بلاک چین Blockchain

به زبان ساده، بلاک چین (زنجیرهٔ بلوکی به انگلیسی: Blockchain) یک نوع سیستم ذخیره اطلاعات رایانه ایست، تفاوت آن با سیستم های دیگر ادر این است که اطلاعات ذخیره شده، میان همه اعضای یک شبکه به اشتراک گذاشته می شود و با استفاده از رمزنگاری و توزیع داده ها، امکان هک، حذف و دستکاری اطلاعات ثبت شده، تقریباً از بین می رود.

بلاک چین و بیت کوین

مفهوم بلاک چین اولین بار با پیدایش بیت کوین (Bitcoin) به وجود آمد و طراحان این رمزارز از این راهکار برای ذخیره اطلاعات مربوط به دارایی کاربران استفاده کردند.

یک مثال برای بلاک چین

برای درک بهتر بلاک چین به مثال زیر توجه کنید:

من در یک جمع ۱۰۰ نفری، برگه ای حاوی اطلاعات را بالا می گیرم و همه با تلفن همراه شان از آن برگه عکس می گیرند. حالا اگر من آن اطلاعات را نابود کنم، یا تغییری در آن بدهم فورا افشا می شود، چون آن ها یک کپی از نسخه اصلی را دارند، مگر اینکه موبایل همه را بگیرم و آن را حذف کنم.

این جمعی که از آن صحبت کردیم می تواند چندین میلیون نفر باشد مشابه آن چیزی که در بیت کوین و اِتِریوم و سایر ارزهای دیجیتالِ بلاک چِینی وجود دارند.

بلاک چین چگونه کار می کند؟

واژه بِلاک چِین (Blockchain) ترکیبی از دو کلمه Block (بلوک) و Chain (زنجیره) است. این فناوری در حقیقت زنجیره ای از بلوک هاست.

اطلاعات در بلاک ها ثبت می شوند و بلاک ها با هم به صورت زنجیره ای مرتبط می شوند، این زنجیره، بلاک چین را تشکیل می دهد.

هَش (Hash)

هر کدام از این بلاک ها چیزی به نام هَش (Hash) دارند. یک هَش رشته  متنی منحصر به فردی است که از یک تابع ریاضی خاص تولید شده و کاربرد آن جلوگیری از تقلب در سیستم است.

هشِ یک داده یا ورودی، همیشه ثابت است. استفاده از راهکار هش باعث می شود تا از تقلب و تغییر اطلاعات ثبت شده روی بلاک چین جلوگیری شود.

نقش هش ها در حفظ ارتباط و اصالت بلاک ها

در بلاک چین، بلاک ها علاوه بر اینکه خودشان یک هش دارند، حاوی هش بلاک قبلی هم هستند.

کوچک ترین تغییر در اطلاعات یک بلاک، هش آن را به طور کلی تغییر می دهد و بلاک چین را غیرمعتبر می سازد.

اگر کسی محتوای یک بلاک را تغییر دهد و هش بلاک های بعدی را به روزرسانی کند، چه می شود؟ این امکان وجود دارد اما راهکار توزیع در بلاک چین، این مشکل را حل می کند.

نُوْد (Node)

داده های بلاک چین در یک کامپیوتر یا سرور خاص ذخیره نمی شوند. هر کامپیوتر یا سیستمی که به شبکه وصل شود، یک نسخه از اطلاعات را دریافت می کند. به هر کامپیوتری که به شبکه متصل می شود و یک کپی از بلاک چین را دریافت می کند، نُود (Node) می گویند.

وقتی به عنوان نُود به یک بلاک چین متصل می شوید، یک نسخه از کل داده های آن را دریافت می کنید. هیچ تغییری در اطلاعت امکان پذیر نیست، مگر اینکه اکثریت با آن موافق باشند.

ماهیت فناوری بلاک چین

فناوری بلاک چین به خودی خود یک فناوری بنیادی نیست، بلکه مجموعه ای از فرایندهای هَش گذاری، رمزنگاری، توزیع جمعی و … است که باعث ایجاد این ایده شده اند.

مقایسه بلاک چین با یک نمونه ذخیره اطلاعات متمرکز

ساختار و نوع کار این فناوری خیلی با نوع کار وب سایت ویکی پدیا تفاوت ندارد. مقالات ویکیپدیا هم محصول یک نویسنده نیستند. هر کسی می تواند با رعایت قوانین ویکیپدیا، در این سایت مطلبی منتشر کند یا مطالب قبلی را ویرایش کند.

با این حال، با بررسی های عمیق تر، تفاوت هایی که باعث می شود فناوری بلاک چین منحصر به فرد باشد، روشن  می شود.

هرچند هر دوی بلاک چین و ویکی پدیا بر بستر اینترنت قرار دارند، ولی اطلاعات ویکی پدیا روی یک سرور متمرکز ذخیره می شود، این به این معنی است که نهایتا کسی که دسترسی مدیریتی به سرور دارد می تواند حتی بدون توافق با کاربران اطلاعات را از ویکی پدیا حذف کند یا تغییر بدهد.

در ویکی پدیا، یک کاربر (کلاینت)، با مجوزهایی که در حساب کاربری خود توسط سیستم برایش تعیین می شود، قادر است همه یا برخی از ورودی های ویکی پدیا را که در یک سرور متمرکز ذخیره شده اند، تغییر دهد.

اما در بلاک چین، مالک اطلاعات پایگاه داده، همان کاربران شبکه هستند و اطلاعات ثبت شده روی آن پاک نمی شود.

کاربردهای گسترده بلاک چین؛ فراتر از ارز دیجیتال

بیت کوین و ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز، مهم ترین و موفق ترین کاربرد فناوری بلاک چین هستند. به عنوان مثال، در بیت کوین با استفاده از این فناوری امکان تقلب، دوبار خرج کردن پول و برگشت تراکنش ها از بین رفته است.

اما این فناوری می تواند به جز ارزهای دیجیتال، کاربردهای زیاد دیگری هم داشته باشد و هر کجا نیاز به فضایی برای ذخیره داده و از بین بردن نیاز به اعتماد به سیستم مدیریت فضای ذخیره باشد، امکان استفاده از آن وجود دارد.