یادداشت مرحوم بهمن کشاورز درباره لوازم و ابزارهای کار وکیل – بخش دوم

ب – ابزارهای استدلال:

با تسلط بر لغت و دستور زبان و قواعد ادبی شکل مطلب را می توان درست کرد. این مقدار برای کسی که قصد نوشتن رمان و داستان دارد کافی است. اما حقوقدان – اعم از وکیل یا قاضی – چیزی می‏ نویسد که مورد ارزیابی و نقد حقوقی قرار خواهد گرفت.

متون قانونی موجود و مورد استناد طرفین هستند. قاضی هم در نهایت به همین متون استناد خواهد کرد. اما در این میان به وسایل و ابزارهایی نیاز داریم که به کمک آن ها از قوانین آنچه را تقویت‏ کننده و مثبت استدلال ما است استخراج و بیان کنیم. کاری که طرف مقابل ما هم، حتماً، خواهد کرد و قاضی هم جز طیّ همین راه چاره‏ای ندارد. این ابزارها عبارتند از:

۱- منطق: حداقل در حدّ کتاب یک جلدی آقای خوانساری

۲- اصول فقه: حداقل در حدّ کتاب اصول استنباط آقای محمدی یا کتاب آقای محقق داماد. بدیهی است استفاده از ترجمه اصول مرحوم مظفر نیز – برای کسانی که وقت و علاقه‏ دارند – قابل توصیه است.

۳- قواعد فقه: در حدّ جزوۀ استاد گرجی یا کتاب آقای محقق داماد. خوانندگان عزیز توجه دارند که این ها چیزهایی است که یک دانشجوی حقوق باید در دورۀ لیسانس خوانده و آموخته باشد و بتواند آن ها را در حیطه عمل به کار گیرد. به عبارت دیگر بر شمردن اینها صرفاً از باب یادآوری و شاید تشویق به یک بازخوانی دوباره و سریع است.

۴- آگاهی از آخرین تحولات قانونگذاری و آیین نامه‏ ها و تصمیمات لازم الاجرای جدید، که با آبونه شدن نشریه هفتگی قوانین روزنامه رسمی و مطالعه منظم نشریاتی چون «مجله قضاوت»، مجلۀ کانون وکلا و سایر نشریات تخصصی از این دست میسر می‏شود.

پ – ابزارهای کمکی:

کتبی وجود دارند که اگر «تعارف با خودمان» «را کنار بگذاریم و به آن ها مراجعه کنیم بسیار مفیدشان خواهیم یافت. مانند «غلط ننویسیم» آقای نجفی، «گزارش نویسی» آقای ماحوزی «آئین نگارش آراء قضایی تألیف آقای دکتر محمد صالحی راد و کتبی از این دست.

مؤلفان اینگونه کتاب ها با صرف وقت و تحمل رنج و مشقت، غلط های امثال ما را گردآوری و تصحیح و در یک مجموعه به ما عرضه کرده ‏اند. پس باید قدر این کتب را دانست و از آن ها استفاده کرد.