وکلاپرس- دکتر محسن برهانی استاد برجسته فقه و حقوق در یادداشتی با عنوان «نفله؛ حسن فعلی، حسن فاعلی» به تفسیر لغوی و فقهی و معنای اصلی این عبارت پرداخته است.
به گزارش وکلاپرس هفته گذشته ویدئویی در فضای مجازی منتشر شد که در جریان درگیری چند جوان در خیابانی در سبزوار، مرحوم حمید رضا الداغی که برای کمک به یک زن شتافته بود، با چاقو مضروب شد و ساعتی بعد خبر درگذشت وی به علت خونریزی حاصل از ضربات چاقو منتشر شد.
دکتر برهانی در توئیتی (به علت واکنش های منفی کاربران حذف شد) از لفظ «نفله» برای این ماجرا استفاده کرده بود.
وی در توئیت جدید خود نوشت:
«من قصد اهانت به کسی نداشتم و هیچ اهانتی هم به احدی انجام ندادم؛ ظاهراً منشأ این سوءتفاهم آن است که برداشت من از معنای لغوی و فقهی با برداشت بخشی از عرف متفاوت است. با توجه به وجود برداشتی مبنی بر موهن‌بودن آن لفظ، توییت سابق را پاک مى‌کنم، والله مقیل العثرات.»
این استاد حقوق دانشگاه تهران در یادداشت جدیدی که در حساب اینستاگرامش منتشر کرده است با تاکید بر اهمیت جان انسان ها و جلوگیری از خونریزی به تفسیر معنی نفله پرداخته و نوشته اگر شخصی به مرگ طبیعی بمیرد قطعاً نفله نشده است در نفله شدن نوعی اراده از سوی مقتول متصور است؛ رکن اساسی نفله شدن، بی موقع بودن و تحقق در غیر موقعیت است.
متن این یادداشت را در ادامه بخوانید:
نفله ؛ حسن فعلی، حسن فاعلی
اگر جان انسانها اهمیت داشته باشد باید نگران ریخته شدن خون سایرین بود اگر تعداد قتلها و سلب حیاتها در کشور موجب نگرانی است باید تمام تلاشها را برای کاهش ریختن خون و موقعیتهای خونریزی صرف نمود
یکی از موقعیتهای خونریزی، اشتباه در احساس وظیفه اخلاقی و شرعی و اکتفا به وجود فضیلتی اخلاقی و انسانی در شخص است. نباید تصور شود تنها حسن فاعلی (خوب بودن شخص و داشتن انگیزه انسانی) کافی است بلکه وجود حُسن فعلى (انطباق رفتار با قواعد شرعی و قانونی و اخلاقی) نیز ضرورت دارد؛
وقتی حسن فاعلی با حسن فعلی جمع شد، تحسین اخلاقی و شرعی تولید میشود
تحریک احساسات و غیرت و اصطلاح سازی و شهیدانگاری حداکثر میتواند افرادی دارای حسن فاعلی تولید کند که مشتاق شهادتند و در فراق آن می سوزند، اما این امر حسن فعلی تولید نمی کند.
برای این مهم باید قواعد دفاع مشروع امر به معروف نهی از منکر و جهاد را آموزش داد تا از ریخته شدن دماء مسلمین چه به عنوان مهاجم چه به عنوان مدافع چه به عنوان ناهی، چه به عنوان منهی و چه به عنوان مجاهد جلوگیری نمود؛
همه ما نسبت به خون تک تک شهروندان مسؤولیم اگر قواعد بدرستی آموزش داده نشود با «مرگی نه به موقع» و «به هدر دادن جان» و «بی نتیجه از میان رفتن» و «به فنا رفتن» مواجه میشویم.
بیشتر بخوانید:
رکن اساسی نفله شدن، بی موقع بودن و تحقق در غیر موقعیت است (در عربی هم منفله از همین ریشه است یعنی چیزی خارج از چارچوب معین و غیر واجب مانند نماز نافله)
اگر شخصی به مرگ طبیعی بمیرد قطعاً نفله نشده است در نفله شدن نوعی اراده از سوی مقتول متصور است؛ اراده ای غیر منطبق با ضوابط و قواعد یعنی شخص خود را در موقعیت مرگ قرار دهد و بمیرد در حالیکه نباید خود را در چنین موقعیتی قرار میداد.
تعبیر قرآنی به هلاکت انداختن در آیه ۱۹۵ سوره بقره ناظر به چنین مرگی است (با دستان خود خویش را به هلاکت نیندازید.)
بی تردید اگر شخصی بنا بر قواعد شرعی عمل کند و بمیرد قطعاً خود را به هلاکت و نفله گی نینداخته است و حسن فاعلی اش با حسن فعلی همراه شده است.
توجه به قواعد وضوابط به معنای بیتفاوتی نیست قطعاً همانگونه که به فنا دادن خود اشتباه است، بیتفاوتی و سیب زمینی بودن هم امری است مذموم؛ شهید هم انگیزه صحیح دارد و هم رفتار منطبق.
تاکید بر حسن فاعلی بدون حسن فعلی جوانان این مرز و بوم را در موقعیت مرگ قرار میدهد؛ مرگی نه به موقع. باید با آگاهی سازی از این اتفاق تلخ جلوگیری کرد. نباید از توهین و تهدید و جوسازی ترسید که اینها هزینه بیداری جامعه است
کجا دانند حال ما سبکباران ساحلها