اسکودا
پس از تصویب لایحه استقلال کانون وکلای دادگستری مورخ ۰۵/۱۲/۱۳۳۳، و به استناد ماده ۱ از لایحه اخیر، در نقاطی که حداقل ۶۰ نفر وکیل دادگستری به حرفه وکالت اشتغال داشته اند، امکان تأسیس کانون وکلای دادگسری محیا گردید. در گذر سالیان، با افزایش تعداد وکلا و کانون های وکلای دادگستری، نیاز به یکپارچگی، اتحاد و اتخاذ موضع یکسان وکلا در برابر مخاطراتی که پیرامون حرفه شریف وکالت وجود داشت، بیش از پیش احساس گردید. در پاسخ به این نیاز، یازده کانون وکلای دادگستری در تاریخ ۸ آذر ماه ۱۳۸۲ اتحادیه سراسری کانون های وکالت دادگستری ایران (اسکودا) را بنا نهادند.
اسکودا نهادی غیرانتفاعی، با شخصیت حقوقی مستقل می باشد که برای مدت نامحدود تاسیس گردیده است. در حال حاضر ۲۶ کانون وکلای دادگستری به نمایندگی از ۳۱ استان ایران در اسکودا عضویت دارند. در صورت اضافه گردیدن استانهای جدید (مانند استان البرز که زمانی بخشی از استان تهران بود) یا در مواردی که در استانهایی که در حال حاضر دارای کانون وکلای مستقل نمی باشند (مانند هرمزگان) کانون وکلا تشکیل گردد، کانون های جدیدالتاسیس می توانند با پذیرش اساسنامه اسکودا و تصویب مجمع عمومی، به اسکودا بپیوندند.
آخرین نسخه اساسنامه اسکودا در جلسه هیئت عمومی سال ۱۴۰۰ در اصفهان تصویب گردیده که مرکب از ۲۸ ماده و ۱۷ تبصره می باشد و بنیان فعالیت اسکودا را تشکیل می دهد. ذیلاً اهداف و ارکان اسکودا به اختصار معرفی می گردند.
اهداف اسکودا
به موجب ماده ۳ اساسنامه اسکودا، اهداف، اختیارات و وظایف اسکودا عبارتند از :
الف – تلاش برای حفظ و حراست از استقلال نهاد وکالت
ب –ایجاد هماهنگی و رویه واحد در اجرای وظایف کانونهای وکلای دادگستری.
پ- تدوین ، تنقیح و پیشنهاد اصلاح و تغییر قوانین وکالت و سایر قوانین با توجه به شرایط و مقتضیات زمان و ارائه آن به مراجع ذیصلاح.
ت – ایجاد هماهنگی بین کانونهای عضو در ارتباط با قوای سه گانه .
ث – ارتقاء سطح دانش حقوقی وکلای دادگستری و کارآموزان وکالت و کوشش در همگام ساختن جامعه وکالت با دست آوردهای علمی و حقوقی روز .
ج – کوشش در جهت ایجاد و بهبود ساختار اداری واجرایی و آموزشی و مدیریتی یکسان در کانون ها با به کارگیری استانداردهای لازم
چ – انتشار نشریه و ایجاد پایگاه اطلاع رسانی .
ح – حمایت از حقوق صنفی و فردی وکلای دادگستری و کارآموزان وکالت.
خ – برقراری ارتباط با سازمانهای بین المللی وکلا و کانونهای وکلای دادگستری سایر کشورها ومجامع حقوقی بین المللی.
د – کوشش برای تحقق و تامین حقوق دفاعی شناخته شده اشخاص.
ذ – برگزاری آزمون ورودی کارآموزی وکالت با تفویض نمایندگی از سوی کانون ها
ارکان اسکودا
اسکودا از چهار رکن که عبارتند از ۱) هیات عمومی ۲)شورای اجرایی ۳) هیئت رئیسه ۴) بازرس تشکیل گردیده است.
۱- هیأت عمومی :
هیات عمومی مرکب از اعضای هیات های مدیره کانونهای وکلای دادگستری می باشد. به موجب ماده ۶ اساسنامه اسکودا، هیأت مزبور حداقل سالی دوبار تشکیل جلسه می دهد و بنا به درخواست حداقل نصف کانونهای عضو و یا اکثریت اعضاء هیات عمومی اسکودا، تشکیل جلسات آن به صورت فوق العاده نیز میسر می باشد.
رسمیت جلسات هیأت عمومی منوط به حضور اکثریت مطلق اعضاء می باشد و اتخاذ تصمیم در بسیاری از موارد با اکثریت مطلق آراء افراد حاضر خواهد بود. هر یک از اعضای هیات های مدیره کانونهای عضو در هیات عمومی یک رای دارند به استثناء اعضای هیات مدیره کانون وکلای دادگستری مرکز که هرکدام دارای دو رای می باشند.
وظایف هیات عمومی اسکودا مستند به ماده ۹ اساسنامه از قرار زیر می باشد:
الف- تعیین خط مشی کلی و سیاست های اصلی اسکودا
ب- انتخاب هیات رئیسه و بازرسان اصلی و علی البدل اسکودا با رای مخفی برای مدت دوسال از بین کسانی که حداقل هشت سال تمام سابقه وکالت دادگستری دارند و همچنین عزل ایشان . انتخاب هیات رئیسه و بازرس بیش از دو دوره متوالی ممنوع است.
پ- تعیین میزان حق عضویت اعضاء و تصویب بودجه، ترازنامه و صورت مالی اسکودا .
ت- پذیرش و سلب عضویت اعضا و تغییر و اصلاح اساسنامه و انحلال اسکودا.
۲- شورای اجرایی:
شورای اجرایی از اعضای هیات رئیسه اسکودا به علاوه نمایندگان کانونهای عضو تشکیل می شود. با این تفاوت که کانون وکلای مرکز دارای دو نماینده در شورا می باشد. بدیهی است که با تاسیس کانون های وکلای جدید و عضویت آن ها در اسکودا، به تعداد اعضای هیأت عمومی و شورای اجرایی نیز اضافه خواهد گردید. مد عضویت نمایدنگان کانون ها در شورا برای مدت دو سال است و نمایندگان از اشخاصی انخاب می گردند که حداقل دارای ۸ سال سابقه وکالت پایه یک یا ۴ سال وکالت و ۴ سال قضاوت باشند. وظایف نمایندگان در شورای اجرایی قائم به شخص بوده و امکان تفویض اختیارات موجود نمی باشد. اما در موارد ضروری، اعطای نیابت صرفاً به رئیس کانون متبوع عضو شورای اجرائی ممکن می باشد. سه بار غیبت متوالی یا پنج بار غیبت متناوب در جلسات شورای اجرایی باعث عزل عضو غایب خواهد شد.
وفق ماده ۱۵ اساسنامه اسکودا، جلسات شورای اجرایی با حضور اکثریت اعضاء رسمیت می یابد و توسط رییس و در غیاب وی یکی از نواب رییس افتتاح و اداره خواهد شد.این جلسات ممکن است بنا بر تشخیص رییس اسکودا و یا درخواست اکثریت اعضای شورایی تشکیل گردند. اتخاذ تصمیم در شورا با اکثریت آرا بوده و در صورت تساوی آرا، رای عده ای که رییس جلسه جزو آنهاست معتبر خواهد بود.
وظیفه اصلی شورای اجرایی، تصویب آیین نامه های اجرائی، مالی و تشکیلاتی مربوط به اسکودا و همچنین پیشنهاد دستور کار هیات عمومی می باشد.
۳- هیئت رئیسه:
هیئت رئیسه مرکب است از رئیس اسکودا و دو نفر نایب رییس اول و دوم به ترتیب تقدم آرا که هیات عمومی انتخاب می کند. رئیس اسکودا رئیس شورای اجرایی و نماینده قانونی اسکودا و مجری مصوبات هیئت عمومی و تصمیمات شورای اجرایی است .
نکته قابل توجه این است که رئیس اسکودا و نواب رئیس و نمایندگان کانونها در شورای اجرائی و بازرسان می توانند از خارج هیات عمومی و هیات های مدیره کانونها انتخاب شوند. در صورت استعفا یا عزل یا فوت یا معذوریت دیگر هر یک از اعضای هیات رئیسه اسکودا، هیات عمومی در اولین همایش یا جلسه فوق العاده حسب مورد نسبت به انتخاب عضو جدید برای باقیمانده دوره و یا اتخاذ تصمیم اقدام خواهد کرد. در صورت معذوریت رئیس، کلیه وظایف و اختیارات وی تا انتخاب رئیس جدید به عهده نایب رئیس اول می باشد .
۴- بازرس:
جهت تضمین حداکثر شفافیت و حسن اجرای امور، بازرسین اسکودا علاوه بر نظارت و ارائه اظهارات در امور مالی، دارای اختیار بررسی و اظهارنظر در خصوص امور زیر می باشند:
الف- صحت مطالب و اطلاعاتی که از طرف شورای اجرایی در اختیار هیات عمومی گذاشته می شود.
ب- نحوه اجرای مصوبات هیات عمومی و شورای اجرایی دراسکودا.
پ- بررسی و ارزیابی میزان تحقق اهداف اسکودا
بازرسان می توانند بدون داشن حق رای، در جلسات شورای اجرایی و هیئت عمومی حاضر باشند، هرچند باید توجه نمود که بازرس نمی تواند همزمان نماینده کانون خود در شورای اجرایی نیز باشد. بازرسین برای انجام وظایف خود مجازند اسناد و اطلاعات مربوطه را مطالبه کرده و مورد رسیدگی قرار دهند و حسب مورد نتیجه رسیدگی را در اظهارنظر خود منعکس نمایند.