فهرست
وکلاپرس- انوشه لبافیان طوسی(سرپرست کارگروه ترجمه اسناد چشم‌انداز کانون‌های وکلای مناطق مختلف جهان در اسکودا در سال ۹۹) راه برون‌رفت از دومینوی بحران‌های سرنوشت‌ساز را اتخاذ مدل مدیریت راهبردی برشمرد و از قول مساعد دکتر کوشا برای انتشار برون‌داد این کارگروه سخن گفت.
به گزارش وکلاپرس، یکی از اقدامات پژوهشی موثر صورت گرفته توسط اسکودا، تشکیل کارگروه «ترجمه اسناد چشم‌انداز و برنامههای راهبردی کانون‌های وکلای دادگستری و انجمن‌های حرفه‌ای حقوقی در گستره جهانی» در دوران مدیریت دکتر مرتضی شهبازی نیا، رییس سابق اسکودا، بود.
بیشتر بخوانید:
این کارگروه براساس بند ۱-۱ صورتجلسه شورای اجرایی اسکودا مورخ ۳ مردادماه ۱۳۹۹ و در راستای تهیه طرح تحول و سند چشم‌انداز نهاد وکالت دادگستری ایران، با سرپرستی وکیل انوشه لبافیان طوسی و زیر نظر دکتر شهرام کیوانفر، مشاور رییس وقت اتحادیا در امور طرح و برنامه، تشکیل شد.
علی رغم اینکه پروژه این کارگروه در مردادماه ۱۳۹۹ پایان یافت اما هنوز ماحصل اقدامات این تیم توسط اسکودا منتشر نشده است.
وکیل انوشه لبافیان طوسی که سرپرستی این تیم را بر عهده داشت، در گفت و گو با خبرنگار وکلاپرس به بیان جزییات و گزارش عملکرد و اقدامات پژوهشی صورت گرفته این گروه پرداخته است.
در ابتدای سخن کمی درباره کارگروه ترجمه اسناد چشم انداز کانون‌های وکلای جهان را معرفی کنید.
کارگروه «ترجمه اسناد چشم‌انداز و برنامههای راهبردی کانون‌های وکلای دادگستری و انجمن‌های حرفه‌ای حقوقی در گستره جهانی»، بخشی از فاز نخست تهیه طرح تحول و سند چشم‌انداز نهاد وکالت دادگستری ایران را تشکیل می‌داد که با ابتکار ریاست سابق اسکودا، دکتر مرتضی شهبازی‌نیا، طراحی و اجرایی شد.
هدف از تشکیل این کارگروه چه بود؟
هدف این کارگروه، همان‌طور که از نامش پیدا است ترجمه اسناد چشم‌انداز و برنامههای راهبردی کانون‌های وکلای دادگستری اقصی‌نقاط دنیا و کمک به زمینه‌سازی اجرای طرح تحول و سند چشم‌انداز نهاد وکالت ایران بود.
در نتیجه، مقصود یا انگیزه اصلی از ترجمه اسناد چشم‌انداز، کمک به آگاهی‌بخشی نسبت به مدل مدیریتی برخاسته از اسناد چشم‌انداز در اداره کانون‌های وکلای دادگستری است تا به این واسطه بتوان جامعه وکالت را نسبت به ضرورت، اهمیت و کارکرد این مدل مدیریتی با اتکا به تجربۀ روز سایر کانون‌های وکلای دادگستری و دستاوردهای آن‌ها، همدل و همراه کرد.
این گروه از چه زمانی آغاز به فعالیت کرد؟
شروع کارگروه ترجمه دقیقاً از اول تیر ماه سال ۱۳۹۹ بود و در تاریخ پانزدهم مردادماه ۱۳۹۹ نیز فعالیتش به پایان رسید.
چه کسی گروه را تشکیل داد و چه کسانی در این فرآیند حضور داشتند؟
ابتدا یک فراخوان عمومی از سوی اسکودا در تاریخ سیزدهم خردادماه ۱۳۹۹ منتشر شد. به موجب این فراخوان از وکلای محترم و کارآموزان محترم وکالت که به سه زبان انگلیسی، فرانسه و یا عربی تسلط داشتند، دعوت به همکاری افتخاری ترجمه اسناد چشم‌انداز و برنامه های راهبردی کانون‌های وکلای سراسر دنیا شد.
بیشتر بخوانید:
- ماهیت حرفه وکالت با نگاهی به ویژگی‌های آزمون وکالت در کشور آمریکا
- از منظر حقوق آلمان حرفه وکالت کسب و کار تلقی نمی‌شود
این فراخوان مورد استقبال گسترده قرار گرفت و بالغ بر ۵۰ تن از وکلای محترم دادگستری و کارآموزان محترم وکالت از دست‌کم ۱۵ کانون وکلای دادگستری و هم‌چنین مرکز وکلای قوه قضاییه و نیز تنی چند از فارغ‌التحصیلان ارجمند مقاطع عالی عضو این کارگروه بودند.
از آن‌جا که مسئولیت این کارگروه بر عهده اینجانب قرار داشت، دعوت از اعضای داوطلب و ساماندهی کارگروه توسط بنده انجام شد. مایلم برای پاسخ دقیق به این پرسش، اسامی اعضای کارگروه را در این‌جا ذکر کنم، به ترتیب حروف الفبا:
نیوشا آذرآئین (کانون مرکز)، محمد اسدی (کانون مرکز)، میثم امیری (کارشناس ارشد زبان و ادبیات انگلیسی)، داوود اوسیوند(کانون مرکز)، نجمه باقری (کانون اصفهان)، عزت‌اله پابخش (کانون مرکز)، مریم پورحسینی (کانون فارس و کهکیلویه و بویراحمد)، مهدی پورداد (کانون مرکز)، اکرم حبیبی (کانون ارومیه)، سید نواب حسینی (کانون زنجان)، مهراد حسینی محمودی (کانون مرکز)، سپیده حیدری (کانون مرکز)، ثمینه‌السادات خلیفه سلطانی (کانون اصفهان)، ندا خوان‌زاده (کانون مرکز)، بصیرا داوودی (کانون گلستان)، فاطمه دوجی‌نژاد (کانون اصفهان)، منصور ذاکر عنصرودی (کانون مرکز)، خانم مروارید رزاقی (کارشنسی ارشد حقوق)، بهنام رضایی‌نسب آبادی (کانون مرکز)، الهام سرفلاح (کانون کردستان)، نجمه سلطان‌زاده (کارشناس ارشد حقوق)، خانم امیره شاوی (مرکز وکلا)، دکتر مجید شعبانی (کانون کرمان)، سپیده شهیدی (کارشناس ارشد حقوق)، مهرداد صالحی (کانون قم)، سیما طوفانی‌اصل (کانون مرکز)، مرتضی عالیدایی (کانون مرکز)، فاطمه علیپور مقدم (کانون گیلان)، محمدحسین غرباوی (مرکز وکلا)، دکتر غزل غفوری‌اصل (کانون البرز)، دکتر محمد کریمی (کانون ایلام)، مینو مداح‌پور (کانون زنجان)، حسین مردی (کانون مرکز)، زهرا معدلی (کانون گیلان)، سید علی موسوی (کانون گیلان)، احمد نورانی (کانون خوزستان)، نیما نوکنده (کارشناس ارشد حقوق)، لیلا وحیدی مددلو (کانون آذربایجان شرقی)، محمد معین وطن‌خواه (کارشناس حقوق)، فرانک وکیلی (کانون اصفهان)، امیر هاشم‌پور (کانون البرز)، محمدباقر همتی (کانون مازندران).
ساماندهی کارگروه ترجمه و مدیریت فرآیندی آن با خط‌مشی‌های ترسیم شده از سوی دکتر شهبازی‌نیا و هدایت ایشان انجام شد و با نظارت وی نیز به پایان رسید.
هم‌چنین، پس از خاتمه کار کارگروه، یک مرحله فرآیند بازبینی و اصلاح آثار ترجمه را داشتیم که این مرحله با کمک و همراهی دکتر علی پزشکی، نایب رییس اول محترم وقت اسکودا و رییس محترم فعلی کانون وکلای دادگستری زنجان به سرانجام رسید.
از طرفی، از آن‌جا که راهبری طرح تحول و سند چشم‌انداز نهاد وکالت ایران بر عهده دکتر شهرام کیوانفر بود، گزارش پیشرفت کار به استحضار ایشان نیز رسانده می‌شد.
درمورد فرآیند اقدامات انجام شده توسط این گروه توضیح دهید.
برای به‌ثمر رسیدن هدف کارگروه ترجمه، در سه مقطع کلیدی وظایف مهمی باید انجام می‌شد؛ مقطع نخست، تهیه بانک اسناد یا پایگاه داده‌ای از اسناد چشم‌انداز و برنامههای راهبردی کانون‌های وکلای دادگستری سراسر جهان بود که منابع کار ترجمه و مبنای تهیه پلان اثر بودند.
مقطع دوم، تنظیم شیوه‌نامه کار کارگروه و طراحی مدلی از شبکه‌سازی میان اعضای کارگروه بود که با توجه به تنوع و میزان پراکندگی اعضا در سراسر ایران و بعضاً در خارج از ایران، قادر می شدیم سطح قابل قبولی از تعامل، انسجام و نظم را تضمین کنیم، به‌ویژه آن‌که امکان برگزاری جلسات حضوری با همه اعضا فراهم نبود.
بر اساس شیوه‌نامه و مدل همکاری استخراجی، گروه‌های کوچکی تشکیل دادیم. هر گروه ترجمه سند چشم‌انداز و برنامه راهبردی کانون‌های وکلای یک منطقه خاصی از جهان را برعهده داشت. شیوه ترجمه، انتخاب معادل‌ها برای اصطلاحاتی که سابقه طرح نداشتند، نحوه و زمان تحویل آثار ترجمه و جزییات بسیار دیگر همگی در شیوه‌نامه کار کارگروه پیش‌بینی شده بودند.
بیشتر بخوانید:
البته اقدامات این مرحله صرفا از جهت ضرورت مدیریت این کار به‌صورت پروژه‌‌ای بود؛ با توجه به محدودیت زمانی ۳-۴ ماهه تعیین‌شده از سوی اسکودا و نیز تحقق استاندارد کیفی موردنظر. و الّا اعضای کارگروه به‌طور خودجوش بسیار متعهد، با انگیزه، پر انرژی و منظم بودند و از طرفی با همدلی بسیار بالایشان اقتضائات و اهداف خطیر پروژه را عمیقاً درک می کردند.
مقطع سوم، فرآیند بازبینی و اصلاح آثار ترجمه و آماده‌سازی آثار جهت چاپ و انتشار بود. در این مرحله، کلیه آثار با نظارت دکتر شهبازی‌نیا مورد بازبینی قرار گرفتند و سعی شد خطاهای احتمالی برطرف شوند. پس از این مرحله، در فرآیند مجزایی بازبینی نهایی با همراهی دکتر پزشکی محقق شد. هم‌چنین به‌منظور سهولت در بهره‌برداری نهایی از ترجمه‌ها، مقرر شد ادبیات آثار ترجمه حتی‌المقدور به یکدیگر نزدیک شوند.
البته تنوع در سبک آثار، از ابتدای پروژه پیش‌بینی شده بود و ضمناً به راهکارهایی برای یکسان‌سازی ادبیات ترجمه اندیشیده بودیم. اما در نهایت عملیاتی کردن این بخش نیازمند همت عالی شد. پس از این مرحله، به‌منظور آماده‌سازی برای چاپ، کارهای ویراستاری، طراحی روی جلد و غیره نیز به انجام رسید.
همه این توضیحات، کپسولی فشرده و مختصر از ماوقع هستند. بیان تفصیلی و جزییات کارهای انجام شده قطعاً در این مجال نمی‌گنجد. جزییات اقدامات از منظر تجربیات گران سنگ و دست اول حاصل از این پروژه در قالب اثری مجزا در دست تهیه است.
امیدوارم دستاوردهای جانبی این پروژه که ارزشی کم‌تر از نتیجه ترجمه ندارند، نظیر رقم خوردن یک کار حرفه‌ای تیمی در ابعادی چنین وسیع میان وکلای دادگستری که قریب به اتفاق آن‌ها سابقه آشنایی با یکدیگر نداشتند، مدیریت فرآیندی یک پروژه هدف-محور و در عین‌حال داوطلبانه و تبرعی و موارد بسیار دیگر، مفید واقع شود.
درمورد گروه‌بندی‌هایی که انجام شد توضیح دهید.
گروهبندیها بر اساس پلان اثر بود. معیار مقرر در ترجمه اسناد چشم‌انداز کانون‌ها، معیار جهانی بود. به این معنا که همه کانون‌های وکلا و انجمن‌های حرفه‌ای حقوقی که سند چشم‌انداز و برنامه راهبردی دارند، باید شناسایی می‌شدند و تا حد امکان آخرین سند چشم‌انداز و برنامههای راهبردی مصوب هریک گردآوری می‌شد.
برای اطمینان از تحقق چنین معیاری، نیازمند روشی بودیم که به دقت عمل ضریب بخشد. برای این منظور، طرح جغرافیای جهان سازمان ملل متحد که بر پایه کلاسه‌بندی (ام-۴۹) مناطق کلان جغرافیایی را با رعایت موقعیت قاره‌ها تقسیم‌بندی کرده، ملاک عمل قرار گرفت.
سند چشم‌انداز و برنامه راهبردی کانون‌های وکلای دادگستری کشورهای مختلف در هر منطقه مورد جست‌وجو و بررسی قرار می‌گرفتند و در نهایت پلان ترجمه بر اساس اسناد به‌دست آمده از کانون‌های وکلای دادگستری ۱۱ منطقه کلان جغرافیایی شامل آسیای شرقی، آسیای جنوب شرقی، آسیای مرکزی، آسیای غربی، اروپای شرقی، اروپای شمالی، شرق آفریقا، جنوب آفریقا و آمریکای شمالی تنظیم شد.
گروهبندیها به تأسی از این پلان بود و هر منطقه گروه مختص به خود را داشت و برای اطمینان از حسن جریان کار گروه‌ها، سرگروهی برای هر یک از گروه‌ها انتخاب شد. جدای از ارتباط مستقیم با هر یک از اعضا، پاره‌ای از هماهنگی‌ها با کمک و مشارکت سرگروه‌های محترم به عمل آمد.
هدف نهایی فعالیت این گروه‌ها چه بود؟
با خاتمه کار کارگروه، تا آن مرحله این گروهبندیها خاتمه می‌یافت. منتها این به‌منزله خداحافظی اسکودا با اعضای کارگروه نبود. بنا بود در پایان کار به‌هنگام رونمایی از اثر، ضمن قدردانی از اعضا، ۸ نفر از اعضای ممتاز این کارگروه به اسکودا معرفی شوند تا اسکودا را در فازهای بعدی تهیه طرح تحول همراهی کنند و مورد استقبال اعضا هم بود.
از سوی دیگر، در آن زمان به ریاست محترم وقت اسکودا پیشنهاد شد که مسئله آگاهی‌بخشی از ضرورت و اهمیت اسناد چشم‌انداز محدود به انتشار اثر نشود.
با توجه به اینکه کارگروه ترجمه متشکل از اعضای اکثر کانون‌های کشور بود، پیشنهاد شد ضمن حفظ یک کارگروه ستادی در اسکودا، در هر کانونی کارگروه مخصوص این موضوع با نمایندگی عضو مربوط تشکیل شود و مسئله آگاهی‌بخشی به‌صورت فعالانه مورد پیگیری قرار گیرد؛ مثلاً با برگزاری سمینار، ورک‌شاپ، اختصاص یک پلت‌فرم مجازی برای این منظور و غیره.
چالش‌ها و موانع پیش روی تیم چه بود؟
باتوجه به اینکه کار این کارگروه بیش از یکسال است که خاتمه یافته، در نتیجه خیلی وقت است که با چالش‌ها و موانع خداحافظی دوستانه‌ای داشته‌ایم.
کانون‌ها و اسکودا در راستای تسهیل و تسریع فعالیت شما اقدامی کردند؟
مسئله اساسی پیش‌رو، طی شدن فرآیند انتشار و در دسترس قرار گرفتن نتیجه کار این کارگروه است. از آن‌جا که این پروژه در دل اسکودا آغاز شد، انتظار می‌رود نتیجه کار نیز از طریق اسکودا به ثمر نشیند.
در این خصوص با ریاست محترم جدید اسکودا دکتر کوشا مذاکره شده و قول مساعد ایشان نسبت به طی شدن فرآیند انتشار آثار وفق آن‌چه که پیشتر در زمان تصدی دکتر شهبازی‌نیا مورد توافق بود، اخذ شده است که شامل برگزاری مراسم تقدیر از اعضای کارگروه و انتشار اثر با رعایت حق نام تمامی افرادی که در خلق این اثر نقش داشته‌اند، می‌شود.
از طرفی به‌عنوان مسئول این کارگروه نمی‌توانم تأکید نکنم که این اثر با ابتکار و اهتمام دکتر شهبازی‌نیا پدید آمد و اگر کار این کارگروه «موفق» ارزیابی شود، حاصل تدابیر و نظارت ایشان است. از سوی دیگر، طراحی این پروژه به‌نحوی بود که فرصت مشارکت برابر صنفی در خلق یک اثر ماندگار را سبب سازد که در نوع خود تا آن زمان کم‌نظیر بود.
بیشتر بخوانید:
خاطرم هست در زمان دعوت از اعضای داوطلب، دکتر شهبازی‌نیا تأکید داشتند که همه کسانی که اعلام آمادگی کرده‌اند، دعوت شوند و چنین هم شد. چنین رویکری بیش از هر چیزی بر این نکته تأکید داشت که برخورداری از فرصت برابر مشارکت صنفی، حق همه اعضای صنف است و چه بسا از دیگر دستاوردهای ارزشمند این پروژه بود. شاید یک قدردانی کوچک، درخواست نگارش دیباچه‌ای به قلم دکتر شهبازی‌نیا بر این اثر باشد.
در حال حاضر، برخی از روسای محترم کانون‌ها پیگیری انتشار این اثر از سوی اسکودا را در دست اقدام دارند. مایه دلگرمی است و امیدوارم که نتیجه‌بخش باشد.
باری، همه ما اعضای کارگروه برای هدف بسیار بزرگی گرد هم جمع شدیم و تاکنون تلاش کرده‌ایم این هدف مصون از هر ناملایمتی باشد، در ادامه نیز چنین خواهد بود.
انتظار و درخواست شما از کانون ها و مدیران چیست؟
امیدوارم مجموعه آثار ترجمه که برای به‌ثمررسیدن آن زحمات زیادی تقبل شده، در آینده نزدیک در دسترس جامعه محترم وکالت و جامعه محترم حقوقی ایران قرار بگیرد.
سرگذشت کانون‌های وکلای دیگر در این اسناد و آن‌چه آن‌ها را به تغییر مدل مدیریتی و ساختار اداره‌شان واداشته، در حقیقت بازتابی از ریشه درد امروز کانون‌های وکلای ایران و درمان آن است.
حداقل با مطالعه این اسناد به این جمع بندی می‌رسیم که اکثر کانون‌های وکلای دادگستری سراسر دنیا با آسیب ها و بحران‌های متعددی روبه‌رو هستند و کانون وکلای ایران تنها نیست.
در واقع درمی‌یابیم که بسیاری از آسیب‌ها در اصل ویژه ذات نهاد وکالت دادگستری مستقل در هر جامعه‌ای است و البته در کنار این آسیب‌های عمومی، آسیب‌های اختصاصی ناشی از ویژگی‌های خاص هر جامعه‌ای نیز وجود دارد.
بر اساس ترجمه اسناد مذکور مشکل کانون‌های وکلای دادگستری در ایران در چه می‌دانید؟
مسئله اصلی، رویکرد مواجهه با این مشکلات و آسیب‌ها است. امروزه بسیاری از کانون‌های وکلا چاره برون‌رفت از چرخه معیوب آسیب‌های پیش‌بینی‌ناپذیر را در پیش‌بینی‌پذیر کردن آن به کمک طراحی چشم‌انداز و برنامههای راهبردی یافته‌اند.
بر این اساس، با بررسی واقعیت‌های جامعه پیچیده و متنوع امروزی مبادرت به بازتعریف ماهیت نهاد وکالت و کارکرد آن در جامعه‌شان کرده‌اند و به فراخور، برنامه عملیاتی‌ای را طراحی کرده‌اند که با شناسایی اشخاص ذی‌نفع کارکرد و رسالت نهاد وکالت در جامعه، انتظاراتشان نیز پوشش داده شود.
اگر بخواهیم نگاه علمی به موضوع داشته باشیم، خواهیم فهمید که نحوه اداره کنونی کانون‌های وکلای ایران خود متکی به یک مدل مدیریتی است. مشکل از جایی آغاز شده که دیر زمانی است میان این مدل مدیریتی و تغییر و تحولات پیرامونی تناسبی وجود ندارد. منطق همین مدل مدیریتی حاکم توضیح میدهد که چه آسیب‌هایی در اثر این بی‌تناسبی رخ میدهد. نیازی نداریم منشاء آسیب را در بیرون صنف بکاویم. بسیاری از آسیب‌های بیرونی هم برآیند همین عدم تناسب هستند.
یقین دارم با مطالعه این مجموعه اسناد، جامعه وکالت و به‌ویژه مدیران کانون‌ها به این باور خواهند رسید که تحول نهاد وکالت از درون به کمک سند چشم‌انداز و برنامه راهبردی، رمز بقای کانون وکلای مستقل در جامعه امروزین است و زین‌پس دغدغه‌ای جز تحقق عینی آن نخواهند داشت؛ همان‌طور که تجربه ما پنجاه نفر، به‌عنوان یک نمونه واقعی از جامعه وکالت ایران، نیز چنین بود.
سخن آخر؟
تهیه طرح تحول و سند چشم‌انداز نهاد وکالت ایران، سنتزی بود که سال گذشته در فضای ملتهب ناشی از تنظیم پیش‌نویس آیین‌نامه لایحه استقلال کانون وکلای دادگستری توسط معاونت محترم حقوقی قوۀ قضاییه، مطرح شد. از آن زمان تاکنون، نهاد وکالت ایران با مسائل مهم دیگری نظیر طرح تسهیل صدور برخی مجوزهای کسب‌و‌کار مواجه شده است.
فارغ از بحث‌های ماهیتی این طرح که فراوان از سوی جامعۀ محترم حقوقی بدان اشاره شده، از منظر تشکیلات و اداره کانون‌های وکلای دادگستری با نگاه رو به آینده یک پرسش ساده قابل طرح است که در فرض اجرایی شدن این طرح آیا کانون‌ها می‌توانند با ساختار فعلی از عهده تمشیت امور اعضای بسیاری که به این نهاد می‌پیوندند، برآیند؟ پاسخ را نمی‌دانیم اما آن قدر میدانیم که بتوانیم این پرسش را طرح کنیم.
اگر زیرساخت اداره کانون‌ها متناسب با تغییرات کلان اجرایی شدن طرح مذکور نباشد، آسیب قریب‌الوقوع بعدی می‌تواند ارائه طرح‌ها و یا لوایحی با مضمون ضرورت جانشینی سازمان یا نهاد مثلاً کارآمدی باشد با این ادعا که کانون‌ها به حد قابل قبولی از عهده تمشیت و ساماندهی وکلای دادگستری برنمی‌آیند.
اعتراض و مقاومت هرچند لازم است اما راهکار نیست. زمان زیادی را از دست داده‌ایم و همین الان هم دیر است. تنها راه برون‌رفت از دومینوی بحران‌های سرنوشت‌ساز، اتخاذ مدل مدیریت راهبردی مبتنی بر سند چشم‌انداز، برنامۀ راهبردی و برنامههای عملیاتی است.
