وکلاپرس- دکتر علی خالقی عضو هیات علمی دانشگاه تهران، در یادداشتی به بررسی حکم جلب برای پوتین رئیس جمهور روسیه به اتهام جنایت جنگی توسط دیوان کیفری پرداخت.
به گزارش وکلاپرس، دیوان کیفری بین‌المللی روز گذشته جمعه ۱۷ مارس حکم جلب ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه را به اتهام ارتکاب به جنایات جنگی به دلیل دست‌داشتن در ربودن گسترده کودکان از اوکراین صادر کرد.
دکتر خالقی در این نوشته اقدام دیوان کیفری بین‌المللی را در تاریخ حقوق کیفری بی‌سابقه توصیف کرد و با اشاره به اینکه دیوان کیفری بین‌المللی، ضابط و مأمور برای دستگیری پوتین ندارد نوشت: نه می‌توان صدور قرار جلب پوتین را نمادین پنداشت و نه می‌توان تأثیر آن در روحیه و اقدام فرماندهان نظامی او را نادیده گرفت
بیشتر بخوانید:
دکتر خالقی نوشت:
پس از حمله روسیه به اوکراین، در این صفحه به بررسی صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی برای رسیدگی به آن به عنوان «جنایت تجاوز» پرداختم و به موانع و محدودیت‌های صلاحیتی دیوان در این زمینه اشاره کردم. اما سیزده ماه بعد، دیوان کیفری بین‌المللی، در پرونده‌ای با موضوع «جنایت جنگی» که شرایط تحقق و اعمال صلاحیت دیوان در آن به دشواری رسیدگی به جنایت تجاوز نیست، اقدامی بی‌سابقه در تاریخ حقوق کیفری بین‌المللی انجام داد: صدور قرار جلب یک رئیس جمهور در حال تصدی در یکی از کشورهای عضو شورای امنیت. او ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل است که متهم به جنایت جنگی از طریق «انتقال اجباری کودکان از اوکراین به روسیه» شده است.
در پستی دیگر و در ارتباط با برخی وقایع داخلی نیز نوشتم که امروزه مسؤولیت کیفری بین‌المللی دیگر محدود به آمریت و عاملیت در ارتکاب جنایت نیست، بلکه این مسؤولیت متوجه فرماندهی نیز می‌شود که می‌دانسته یا باید می‌دانسته که نیروهای تحت امر او مرتکب جرم شده یا خواهند شد و اقدام لازم را برای جلوگیری از ارتکاب آن انجام نداده است و امروز این همین شکل از مسؤولیت کیفری است که متوجه پوتین به عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح روسیه شده است.
بیشتر بخوانید:
با وجود برخی انتقاداتی که نسبت به عملکرد دیوان کیفری بین‌المللی در قضیه‌های دیگر مطرح شده است، ورود دیوان به قضیه جنایات ارتکابی در خلال جنگ روسیه و اوکراین و صدور قرار جلب رئیس جمهور یک طرف درگیر، با اساسنامه آن انطباق دارد. هر چند که این دو کشور عضو اساسنامه دیوان نیستند، اما با قبولِ موردیِ صلاحیت دیوان توسط اوکراین و وقوع جنایات موردنظر در خاک این کشور، شرط مکانی صلاحیت دیوان فراهم بوده و عدم عضویت روسیه مانعی برای آن محسوب نمی‌شود. سِمتِ رئیس جمهور روسیه نیز موجب مصونیت او در دیوان نیست.
با این حال، دیوان کیفری بین‌المللی، ضابط و مأمور برای اجرای چنین تصمیماتی و دستگیری متهم ندارد. برای این کار، به همکاری دولتهای دیگر می‌اندیشد: صد و بیست و سه دولتی که عضو دیوان هستند و سایر دولتهایی که در آن عضویت ندارند. دولتهای عضو دیوان متعهد به همکاری با دیوان هستند، اما ممکن است به دلیل عدم سفر رئیس جمهور روسیه به آن کشورها هیچگاه امکان این همکاری را نیابند. دولتهای غیرعضو دیوان نظیر چین و ایران نیز تعهدی برای این همکاری ندارند و در عرصه بین‌المللی، جایی که تعهدی نیست و آن هم در برابر رئیس یک دولت خارجی، عزمی هم برای اقدام وجود ندارد. با این حال، نه می‌توان صدور قرار جلب پوتین را نمادین پنداشت و نه می‌توان تأثیر آن در روحیه و اقدام فرماندهان نظامی او را نادیده گرفت.
منبع: اینستاگرام دکتر خالقی