« فرمان مهر لمعان همایونی » احمدشاه قاجار چیست؟

وکلاپرس ـ فرمان مهر لمعان همایونی (یا همان صدور اجازه ایجاد نهاد وکالت به وزارت دادگستری) از جمله اقدامات اولیه ای است که در شکل گیری کانون های وکلای دادگستری نقش مهمی را در اواخر قرن گذشته ایفا کرد.

« فرمان مهر لمعان همایونی » با موضوع نحوه وکالت در محاکم در شش ماده و در ۲۵ شهریور سال ۱۲۹۳ شمسی توسط احمدشاه قاجار صادر شد.

این فرمان را برخی سرآغاز نظم و نسق یافتن نهاد وکالت در ایران دانسته اند.

بیشتر بخوانید: از مجمع وکلای رسمی تا کانون وکلای دادگستری

به دنبال این فرمان شش ماده ای «نظام نامه وکلای رسمی عدلیه» در ۱۰ ماده تصویب شد که و برای انتخاب و تعیین وکلا، شرایط و نیز برنامه امتحانات آنان برای اخذ اجازه (تصدیق نامه)، نظاماتی توضیحاتی ارائه کرده بود.

مواد موجود در این فرمان به شرح زیر است:

ماده اول:
تمام اشخاصی که می خواهند در عدلیه سمت وکالت رسمی داشته باشند،باید در محضر کمیسیون امتحان اعضا عدلیه امتحان داده تصدیقنامه بگیرند.

ماده دوم:
داوطلب می تواند خواستار تصدیق نامه وکالت در محاکم صلحیه یا در محاکم ابتدایی و استیناف یا در دیوان تمییز باشند و در هریک از موارد مزبوره امتحانی به اقتضای آن مقام باید بدهد.

ماده سوم:
پروگرام امتحان و ترتیبات آن به موجب نظامنامه ای که وزیر عدلیه ترتیب می دهد مقرر خواهد شد.

ماده چهارم:
کمیسیون امتحان پس از رسیدگی به معلومات داوطلبان و همچنین تحقیق و اختبار،از امانت و دیانت و شرافت آنها راپورتی مبنی بر تصدیق لیاقت یا عدم لیاقت آنان به وزیر عدلیه تقدیم داشته و کسانی که کمیسیون تصدیق به لیاقتشان داده بر حسب تصویب و امر وزیر عدلیه تصدیق نامه خواهند گرفت.

ماده پنجم:
اسامی کسانی که دارای تصدیقنامه وکالت رسمی می شوند در دفتر مخصوص ثبت و در روزنامه اعلان می شود.

ماده ششم:
وزیر عدلیه مامور اجرای این دستخط است.

بیشتر بخوانید:‌ تلاشی برای تدوین تاریخ شفاهی وکالت ایران

گفتنی است پس از « فرمان مهر لمعان همایونی » و تلاش عده ای از دلسوزان در عدلیه، سرانجام در سال ۱۳۰۰ شمسی و پس از آنکه عده‌ای نسبتاً کافی از وکلا تصدیق قانونی وکالت دریافت کرده بودند، در نامه‌ای خطاب به وزارت عدلیه خواستار تشکیل «مجمع وکلای رسمی» شدند.

تشکیل این مجمع در «نظام‌نامه امتحان وکلا» پیش‌بینی شده و هدف از ایجاد آن، نظم‌دادن به امور وکلا و حلقه ارتباطی وکلا با وزارت عدلیه بود.

به‌این‌ترتیب تیرماه ۱۳۰۰ را می‌توان سرآغاز حرکت صنفی وکلاء دانست. این مجمع توانست در آن شرایط حساس (دوران کودتا) و علی‌رغم مستقل نبودن، از حقوق وکلاء دفاع کند.