یادداشت

یادداشت محسن برهانی؛ وهم ناهی

یادداشت دکتر محسن برهانی خطاب به افرادی که نهی از منکر می کنند

وکلاپرس- دکتر محسن برهانی استاد دانشگاه تهران و وکیل دادگستری که این روزها نظراتش در فضای مجازی با استقبال گسترده ای از مخاطبان مواجه شده است در یادداشتی جدید افرادی که نهی ار منکر می کنند را مخاطب خود قرار داده است.

به گزارش وکلاپرس دکتر برهانی در این یادداشت که با عنوان «وهم ناهی» منتشر شده است شرایط نهی از منکر را اعلام کرده و اقدامات امروزه ناهیان از منکر را لج‌بازی و عقده‌گشایی شخصی توصیف کرده است.

متن یادداشت به شرح ریر است:

وهم ناهی

مخاطب این نوشته دوستان و عزیزان متشرّعی هستند که می‌خواهند نسبت به دستور خداوند انجام وظیفه کنند و به امر به معروف و نهی از منکر بپردازند.

اول. امر به معروف و نهی از منکر یکی از فروعات مسلّم شرعی است که اهمیت و جایگاه آن در آیات و روایات مختلف مورد تأکید قرار گرفته است.

دوم. نهی از منکر دارای احکام مختلفی در فقه اسلامی است و فقها اتفاق نظر دارند که بر ناهی از منکر واجب است قبل از نهی از منکر، احکام و شرایط نهی از منکر را بیاموزد تا به‌واسطه ناآگاهی بجای ثواب، گناه نکند و از خطوط قرمز شرع عبور ننماید.

سوم. نهی از منکر مانند بسیاری از واجبات، شرایطی دارد که از نظر شرعی، این واجب الهی باید با شرایطش انجام شود و عدم رعایت شرایط، خروج از قلمرو شریعت است.

چهارم. از نظر شرعی، «احتمال تأثیر» شرط واجب شدن نهی از منکر است یعنی ناهی از منکر باید احتمال عقلایی بدهد (نه اینکه چند درصد) اگر نهی کرد، بر کلامش اثری مترتّب می‌شود. اگر ناهی از منکر چنین احتمال تأثیری ندهد اصلاً نهی از منکر، وجوب شرعی پیدا نمی‌کند.

بیشتر بخوانید:

پنجم. اگر ناهی از منکر بنا بر تشخیص خود، شرط وجوب را احراز کرد یعنی به این نتیجه رسید که حرف و ‌نهی‌اش اثر دارد و نهی از منکر بر او شرعاً واجب است لذا خانمی بی‌حجاب را، نهی از منکر کرد اما خانم بی‌حجاب واکنش تند نشان داد یا بی‌محلی کرد یا پاسخ سردی داد. حال تکلیف چیست؟

اولاً این واکنش اثبات می‌نماید که ناهی از منکر در خصوص شرط «احتمال تأثیر» اشتباه کرده است و در حقیقت نهی از منکر بر او‌ واجب نبود و وی توهّم تأثیرگذاری داشت.

ثانیاً بعد از واکنش سرد یا تند خانم بی‌حجاب، هیچ تکلیف و وظیفه شرعی بر عهده ناهی از منکر نیست. فقط باید سکوت نماید. توهین، سر و صدا کردن، اصرار بر ادامه گفتگو، تلاش برای اقناع، ممانعت از تردد و نگهداشتن شخص تا رفع منکر، تحریک سایرین به وارد شدن به میدان، عکاسی، تماس با پلیس، شعار دادن علیه افراد و دهها رفتار دیگر هر چه باشد اسمش نهی از منکر نیست. این اقدامات لج‌بازی و عقده‌گشایی شخص است و واکنشی است به ضایع و‌ خیط شدن و اسمش نهی از منکر نیست.

با توجه به نکات فوق روشن می‌شود که بسیاری از نهی از منکرها، شرعاً نهی از منکر محسوب نمی‌شود و خود، منکری است که باید مورد نهی قرار گیرد. اگر شرایط شرعی نهی از منکر توسط ناهیان در روابط میان شهروندان رعایت شود، اساساً هیچ نوع درگیری شکل نخواهد گرفت. غالب درگیری‌ها ناشی از دو امر است؛ تشخیص غلط ناهی در احتمال تأثیر و اصرار ناهی بر نهی پس عدم تأثیرگذاری.

اول احکام را بیاموزیم سپس احساس تکلیف کنیم.

منبع: تلگرام دکتر برهانی

‫۵۲ دیدگاه ها

      1. دوست گرامی آقا یا خانم نارسیس ناراحت نشو! داره احکام شرع رو میگه دقیقا تمام این موارد که دکتر محسن برهانی گفتند رو بنده در یکی از مقالات کتاب آزادی اندیشه و بیان از مرحوم دکتر امیر ناصر کاتوزیان از انتشارات دانشگاه تهران مطالعه کردم! بنابراین، اول مطالعه کنید و احکام شرع رو بیاموزید و بعد نظر بدید! التماس تفکر و تعقل عمیق…

    1. وقتی نماینده مجلس در صحن مجلس قانون اساسی میخونه و مورد حمله بقیه نمایندگان قرار میگیره نتیجش میشه این که حتی شریعتم نمیپدیرید و فحاشی میکنید

    2. یک نفر هم که مبانی درست فقهی و حقوقی یه موضوعی رو میگه بهش میگن خفه شو
      تمنای کمی تفکر و بی تعصب بودن
      تاریخ ثابت کرده که هرکجا فشار اعمال شده اثر معکوس داده

    3. متاسفم برای ادبیات سخیف شما انهم نسبت به استاد بزرگوار با سوادی چون استاد برهانی زنده و پاینده باشی استاد

      1. طبق مبنای درست فقهی و حقوقی آقای برهانی چون به ایشون واکنش تند نشان دادند و توهین کردند پس آقای برهانی دچار خطای در تشخیص شدند و این توضیحاتشون شرعی نیست

      2. دوست عزیز، این استاد بزرگوار چرا با افرادیکه درخواست مناظره تو زمینه های فقهی دارن رو نمیده؟؟ چند بار جناب اقای فرهاد فتحی درخواست مناظره دادن اما ایشون جواب ندادن، هم با واسطه هم بی واسطه

        1. مناظره مجدد با هم مسلک های شما مثل جلیل محبی و امثالهم از نظر فقهی و اصولی، تحصیل حاصل هستش برادر من!

  1. خدا نیاره آدمی زاد بیافته تو فازِ دیده شدن و رضایت مخلوق به جای خالق ؛ اون وقت صبح و شام میگرده یه افاضاتی رو مطرح کنه بلکه چند نفر را خوش آید … فقط یه سوال : چرا امام حسین با وجود علم به عدم تاثیر و از دست دادن جان ، نهی از منکر رو بیخیال نشد ؟ بعدشم به نظر شما چطور میشه با بی حجابی و فساد برخورد کرد ؟ اگه به نظرتون باید سیب زمینی بود و خنثی که هیچ اما اگه راهکاری دارید به جای این افاضات و انتقاداتِ هر روزه ، راه حل را بفرمایید استااااااااااااد !

    1. امام حسین دنبال زن و دختر مردم نیفتاد واسه امر به معروف . امام حسین یک حاکم فاسد میمون باز را امر به معروف کرد .

      1. این باصطلاح دکتر هم قانون کلی امر به معروف و نهی از منکر رو بیان کردند ، و این قانون فقط برای حجاب نیست برای همه چیز هست، امام حسین ع برای اصلاح سنت جدشان حضرت محمدص قیام نهی از منکر کردند ، یعنی جامعه یزیدی از لحاظ حجاب ، شراب ، لقمه حرام و…. فاسد بودند . الان هم اگر جلوی بی حجابی گرفته نشه فردا شراب علنی میشود ، سپس فحشا و…. و جامعه یزیدی خواهد شد و سنت رسول خدا به انحراف کشیده میشود . پس همه باید نسبت به خلاف امر دین چه حجاب و چه غیر حجاب امر به معروف و نهی از منکر کنند .

        1. این به اصطلاح دکتر به قول شما، استادیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه تهران هستند شما بفرمائید کجا درس خوندید و کجا تدریس می‌کنید؟؟ پس چرا این نهی از منکر رو برا اختلاس های نهادهای دولتی که از بیت المال بودجه می‌گیرند نیست؟! چرا برا مبازره با رشوه ها و اختلاس های میلیاردی حنجره پاره نمی‌کنید؟! تو این که حجاب واجب شرعی هستش شکی نیست اما جامعه یه باکسی هستش که تو کنار حجاب باید همه چی در کنار هم رعایت بشه! بنا به فرمایش حضرت علی علیه السلام: عدالت یعنی هر چیزی سر جای خودش باشه. بنابراین، رعایت حجاب، واجب اما مبارزه با دزدی و اختلاس و رشوه هم واجب.

        2. ما که ندیدیم در موارد مختلف امر به معروف و نهی از منکر را !! فقط در بحث حجاب فراوان دیدیم که آن هم نتیجه عکس داده است .

      2. بزرگوارحداقل یکی ازاهداف قیام امام حسین علی الخصوص واسه حلال کردن حرام الهی توسط یزیدبودکه دقیقاًالان شاهدش هستیم.

    2. اتفاقاً دوست عزیز نهی از منکر امام حسین علیه السلام در کربلا دقیقا تأثیر داشت و به همین خاطر بود که حر بن ریاحی دقیقه نود به خاطر نهی از منکر امام حسین علیه السلام از جبهه باطل به سمت جبهه حق اومد! شماها حتی تاریخ هم بلد نیستید چه برسه به شرایط اعمال نهی از منکر! بعد مسلمان رو تو روز روشن تکفیر می‌کنید!

      1. یعنی یک نفر از چندین هزار نفر نشان دهنده احتمال تاثیر است؟ خوب اگر این استدلال قبوله، در حال حاضر هم خیلی از کسانی که نهی میشن با روی خوش میپذیرن، پس احتمال تاثیر هست

    3. دوست عزیز ناراحت نشو. این شخص روی همون سرسره ای افتاده که اون آخوند مروج اسلام رحمانی! افتاد. داره خودشو میزنه بلکه نگاش کنن و آخرش کارهایی ازش سر میزنه که بیشتر از اینکه عصبانیت افراد رو بر انگیخته کنه، ترحم بر انگیز خواهد شد. بشین و منتظر باش.
      خداوند عاقبت ما رو ختم به خیر کنه..

  2. احتراما
    بطور قطع رعایت آداب در امر به معروف و نهی از منکر ضروری است. اما باید توجه داشت که احتمال تاثیر لزوما این نیست که همان لحظه آثارش نمایان شود. به جهت اینکه ممکن است فردی که مورد امر یا نهی قرار گرفته است به هر جهتی حتی لجاجت و به اصطلاح کم نیاوردن در آن شرایط رعایت حجاب نکند اما بعداً که به موضوع تفکر و تأمل کند یا برای اینکه مجدداً مورد امر یا نهی قرار نگیرد نسبت به رعایت حکم خداوند متعال اقدام کند. پس آثار امر یا نهی کردن می‌تواند مدتی بعد از امر به معروف و نهی از منکر نمایان شود. ضمناً آثار دیگر امر یا نهی کردن برای جلوگیری از عادی سازی گناه در جامعه است و این اثر اجتماعی بیشتری دارد. در جامعه دایم باید این مطلب پر رنگ باشد که متدینین به گناه بی حجابی بی توجه نیستند و در این خصوص امر یا نهی میکنند.
    تاثیر سوم اینکه سکوت در برابر این گناه موجب عبور فضای جامعه از این مسئله به چالش دیگر میشود. قطعا طراحان و برنامه ریزان به دنبال ترویج اباحی گری و گناه دیگری می‌روند زمانی که بتوانند در مأموریت اولشان موفق عمل کنند.
    نکته چهارم آنکه چنان که این وکیل محترم بیان داشته است در خصوص شرایط امر به معروف و نهی از منکر احتمال تاثیر کافی دانسته شده است نه احتمال عدم تاثیر لذا به صرف احتمال تاثیر امر به معروف و نهی از منکر واجب است. خب وقتی احتمال تاثیر داده شد ممکن است برداشت احتمالی صحیح نباشد اما این تکلیف را از شخص ساقط نمیکند. با همه این مقدمات که ایشان بیان میکند در نتیجه گیری دچار اشتباه شده و قطع در تاثیر را برداشت میکند.
    نکته بعد آنکه چرا این برادر محترم و مدرس دانشگاه نسبت به ترویج هر چه بیشتر امر به معروف و نهی از منکر با رعایت شرایط توصیه و ارشاد نمی‌کنند چرا این حکم خداوند متعال که بر زمین افتاده را ترویج نمی‌کنند چرا از مومنین نمی‌خواهد که نسبت به توسعه گناه در جامعه بی تفاوت نباشند. چرا خودشان وقت و انرژی و همت برای مبارزه با توسعه این گناه در جامعه نمی‌گذارد. چرا خودشان با رعایت شرایط امر به معروف و نهی از منکر در کوچه و خیابان و کلاس درس به امر به معروف و نهی از منکر نمی‌پردازد

    میل به دیده شدن با یک فرد چها که نمیکند شاید هم لجاجت شاید هم ضعف در فهم مباحث. بوده اند کسانی که هزاران جلد کتاب خوانده ولی فهم نکرده و کسانی بوده که یک کتاب را درست خوانده و درست فهمیده اند.

    1. آقای مهدی به سؤال از شما دارم اگه تأثیر داشته چرا قبل از این ماجرا هم این همه بی‌حجابی بود؟! چرا گشت ارشاد شما جواب نداد؟! مگه گشت ارشاد همون گشت نهی از منکر نبود؟! چرا جواب عکس داد؟! ایشون میل به دیده شدن نداره شماها هستید که میل به دیده شدن دارید مثل قضیه ماست طرقبه! چقدر اون نهی از منکر تأثیر داشت در مورد اون مادر و دختر! تمام حرفای جنابعالی هم بدون رفرنس هستش! چون بنده خودم تمام شرایط امر به معروف و نهی از منکر رو به قلم شیوای مرحوم استاد دکتر امیر ناصر کاتوزیان در کتاب آزادی اندیشه و بیان از انتشارات دانشگاه تهران مطالعه کردم و حرف آقای دکتر محسن برهانی رو تأیید می‌کنم. الان سریع دکتر کاتوزیان رو تکفیر نکنید چون نه از دست شاه نشان افتخار گرفت نه از دست شماها…

      1. سلام
        آقای امیر حسام
        اتفاقا گشت ارشاد تا کنون خوب جواب داده است لطفا مصادره به مطلوب نکنید و الا همین افراد با افکار کذایی ایران را بدتر از کشورهای غربی می کردند همین که نتوانستند دلیل بر اینکه گشت ارشاد موفق بوده است
        مبارزه با ماهواره که به تصور امثال شما موفق نبود حال خیلی خوب حواب داد و جلو شیوع فحشا را گرفت مثل اینکه بفرمایید مبارزه با کرونا جواب نداد چرا چون هنوز در کشور هر روز دو یا سه مورد کشته می گیرد !!! نخیر جواب داد یعنی از کشته ۷۰۰ تا را به چند مورد اندک رسانده ! این جواب خوب است هکذا گشت ارشاد و فحشای علنی!

        1. آقای احمد مهبوتی من واقعاً مبهوت این استدلال‌های جالب جنابعالی شدم! چرا سریع هرچی میشه ربطش میدید به غرب و شرق؟! افراد کذایی کیلویی چند! الان تقریبا همه افراد ماهواره دارند الان این شد موفقیت؟! بفرمایید کدام قانون به همون گشت ارشاد اجازه داده که طرف رو بازداشت کنه ببره تو یه ساختمون براش کلاس بزاره؟! مگه جرایمی که تو قانون آیین دادرسی کیفری براشون بازداشت موقت درنظر گرفته شده احصاء نشده! آیا جرم بی‌حجابی جزو جرایمی هست که براش بازداشت موقت صادر می‌کنند و ما خبر نداشتیم؟! چرا در صدا و سیمای میلی به جای این‌که دو نفر حقوقدان رو در قضیه مهسا امینی دعوت کنند میرند کرباسچی اصلاح طلب و گنجی اصولگرا که جفتشون هیچی از قانون و حقوق سرشون نمیشه رو دعوت می‌کنند برای بررسی این موضوع؟! خانه از پای بست ویران است برادر عزیز! … در این‌که حجاب واجب شرعی بوده و هست و خواهد بود شکی نیست! اما به قول رئیس قوه قضائیه راهش بگیر و ببند نیست.

  3. هرچند بنده هم موافق برخوردهای کنونی در موضوع پوشش نیستم اما خدمت جناب دکتر برهانی عرض می شود که در احکام امر به معروف و نهی از منکر آمده است که کاراکتر و نهی زبانی اثر ندارد و اقدام عملی اثر دار باید اقدام عملی کرد تا آن جا که برخی از بزرگان همچون استاد شهید مطهری قیام سید الشهدا را از باب امر به معروف و نهی از منکر دانسته اند.

  4. کاملا درسته، ولی فکر نکنم در کسانی که به اسم امر به معروف برای دیگران مزاحمت ایجاد میکنند تاثیری داشته باشد، هر چند فرموده بودید این متن فقط برای کسانی که به دنبال انجام شرعیات هستند نوشته شده نه کسانی که به وسیله امر و نهی با مردم لج بازی و عقده گشایی میکنند.خداوند عمر با عزت به شما عنایت فرمایند.

  5. سلام بالاخره در مقابل بی قانونی وفساد که نباید صم وبکم باشیم.واگر قرار بر این یود پس چرا اینهمه امام وپیامبر آمده اند برای آگاهی انسان ها،؟؟؟؟!!!

      1. نکته اینجاست که با حجاب و بی‌حجاب بودن افراد ربطی به فاسد بودن یا فاسد نبودن اونا نداره .کسی که از لحاظ اخلاقی فاسد و خائن باشه در هر پوشش و جنسیتی که باشه ضرر روحی و جسمی اش به خودش میرسه.

  6. درود برشما که گذشته مذهبی خودتو به اسم خشک مقدس و بی قید الانتو به حساب آدم امروزی می نامی
    … برتو که بهترین راه رو برای ضربه زدن به شریعتت انتخاب کردی
    ودرود برتو که بهترین راه رو برای نشون دادن خودت برگزیدی
    واسفا که خیلی آدمای بی اعتقاد برات سکوت و هورا میکشن وتو غّره میشی از این حرکات

    1. اره دیگه سریع تکفیرش کنید ، اصلا به جرم تبلیغ علیه اسلام دستگیرش کنید ! وا مصیبا برای کشورم که کسی که اتفاقا داره یکی از موضوعاتی که در شریعت اسلام هست اونجوری که واقعا باید باشه رو بیان میکنه ، اینجوری مورد هجمه قرار میگیره ! بنی امیه و بنی عباس هم همینجور بودن ، خشک مذهب که تمام امامان رو به شهادت رسوندن …

  7. یک‌گروهی بزرگ سال ها است در گشت ارشاد مزایا حقوق وامکانات در یافت کردند .ان ها به منطق وعقل کار ندارند و رانت را می شناسند وحاضر نیستند از ان دست بر دارند کار به عواقب ون هم ندارند

  8. واکنشی است به ضایع و خیط شدن . 🤩🤩 دقیقا همینطوره . چه بسا اگر ببینن طرف برادری یا همسری کنارش هست میزنن به چاک و دیگه جرات امر به معروف و نهی از منکر ندارن .

  9. از نوع واکنش آقای دکتر برهانی در موضوعات اخیر دو احتمال به ذهن انسان متبادر میشه:
    ۱-ایشان خیییلی به مسائل حقوقی ،فقهی و اجتماعی آشنا نیستن و علاوه بر این توجهی به صحته های رهبری به عنوان لیدری که عقلا باید بهشون گوش سپرد ندارند. زیرا ایشان در خصوص حجاب میفرمایند: تذکر بدید و عبور کنید.
    دکتر برهانی میفرمایند منتظر واکنش مخاطب باشیم اگر خوشش نیومد معلومه اشتباه کردیم.
    ۲_ ایشان به همه مسایل علمی و فقهی و اجتماعی تسلط دارن اما بین مخاطبین کسی یا کسانی وجود داره که ایشون باید لایک رو از اونا بگیره و بنابراین دچار خود سانسوری شدن و مطالب رو طوری به عرض جامعه میرسونن که مخاطبین خاص خوششون بیاد‌.
    و اگر این احتمال دوم قوی باشه این فرضیه مطرح میشه که اون مخاطبین خاص احتمالا سواد زیادی ندارن و برای به دست آوردن دلشون باید سطحی و آبکی حرف زد.
    ان شاالله خیر است.

  10. آقای برهانی…!، ما هم سالهاست که می گوئیم باید تذکر بدهیم و برویم حتی اگر تاثیرگذار هم بود مهم نیست.
    مهم بی تفاوت نبودن است. مهم تر آن حامی منکر نبودن است که ظاهراً جناب عالی بدان اعتقادی ندارید چون نوع موضع گیری های جنابتان به گونه ای است که بی حجاب ها شما را پشتیبان خود به حساب می آورند
    اگر فکر می کنید نسبتی که به شما دادم صحیح نیست برای یک بار هم که شده به صورت کاملا احترام آمیز از بی حجابیِ خانم های بی حجاب انتقاد کنید همان طور که روز و شب از نهی منکر ناهیان منکر انتقاد می کنید.

  11. درودبرشماآقای محسن برهانی که ملت رو باحقایق آشنا میکنید وزکات علم خودتون بایاددادن به بقیه میپردازید ، امیدوارم به آرزوهای خوبتون برسید آمین

  12. خودتون دارید می گویید که واجب می شه در صورتی که احتمال تاثیر باشه یعنی اگه تاثیری نداره می تونه امر به معروف بکنه فقط واجب شرعی به گردنش نبوده

  13. اون جوان شروری هم که باعث مزاحمت برای مردم می‌شود احتیاج به نهی از منکر دارد ولی متاسفانه غالب ناهیان منکر مصلحت طلبی می‌کنند و سراغ خانم های بی حجاب تنها می‌روند؟

  14. با نام خداوند خالق عقل واندیشه
    آمران وناهیان محترم برای تاثیر درمخاطبان اول باید حداقل کتاب جاذبه ودافعه استاد مطهری را بخوانند سپس با قول لین بنا به فرموده قرآن با مخاطب سخن گویند. وگرنه کسی بازور وتهدید به فرائض دینی عمل نمی‌کند وجامعه بسوی نفاق ودور یی وتزویر پیش می‌رود. مثل کسی که او را به زور به نماز جماعت بردند واو چنین نیت کرد بدون وضو وبا زور نماز می‌خوانم قربه الی الله!

    1. به نظرم مطالعه کتاب آزادی اندیشه و بیان از دکتر امیر ناصر کاتوزیان از انتشارات دانشگاه تهران و مقاله ای که در این کتاب از استاد در مورد امر به معروف و نهی از منکر هستش بهتره. هر چند این کتاب چاپ تموم هست و متأسفانه دانشگاه تهران اونو تجدید چاپ نکرده!

  15. به نطر می‌رسد آقای دکتر برهانی لازم است یکبار دیگر و یا صدبار دیگر رساله را بخوانند و بعد اظهار نظر فقهی داشته باشند.
    آقای دکتر عزیز خوب است خودتان گفتید شرط تاثیر از شروط واجب شدن امر به معروف است نه از شروط اباحه امر به معروف . امر به معروف و نهی از منکر ذاتا مباح بلکه از باب نصح و خیراندیش بین مسلمین، مستحب است و در آنجا که شرایط وجود دارد واجب می‌شود پس لازم نیست که با فرافکنی کاذب بین واجب شرعی و مستحب یا مباح شرعی خلط نمایید و عبارات غلط تحویل دیگران بدهید . اندکی با دقت بیشتر فقه را مطالعه بفرمایید سپس به متشرعین انگ بزنید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا