دعوا یا کسی که طرف دعوای داوری نیست، چنانچه جزء اسنادی نباشد که عموم به آن دسترسی دارند توسط دیوان داوری و طرفهای دیگر دعوا محرمانه تلقی می شود، و فقط درارتباط با داوری مورد استفاده قرار خواهد گرفت. این الزام مرعی خواهد بود مگر و تا جایی که یک طرف برای ایفای تکلیف قانونی، حفظ یا پیگیری حق قانونی، یا اجرا یا اعتراض به حکم صادره در جریان رسیدگی با حسن نیت در پیشگاه دادگاههای دولتی یا سایر مقامات قضائی، ناگزیر از افشای آن باشد. دیوان داوری می تواند طی دستوراتی شرایط رازداری را تعیین کند. این الزام تأثیری بر سایر تعهدات رازداری در داوری نخواهد داشت.

۱۴- چنانچه داوری طوری سامان یافته باشد که به موضوعات مختلف جداگانه با طی مراحل مختلف رسیدگی شود، (همانند صلاحیت، تصمیم گیری در امور مقدماتی، مسئولیت و خسارت) دیوان داوری می تواند پس از مشورت با اصحاب دعوا تسلیم اسناد و درخواست ابراز اسناد را برای هر موضوع یا مرحله جداگانه برنامه ریزی کند.

 بیشتر بخوانید: کانون وکلای بین‌المللی(IBA) پیش نویس آیین‌نامه لایحه استقلال را محکوم کرد

ماده ۴- شهود وقایع

۱- در موعد تعیین شده توسط دیوان داوری، هر یک از اصحاب دعوا نام شهودی را که قصد دارد به شهادت آنها استناد کند و موضوع شهادت آنها را مشخص خواهد کرد.

۲- هر شخصی می تواند به عنوان شاهد دلیل ارائه دهد، از جمله یکی از اصحاب دعوا یا مدیر، کارمند یا سایر نمایندگان طرف دعوا.

۳- ایرادی نخواهد داشت که یکی از اصحاب دعوا، مدیران، کارمندان، مشاوران حقوقی یا سایر نمایندگان وی با شهود یا شهود بالقوه خود گفتگو داشته باشند و در خصوص شهادتی که باید ارائه دهند با آنها به مباحثه بنشینند.

۴- دیوان داوری می تواند به هر یک از اصحاب دعوا دستور دهد در مهلت تعیین شده شهادتنامه هر شاهدی که قصد استناد به شهادت وی را دارد در اختیار دیوان و طرف مقابل قرار دهد، مگر در خصوص شهودی که شهادت آنها پیرو مواد ۹-۴ یا ۱۰-۴ درخواست شده است. اگر جلسه استماع ادله با تفکیک موضوعات یا مراحل مختلف ترتیب داده شده باشد (مانند صلاحیت، تعیین تکلیف امور مقدماتی، مسئولیت یا خسارت)، دیوان داوری یا طرفین با توافق هم می توانند برای تسلیم شهادتنامه های جداگانه برای هر موضوع یا مرحله برنامه ریزی کنند.

۵- هر شهادتنامه فراگیر این موارد خواهد بود:

(الف) نام کامل و آدرس شاهد، اظهاراتی درباره ارتباط حال با گذشته (در صورت وجود) وی با هر یک از اصحاب دعوا، و شرح پیشینه، توانائی های حرفه ای، آموزش و تجارب او، البته در صورتیکه چنین توضیحاتی با اختلاف یا محتوای اظهارات وی مرتبط باشد.

(ب) شرح تفصیلی و کامل رویدادها، و منشاء اطلاعات شاهد از آن رویدادها در حدی که برای ارائه ادله توسط شاهد کفایت کند. اسنادی که شاهد به آن استناد می کند چنانچه تا آن زمان تسلیم نشده باشد ارائه خواهد شد؛

(پ) توضیحی در خصوص زبان اصلی شهادتنامه و تعیین اینکه شاهد درنظر دارد شهادت خود را در جلسه استماع ادله به چه زبانی ارائه کند؛

(ت) تأکید شاهد بر صحت اظهارات خود؛ و

(ث) امضای شاهد، تاریخ و محل تهیه آن.

۶- در صورت ثبت شهادتنامه ها، هر یک از اصحاب دعوا می تواند، در موعد تعیین شده توسط دیوان داوری شهادتنامه های تکمیلی یا اصلاحی به دیوان داوری و طرف مقابل تسلیم کند، از جمله شهادتنامه کسانی را که قبلا به عنوان شا هد معرفی نشده اند، البته تا جایی که اصلاحات با اظهارات تکمیلی فقط محدود به پاسخگوئی به موضوعات مندرج در شهادتنامه های طرف مقابل باشد، که در گزارشات یا سایر لوایح قبلا در داوری به ثبت نرسیده است.

۷- چنانچه یکی از شهود که حضور وی وفق ماده ۱-۸ درخواست شده بدون دلیل موجه در جلسه استماع ادله برای ادای شهادت حضور نیابد، دیوان داوری شهادتنامه شا هد یادشده را در ارتباط با آن جلسه استماع ادله نادیده خواهد گرفت، جز در موارد استثنائی، که دیوان داوری تصمیم دیگری اتخاذ نماید.

۸- چنانچه حضور شاهدی وفق ماده ۱-۸ درخواست نشده باشد توافق هیچیک از طرفین مقابل بر صحت محتوای شهادتنامه مفروض نخواهد بود.

۹- چنانچه یکی از اصحاب دعوا بخواهد ادله [شهادت] شخصی را ارائه کند که به درخواست وی برای حضور داوطلبانه در جلسه تمکین نخواهد کرد، طرف یادشده می تواند، در موعد مقرر توسط دیوان داوری، از دیوان بخواهد کلیه اقدامات قانونی ممکن برای تحصیل ادله از شخص یادشده را به عمل آورد، یا از دیوان داوری درخواست کند که مجوز انجام اقدامات یادشده را به وی اعطا کند. در صورت درخواست از دیوان داوری، طرف یادشده، شاهد مورد نظر را تعیین خواهد کرد، موضوعاتی را که در ارتباط با آن شهادت شاهد درخواست شده تشریح و دلایل ارتباط موضوعات با پرونده یا اهمیت آن برای نتیجه پرونده را توضیح خواهد داد. دیوان داوری در خصوص این تقاضا تصمیم خواهد گرفت که یا خود رأسا یا از طریق اعطای اختیار به طرف درخواست کننده یا با صدور دستور به هر طرف دیگری، اقداماتی را معمول دارد که مناسب تشخیص می دهد، منوط به اینکه، تشخیص داده باشد که شهادت آن شاهد به پرونده مرتبط و برای نتیجه آن واجد اهمیت است.

۱۰- در هر زمانی قبل از ختم دادرسی، دیوان داوری می تواند به هر یک از طرفین دستور دهد که امکانات لازم را فراهم آورد، یا حداکثر تلاش خود را به کار برد، تا امکان حضور هر شخصی، از جمله کسی که شهادتنامه اش ارائه نشده، در جلسه استماع ادله فراهم آید. طرفی که مخاطب چنین درخواستی است می تواند بر پایه هر یک از دلایل مندرج در ماده ۲-۹ اعتراض کند.

ماده ۵- کارشناسان منتخب طرف دعوا

۱- هر یک از اصحاب دعوا می تواند در موضوعات خاص به نظر کارشناس منتخب طرف دعوا به عنوان دلیل استناد کند. در موعد تعیین شده توسط دیوان داوری (۱) هر یک از طرفین کارشناس منتخب طرف دعوا را که قصد دارد به شهادتش استناد کند و موضوع چنین شهادتی را مشخص خواهد نمود؛ و (۲) کارشناس منتخب طرف دعوا گزارش کارشناسی خود را تقدیم خواهد کرد.

۲- گزارش کارشناسی حاوی مطالب زیر خواهد بود:

(الف) نام کامل و آدرس کارشناس منتخب طرف دعوا، اظهاراتی در خصوص ارتباط حال یا گذشته (در صورت وجود) وی با هر یک از اصحاب دعوا، مشاوران حقوقی آنها یا دیوان داوری و شرحی در خصوص پیشینه، توانائی ها، آموزش و تجربه خود؛

(ب) شرحی در خصوص دستورالعمل هایی که بر اساس آن او نظرات و نتیجه گیری های خود را ارائه می دهد؛

(پ) اظهاریه ای در خصوص استقلال وی از اصحاب دعوا، مشاوران حقوقی آنها و دیوان داوری؛

(ت) بازگو کردن رویدادهایی که وی نظریه کارشناسی و نتیجه گیری های خود را بر آن بنا نهاده است؛

(ث) نظریه کارشناسی و نتیجه گیری های وی، از جمله شرح روش ها، دلایل و اطلاعاتی که جهت رسیدن به نتایج بکار بسته است. اسنادی که کارشناس منتخب طرف دعوا به آن استناد می کند و قبلا به ثبت نرسیده، ارائه خواهد شد؛

(ج) در صورتی که گزارش کارشناسی ترجمه شده باشد، اظهاریه ای در خصوص زبان اصلی گزارش و تعیین اینکه کارشناس منتخب طرف دعوا، درنظر دارد که به چه زبانی در جلسه استماع ادله شهادت دهد؛

(چ) تاکید بر باور واقعی خود وی به نظرات ابراز شده در گزارش کارشناسی؛

(ح) امضای کارشناس منتخب طرف دعوا و تاریخ و محل امضاء گزارش کارشناسی؛

(خ) چنانچه گزارش کارشناسی را بیش از یک نفر امضاء کرده باشد، مشخص کردن انتساب همه گزارش یا بخش های خاص آن به هر یک از کارشناسان.

۳- چنانچه گزارشات کارشناسی تسلیم شده باشد، هر یک از اصحاب دعوا می تواند، در موعد تعیین شده توسط دیوان داوری، گزارش کارشناسی اصلاحی یا تکمیلی، از جمله گزارشات یا اظهارات اشخاصی که قبلا به عنوان کارشناس معرفی نشده اند را، به دیوان داوری و طرف های مقابل تسلیم کند، البته تا حدی که اصلاح یا تکمیل انحصا را محدود به پاسخ موضوعات مندرج در شهادتنامه، گزارش کارشناسی یا سایر لوایح ثبت شده طرف مقابل باشد که قبلا در داوری ارائه نشده است.

۴- دیوان داوری می تواند به تشخیص خود دستور دهد کارشناسان منتخب طرف های دعوا که در مورد موضوعات مشترکی گزارش کارشناسی تسلیم کرده یا تسلیم خواهند کرد، در خصوص موضوع یادشده ملاقات و مباحثه داشته باشند. در این نشست ها کارشناسان منتخب اطراف دعوا تلاش خواهند کرد در محدوده موضوعات گزارش خود به توافق برسند، و موضوعات مورد توافق و باقی زمینه های عدم توافق و دلایل آن را مکتوب خواهند نمود.

۵- چنانچه یکی از کارشناسان منتخب طرف دعوا که وفق ماده ۱-۸ حضور او درخواست شده بدون دلیل موجه از حضور برای ادای شهادت در جلسه استماع ادله خودداری کند، دیوان داوری گزارش کارشناسی آن کارشناس را در محدوده آن جلسه استماع ادله نادیده خواهد گرفت مگر، در اوضاع و احوال استثنائی که، دیوان داوری تصمیم دیگری اتخاذ کند.

۶- چنانچه حضور یکی از کارشناسان منتخب طرف دعوا وفق ماده ۱-۸ درخواست نشده باشد، توافق هیچ یک از طرفین مقابل در خصوص صحت محتوای گزارش کارشناسی مفروض نخواهد بود.

ماده ۶- کارشناسان منتخب دیوان

۱- دیوان داوری پس از مشورت با اصحاب دعوا، می تواند یک یا چند کارشناس مستقل منتخب دیوان برگزیند تا در مورد موضوعات خاص تعیین شده توسط دیوان داوری گزارش خود را ارائه کنند. دیوان داوری پس از مشورت با اصحاب دعوا قرارنامه گزارش کارشناس منتخب دیوان را تهیه خواهد کرد. تصویر قرارنامه نهائی توسط دیوان داوری برای اصحاب دعوا ارسال خواهد شد.

۲- کارشناس منتخب دیوان، قبل از قبول انتصاب، شرحی درخصوص توانایی های خود، و نیز اظهاریه ای درباره استقال خود از طرفین، مشاورین حقوقی آنها و دیوان داوری را به دیوان داوری و اصحاب دعوا تسلیم خواهد کرد. در موعد تعیین شده توسط دیوان داوری، اصحاب دعوا دیوان داوری را از هر گونه اعتراضی به صلاحیت یا استقلال کارشناس منتخب دیوان مطلع خواهند کرد. دیوان داوری در اسرع وقت در خصوص قبول چنین اعتراضی تصمیم گیری خواهد نمود. هر یک از اصحاب دعوا فقط در صورتی می تواند به توانایی ها یا استقلال کارشناس منتخب دیوان، پس از انتخاب وی به این سمت، اعتراض کند که از علل اعتراض بعد از انتخاب او آگاه شده باشد. دیوان داوری، چنانچه مورد پیدا کند، عاجلاً درخصوص اقدامی که باید صورت پذیرد تصمیم گیری خواهد کرد.

۳- با رعایت ماده ۲-۹، کارشناس منتخب دیوان می تواند از هر یک از اصحاب دعوا بخواهد که هر گونه اطلاعات، کالا، نمونه، اموال، ماشین آلات، سامانه، فرآیند ها و محوطه را تا آنجا که به موضوع پرونده مربوط بوده و برای نتیجه پرونده مهم باشد جهت بازرسی در اختیار قرار دهد. اقتدار کارشناس منتخب دیوان جهت درخواست چنین اطلاعاتی یا دسترسی به آن همانند اقتدار دیوان داوری خواهد بود. طرفین و نمایندگان آنها حق دریافت آن اطلاعات و حضور در چنین بازرسی هایی را خواهند داشت. دیوان داوری مطابق شیوه مقرر در ماده ۵-۳ الی ۸-۳ به هر اختلاف نظری بین کارشناس منتخب دیوان و یکی از اصحاب دعوا در خصوص ارتباط، اهمیت یا متقضی بودن چنین درخواستی، رسیدگی و تصمیم گیری خواهد کرد. کارشناس منتخب دیوان در گزارش کتبی خود هرگونه عدم تبعیت یکی از طرفین از درخواست مقتضی یا تصمیم دیوان داوری و تلاش های خود در تعیین تکلیف هر موضوع خاص را منعکس خواهد کرد.

۴- کارشناس منتخب دیوان گزارش کارشناسی کتبی خود را به دیوان داوری تقدیم خواهد کرد.

گزارش کارشناسی حاوی مطالب آتی خواهد بود:

(الف) نام کامل و آدرس کارشناس منتخب دیوان، شرحی در خصوص پیشینه، توانائی ها، آموزش و تجارب کاری وی؛

(ب) بازگو کردن وقایعی که وی نظریه کارشناسی و نتیجه گیری های خود را بر آن بنا نهاده است؛

(پ) نظریه کارشناسی و نتیجه گیری های وی، از جمله شرح روش ها، دلایل و اطلاعاتی که جهت رسیدن به نتایج بکار بسته است. اسنادی که کارشناس منتخب دیوان به آنها استناد می کند و قبلا به ثبت نرسیده ارائه خواهد شد؛

(ت) درصورتی که گزارش کارشناسی ترجمه شده باشد، اظهاریه ای در خصوص زبان اصلی گزارش و تعیین اینکه کارشناس منتخب دیوان درنظر دارد در جلسه استماع ادله به چه زبانی شهادت دهد؛

(ث) تاکید بر باور واقعی خود وی به نظرات ابراز شده در گزارش کارشناسی؛

(ج) امضای کارشناس منتخب دیوان، تاریخ و محل تهیه آن؛

(چ) چنانچه گزارش کارشناسی را بیش از یک نفر امضاء کرده باشد، مشخص کردن انتساب همه گزارش یا بخش های خاص آن به هر یک از تهیه کنندگان.

۵- دیوان داوری تصویری از گزارش کارشناسی را برای طرفین ارسال خواهد کرد. اصحاب دعوا می توانند هر گونه داده، اسناد، کالا، نمونه ها، اموال، ماشین آلات، سامانه، فرآیند، یا محوطه که کارشناس منتخب دیوان معاینه کرده و نیز مکاتبات بین دیوان داوری و کارشناس منتخب دیوان را وارسی کنند. در موعد تعیین شده توسط دیوان داوری، هر یک از اصحاب دعوا فرصت ارائه پاسخ به گزارش کارشناسی را طی لایحه، شهادتنامه یا با تقدیم گزارش کارشناس منتخب طرف دعوا خواهد داشت. دیوان داوری لایحه، شهادتنامه یا گزارش کارشناسی را برای کارشناس منتخب دیوان و طرف مقابل ارسال خواهد کرد.

۶- به تقاضای هر یک از اصحاب دعوا یا دیوان داوری، کارشناس منتخب دیوان در جلسه استماع ادله حضور خواهد یافت. دیوان داوری می تواند از کارشناس منتخب دیوان سؤال کند، و اصحاب دعوا یا هر یک از کارشناسان منتخب طرف دعوا می توانند در خصوص موضوعات طرح شده در گزارش کارشناسی وی، لوایح طرفین، شهادتنامه یا گزارش کارشناسان منتخب طرف دعوا وفق ماده ۵-۶، از او سؤال کنند.

۷- دیوان داوری گزارش تهیه شده توسط کارشناس منتخب دیوان و نتایج آن را با امعان نظر به کلیه اوضاع و احوال حاکم بر پرونده ارزیابی خواهد کرد.

۸- حق الزحمه و مخارج کارشناس منتخب دیوان، به طریقی که دیوان داوری تعیین می کند تأمین خواهد شد، و بخشی از هزینه های داوری به حساب خواهد آمد.

ماده ۷- بازرسی

با رعایت مفاد ماده ۲-۹، دیوان داوری می تواند، به درخواست یکی از طرفین یا به ابتکار خود، هر محوطه، ملک، ماشین آلات یا هر گونه کالای دیگر، نمونه ها، سامانه، فرآیند یا اسناد را، به نحوی که مناسب بداند، بازرسی کند و یا بازرسان منتخب دیوان یا بازرس منتخب طرف دعوا را موظف به بازرسی کند. دیوان داوری با مشورت اصحاب دعوا، زمان و ترتیبات بازرسی را تعیین خواهد کرد. اصحاب دعوا و نمایندگان آنها حق حضور در چنین بازرسی هایی را خواهند داشت.

ماده ۸- جلسه استماع ادله

۱- در محدوده زمانی تعیین شده توسط دیوان داوری، هر یک از طرفین، دیوان داوری و طرف مقابل را از (نام) شهودی که تمایل دارد در جلسه حضور یابند، مطلع خواهد کرد. هریک از شهود (این کلمه در محدوده این ماده، شامل شهود وقایع و کارشناس می شود) با رعایت ماده ۲-۸ مشروط به درخواست طرف دعوا یا دیوان داوری در جلسه استماع ادله برای شهادت حضور خواهد یافت. هریک از شهود شخصا در جلسه حضور خواهد یافت مگر اینکه دیوان داوری در خصوص شاهد خاصی کاربرد ویدیو کنفرانس یا فن آوری مشابه را تجویز کرده باشد.

۲- دیوان داوری در کلیه مراحل بر جلسه استماع ادله کنترل کامل خواهد داشت. دیوان داوری در صورتی که تشخیص دهد سؤال از شاهد، پاسخ با حضور وی، بی ربط، کم اهمیت، تحمیل ناروا یا تکراری است و یا در محدوده دلایلی که در ماده ۲-۹ مقرر شده می گنجد، می تواند سؤال، پاسخ با حضور شاهد را محدود کند یا کنار بگذارد. سؤالات از شاهد در طول شهادت اصلی یا تکمیلی نباید متضمن راهنمایی شاهد به نتیجه دلخواه باشد.

۳- درخصوص شهادت شفاهی در جلسه استماع ادله:

(الف) بطور معمول نخست خواهان شهادت شهود خود را ارائه خواهد کرد، در پی آن خوانده شهادت شهود خود را ارائه می کند.

(ب) به دنبال ارائه شهادت مستقیم، مطابق ترتیبی که دیوان داوری تعیین می کند، هر طرف می تواند از شهود طرف مقابل سؤال کند. طرفی که ابتدا از شاهد سوال کرده متعاقبا فرصت طرح سؤالات تکمیلی در موضوعاتی که طرف مقابل در سؤالاتش طرح کرده را خواهد داشت.

(پ) سپس، به طور معمول خواهان گواهی کارشناسان منتخب طرف خود را ارائه خواهد کرد و در پی آن خوانده گواهی کارشناسان منتخب طرف خود را ارائه می کند. طرفی که ابتدا کارشناس منتخب طرف را ارائه کرده، متعاقب آن فرصت می یابد تا سوالات تکمیلی خود را در موضوعات عنوان شده توسط طرف مقابل مطرح کند.

(ت) دیوان داوری می تواند از کارشناس منتخب دیوان سوال کند، و اصحاب دعوا با کارشناس منتخب طرف دعوا می توانند درخصوص موضوعات مطروح در گزارش کارشناس منتخب دیوان، لوایح طرفین یا گزارش کارشناسی کارشناسان منتخب طرف دعوا، از او سوال کنند.

(ث) چنانچه داوری بر اساس موضوعات یا مراحل مختلف (همانند صلاحیت، تصمیمات مقدماتی، مسئولیت و خسارات) سامان داده شده باشد طرفین می توانند توافق کنند یا دیوان داوری می تواند مقرر کند که ارائه شهادت جداگانه براساس مراحل یا موضوعات برنامه ریزی شود.

(ج) دیوان داوری راسا یا به درخواست یکی از طرفین، می تواند جریان رسیدگی فوق را دگرگون کند، از جمله ترتیب ارائه شهادت در برخی موضوعات یا شیوه ای انخاذ کند که از شهود، همزمان و در حضور یکدیگر سوال شود (تبادل آراء شهود).

(چ) دیوان داوری می تواند در هر زمان از شهود سوال کند.

۴- به شیوه ای که دیوان داوری آن را مناسب تشخیص دهد، هر یک از شهود وقایع که شهادت می دهد ابتدا تأکید خواهد کرد که حقیقت را می گوید، و شا هد کارشناس نیز باید اعتقاد واقعی خود را درخصوص نظراتی که در جلسه استماع ادله ابراز خواهد کرد، بیان دارد. چنانچه شاهد شهادتنامه یا گزارش کارشناسی ارائه کرده باشد، آن را [شفاهاً] تأئید خواهد کرد. اصحاب دعوا می توانند توافق کنند یا دیوان داوری می تواند مقرر دارد که شهادتنامه یا گزارش کارشناسی شهادت مستقیم شاهد تلقی شود.

۵- با رعایت مفاد ماده ۲-۹، دیوان داوری می تواند از هر شخصی بخواهد تا در موضوعی که دیوان داوری آن را ذیربط و با اهمیت تلقی می کند شهادت شفاهی یا شهادتنامه بدهد. اصحاب دعوا نیز می توانند سوالات خود را از هر شاهدی که دیوان داوری فرا بخواند و از او سؤال بپرسد، مطرح کنند.

ماده ۹- پذیرش و ارزیابی ادله

۱- دیوان داوری قابلیت قبول، ذیربط بودن، اهمیت و ارزش ادله را تعیین خواهد کرد.

۲- دیوان داوری، به درخواست یکی از اصحاب دعوا یا رأسا، می تواند به دلایل زیر هر گونه سند، اظهاریه، شهادت شفاهی یا بازرسی را از عداد ادله یا ابراز سند مستثناء کند:

(الف) فقدان ارتباط کافی با، یا اهمیت برای نتیجه پرونده؛

(ب) استثناء یا مانع قانونی که مطابق مقررات قانونی یا موازین اخلاقی که دیوان داوری آن را قابل اعمال تعیین کرده باشد؛

(پ) ابراز ادله درخواست شده متضمن تحمیل نامعقول باشد؛

(ت) فقد یا امحای سند که وقوع آن با احتمال عقلائی اثبات شده باشد؛

(ث) علل رازداری تجاری یا فتی چنانچه دیوان داوری آن را قانع کننده بیابد؛

(ج) زمینه های حساسیت ویژه سیاسی یا سازمانی (از جمله اسنادی که دولت یا یک نهاد عمومی بین المللی آن را محرمانه طبقه بندی کرده اند) که دیوان داوری آن را قانع کننده تشخیص داده باشد.

(چ) ملاحظات مربوط به صرفه جوئی در دادرسی، رعایت تناسب، انصاف یا تساوی بین اصحاب دعوا که دیوان داوری آن را متقاعد کننده یافته باشد.

۳- دیوان داوری در رسیدگی به موضوعات مربوط به موانع یا استثنائات قانونی وفق ماده ۲-۹ (ب) و تا حد تجویز قواعد حقوقی یا موازین اخلاقی که آن را قابل اعمال شناخته است، می تواند موارد آتی را مدنظر قراردهد:

(الف) نیاز رعایت محرمانه بودن اسناد تهیه شده یا اظهاریه یا مکالمات متبادله در ارتباط و به منظور ارائه یا گرفتن مشورت حقوقی؛

(ب) نیاز رعایت محرمانه بودن اسناد تهیه شده یا اظهارات یا مکالمات متبادله در ارتباط و به منظور مذاکرات اصلاحی؛

(پ) توقعات اصحاب دعوا و مشاوران آنها در زمانی که ادعا می شود مانع یا استثناء قانونی حادث شده؛

(ت) هر گونه اعراض احتمالی از مانع یا استثناء قانونی با توافق طرفین، ابراز پیش از موعد سند، استفاده توأم با تصدیق از سند، اظهاریه، مکالمات متبادله یا نظر مشورتی ملحوظ در آن یا به انحای دیگر؛ و

(ث) نیاز رعایت انصاف و تساوی بین اصحاب دعوا، به ویژه اگر آنها تابع قواعد حقوقی و اخلاقی متفاوت باشند.

۴- دیوان داوری می تواند، در مواقعی که مناسب تشخیص دهد، موکول به رعایت متناسب رازداری، ترتیبات لازم برای تجویز ارائه با بررسی ادله را بدهد.

۵- چنانچه احد از طرفین بدون توضیح قانع کننده سند درخواستی در درخواست ابراز سند را که به موقع مورد اعتراض وی قرار نگرفته، ابراز نکند، یا از ابراز هر گونه سندی که دیوان داوری دستور ابراز آن را داده خودداری کند، دیوان داوری می تواند استنباط کند که چنین سندی تأثیر منفی بر منافع آن طرف دارد.

۶- چنانچه احد از طرفین بدون توضیح قانع کننده، نتواند هر گونه ادله ذیربط دیگری را، از جمله شهادتنامه، که یک طرف درخواست کرده بدون تقدیم اعتراض به درخواست در مهلت مقرر، ارائه کند، یا نتواند هرگونه ادله از جمله شهادتنامه که دیوان داوری دستور ابراز آن را داده ارائه کند، دیوان داوری می تواند استنباط کند که چنین ادله ای تأثیر منفی بر منافع آن طرف دارد.

۷- چنانچه دیوان داوری مقرر دارد که احد از اصحاب دعوا در مرحله تحصیل ادله با حسن نیت عمل نکرده است، دیوان داوری می تواند، اضافه بر اقداماتی که وفق قواعد حاضر مقدور است، چنین قصوری را در تسهیم هزینه داوری لحاظ کند، از جمله هزینه ناشی از و پا مرتبط با تحصیل سند.

منبع: کانون وکلای بین المللی (IBA)