وکالت و تفاوت ‌های اساسی Business و Profession

وکلاپرس ـ وکالت از جمله پیشه هایی است که در جهان نه به عنوان یک شغل یا بیزینس( Business ) بلکه به عنوان حرفه ( Profession ) شناخته شده است. حرفه ای که دارای کدهای اخلاقی است.

به گزارش وکلاپرس، وکیل دلارام نیکدل در یادداشتی مفصل به ذکر تفاوت های بیزینس( Business ) و حرفه ( Profession ) پرداخته و وکالت را از مصادیق دقیق حرفه( Profession ) دانسته است.

بیشتر بخوانید: مبانی دینی و فقهی کسب و کار نبودن وکالت دادگستری

در ادامه این یادداشت را که از روزنامه اعتماد(مورخ ۹۹/۹/۹) اخذ شده است، می خوانید:

وکالت و تفاوت ‌های اساسی Business و Profession

مجلس شورای اسلامی اخیرا طرحی موسوم به رفع انحصار را به تصویب رسانده است که در تبصره ۲ ماده ۷ و تبصره ۶ قانون بودجه و طرح اصلاح سایر مفاد آن و در راستای اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی، وکالت دادگستری را کسب‌و‌کار تلقی کرده است.

صرف نظر از ایراداتی که از نظر قانونی و خصوصا تضاد آن با قانون اساسی بر این طرح وارد است و عواقب نامیمونی که اجرای آن بر وکالت دادگستری، قوه قضاییه و در نهایت بر کل جامعه خواهد گذاشت و در روزهای گذشته توسط حقوقدانان و متخصصین به کرات در مورد آن بحث شده است، در این نوشتار به ریشه‌های تاریخی و سنتی اینکه چرا وکالت در هیچ‌یک از ممالک کسب‌وکار تلقی نمی‌شود، پرداخته شده است.

تعریف شغل (Business) و حرفه ( Profession )

عموما خدماتی که هر پیشه، شغل و کسبی ارایه می‌دهد و در قبال ارایه آن پول دریافت می‌کند آن را در زمره کسب‌وکارها (Business) قرار می‌دهد.

در این میان خدماتی وجود دارند که توسط برخی گروه‌ها ارایه می‌شوند و هدف ابتدایی از ارایه آنها کسب ثروت نیست و فی‌نفسه نیز ذات آن خدمات (مانند اهدای سلامتی یا دادگری، تعلیم و تربیت، تقرب به معنویت) به‌ گونه‌ای است که با پرداخت پاداش و ما‌به‌ازای مالی قابل جبران نیستند.

به مجموع اشخاصی که به عنوان اعضای این گروه‌ها به ارایه این خدمات می‌پردازند اصطلاحا پروفشن گفته می‌شود.

ماهیت و چیستی پروفشن ( Profession )

پروفشن‌ ها در واقع گروه‌هایی هستند که با اعلان یک اظهارنامه عنوان می‌کنند که اعضای آنها تحت شیوه‌های مشخصی رفتار خواهند کرد که تخطی از آنها توسط اعضا با ضمانت اجرا و مجازات روبرو خواهد شد.

این اظهارنامه علنی که با عنوان کد اتیکس شناخته می‌شود، در حقیقت یک قرارداد اجتماعی میان آن پروفشن و جامعه است که ضمن آن پروفشن به جامعه تعهد می‌دهد که عملکرد اعضای خود را براساس آن اظهارنامه (کد اتیکس) رصد کرده و با متخلف حتی تا حد اخراج از پروفشن برخورد کند و در مقابل جامعه نیز به دلیل همین سیستم خودانتظامی استقلال پروفشن را به رسمیت می‌شناسد.

شاید بتوان معادل فارسی واژه پروفشن را کیش یا حرفه در نظر گرفت اما این دو کلمه نیز به‌طور دقیق نمی‌توانند معنای واژه پروفشن را منعکس کنند.

تفاوت بیزینس و پروفشن

در حقیقت میان بیزینس و پروفشن تفاوت ‌های اساسی وجود دارد که مهم‌ترین آنها عمل کردن اعضای پروفشن بر مبنای شرافت و اعتماد است و  در همین راستا است که هیچ عضوی از اعضای یک پروفشن اجازه ندارد رفتاری کند که اعتماد جامعه را نسبت به پروفشن متزلزل کرده و شرافت اعضا را مخدوش کند، یا منافع شخصی خود را بر منافع خدمات‌گیرنده اولویت دهد که اگر چنین کند، اعضای دیگر مکلفند پروفشن را از عملکرد غیر اتیکال او مطلع کرده و پروفشن نیز مکلف است با او برخورد کند.

این در حالی است که انگیزه اولیه و هدف غایی یک کسب ‌و‌ کار یا بیزینس بیشینه‌ سازی سود و افزایش دارایی است، بدون آنکه مشتغلین به آن تکلیفی از باب رعایت دستورات اخلاقی خاص داشته باشند. به طور سنتی و باستانی می‌توان از چهار پروفشن نام برد که عبارتند از آموزش (تربیت)، قضا (وکالت و دادگری)، روحانیت و طبابت.

ویژگی پروفشن

در باب ویژگی‌های یک پروفشن و تطابق آنها با وکالت دادگستری می‌توان اجمالا به موارد زیر اشاره کرد:

منشور اخلاق حرفه ای

۱- پروفشن‌ها دارای کد اتیکس هستند، چنانکه وکالت نیز دارای منشور اخلاق حرفه‌ای است.

منشور اخلاق حرفه ‌ای یا آیین اخلاق حرفه‌ای عبارتی است که به عنوان معادل‌های اصطلاح «کد اتیکس» (Code of Ethics) مورد استفاده قرار می‌گیرند و در واقع همان اظهارنامه علنی است که پروفشن‌ها برای بیان استانداردهای اخلاقی و عملی اعضای خود اعلام می‌کنند و بیانگر اصول و ارزش‌های پایدار و محوری اعضا در ارتباط با یکدیگر، جامعه، حکومت و ذینفعان است.

بیشتر بخوانید: منشور اخلاق حرفه ای وکالت

آیین اخلاق حرفه‌ای که خلاصه آن در قسم‌نامه وکالت مندرج شده، شامل اصول بنیادین، معیارهای اخلاق حرفه‌ای و دستورات و نظامات آن است که بر مبنای حفظ حقوق و دفاع از جامعه و پاسداری از عدالت و شرافت و حفاظت از مردم در برابر عملکرد و خطاهای احتمالی ناشی از فعالیت‌های حرفه‌ای وکالت پی‌ریزی شده است.

سنجش صلاحیت اعضا

۲- پروفشن‌ها صلاحیت اعضای خود را از باب مهارت و اخلاق مورد سنجش قرار می‌دهند. در حال حاضر برای ورود به وکالت دادگستری، افراد علاوه بر آنکه ابتدائا از نظر علمی مورد سنجش قرار می‌گیرند، از نظر اخلاقی نیز ارزیابی می‌شوند و حتی بعد از ورود به مرحله کارآموزی و پس از گذراندن آموزش‌های تخصصی و حرفه‌ای و در صورت موفقیت در آزمون اختبار، در نهایت به دریافت پروانه وکالت نائل می‌شوند.

مسئولیت در برابر جامعه

۳- پروفشن‌ها در برابر جامعه وظایفی بر عهده دارند؛ شاید مهم‌ترین و شاخص‌ترین مسوولیتی‌ که کانون‌های وکلا به عنوان متولیان امر وکالت انجام می‌دهند، ارایه معاضدت‌های حقوقی و قضایی رایگان به آحاد جامعه باشد. یعنی در شرایطی که افراد به دلایلی مانند ناتوانی مالی امکان دسترسی به خدمات حقوقی نداشته باشند، وکلای دادگستری در مقام پاسداری از عدالت و استیفای حق بنیادین دادخواهی، حتی پیش‌تر از قوه قضاییه به اقشار مختلف جامعه خدمات حقوقی رایگان ارایه می‌دهند.

آموزش، تنبیه و اخراج اعضا

۴- پروفشن‌ها حق آموزش، تنبیه و اخراج اعضای خود را دارند. کانون‌های وکلای دادگستری که شاید بهترین سیستم خودانتظامی را در قالب دادسرا و دادگاه‌های انتظامی کانون وکلای دادگستری دارند، هرگاه با ناتوانی، قصور، تقصیر و هر نوع تخطی وکیل از مقررات و منشور اخلاق حرفه‌ای و نظامات مواجه شوند، عملکرد او را موشکافانه بررسی کرده و حسب موضوع ضمانت اجرا و مجازات قانونی را راسا نسبت به او اعمال می‌کنند.

بیشتر بخوانید: وزیر دادگستری: در خصوص خود انتظامی سختگیرانه کانون وکلا شهادت می دهم

اکنون با تامل در موارد برشمرده به روشنی پیداست که اگر وکالت در رسته کسب ‌و کارها قرار گیرد و اعضای این پروفشن لاجرم بخواهند با کنار گذاشتن منشور اخلاق حرفه‌ای (که رعایت آن غالبا توسط بیزینس‌ها اساسا بی‌معناست، زیرا در نظام سرمایه‌داری تعریف می‌شوند و بر رقابت و کسب سود بیشتر استوارند) وارد بازی ثروت و قدرت شوند و به این طریق عدالت و حقوق مردم بازیچه رقابت و سودجویی قرار گیرد، دیگر سنگ روی سنگ بند نخواهد شد و اعتماد اجتماعی نسبت به کل نظام دادخواهی دستخوش تردید و تزلزل خواهد شد.

منبع: روزنامه اعتماد