نقدی بر انفعال کانون‌های وکلای دادگستری ایران در برابر تهدید استقلال کانون وکلای استانبول

استقلال کانون وکلای دادگستری در هر جامعه ای ، نه ‌تنها پایه‌ای برای اجرای عدالت بلکه تعهدی جهانی است که در اصول اساسی سازمان ملل متحد درباره نقش وکلا و استانداردهای اتحادیه بین‌المللی وکلا (IBA) به ‌صراحت مورد تأکید قرار گرفته است.

کیفرخواست صادره علیه رئیس و اعضای هیات ‌مدیره کانون وکلای دادگستری استانبول، که با هدف پایان دادن به وظایف ارگان‌های مسئول و جایگزینی آن‌ها صادر شده ، تهدیدی آشکار علیه این استقلال به شمار می‌رود. با این حال، سکوت و بی‌تفاوتی کانون‌های وکلای دادگستری ایران در برابر این رویداد، نه ‌تنها پرسش‌هایی جدی درباره تعهد این نهاد و نهادهای مشابه به همبستگی حرفه‌ای مطرح می‌کند، بلکه در تعارض آشکار با اصول بین‌المللی حاکم بر حرفه وکالت قرار دارد و کانون های وکلای دادگستری ، ملزم به رعایت آن‌ هستند.

اصول اساسی سازمان ملل درباره نقش وکلا در بخش «آزادی بیان و تشکل» تصریح نموده وکلا «مانند سایر شهروندان از آزادی بیان، عقیده، تشکل و تجمع برخوردار هستند» و به‌طور خاص «حق دارند در مباحث عمومی در مورد مسائل مربوط به قانون، اجرای عدالت و ترویج و حمایت از حقوق بشر شرکت کنند» و «به سازمان‌های محلی و ملی یا بین‌المللی بپیوندند یا آن‌ها را تشکیل دهند».

این حق، وکلا و کانون‌ها را موظف می‌سازد که در برابر تهدیدات علیه حرفه وکالت، چه در سطح ملی و چه بین‌المللی، فعالانه واکنش نشان دهند. افزون بر این، استانداردهای IBA برای استقلال حرفه وکالت بر لزوم همکاری کانون‌های وکلا در حمایت از استقلال حرفه‌ای در سطح جهانی نیز تأکید دارد.

سکوت کانون‌های ایران در برابر نقض استقلال کانون وکلای استانبول، صرف‌ نظر از ملاحظات سیاسی، به‌ معنای چشم ‌پوشی از این حقوق و وظایف است. آیا این نهادها نمی‌توانستند با استفاده از این آزادی، بیانیه‌ای ساده صادر نمایند و حمایت خود را از همکاران ترک اعلام کنند؟

این انفعال با روح اصول مزبور، که کانون ها را به مشارکت فعال در دفاع از عدالت و حقوق بشر ترغیب می‌کند، سازگار نیست. صدور یک بیانیه ساده و اعلام همبستگی، با ارسال آن به اتحادیه کانون‌های وکلای دادگستری ترکیه و کانون وکلای استانبول و همچنین رونوشتی به IBA می‌توانست نشان‌ دهنده حساسیت کانون‌های ایران نسبت به مسائل حرفه‌ای، حتی در کشور همسایه، باشد.

چنین اقدامی، جایگاه کانون‌های وکلای دادگستری ایران را در سطح بین‌المللی ارتقا می‌داد و دست ‌کم این نهادها را به‌ عنوان مجموعه‌ای پویا ارزیابی می‌کرد اقدام علیه کانون وکلای استانبول، که به‌ دنبال تضعیف استقلال این نهاد فارق از مسایل سیاسی نقض مستقیم اصول اساسی سازمان ملل و استانداردهای IBA است که بر استقلال کانون‌های وکلا تأکید نموده است .

کانون‌های وکلای دادگستری ایران، که خود بارها بر اهمیت استقلال تأکید نموده اند، با بی‌تفاوتی به این تهدید، از وظیفه ضمنی حمایت از همکاران خود در کشور ترکیه شانه خالی کرده‌اند. مگر اینکه برای این موضوع توجیهی داشته باشند.

اصول اساسی کانون‌ها را به ‌عنوان مدافعان عدالت و حقوق بشر معرفی می‌کند و از آن‌ها انتظار دارد که در برابر تهدیدات علیه حرفه خود، چه در داخل و چه در خارج، ساکت نمانند.

روابط حرفه‌ای میان کانون‌های وکلای ایران و ترکیه، از جمله دیدارهای مکرر رؤسا و حمایت‌های متقابل در گذشته، این بی ‌تفاوتی را غیرقابل دفاع ‌تر می‌کند. زمانی که استقلال کانون‌های ایران در معرض تهدید بود، اتحادیه کانون‌های وکلای ترکیه با ابراز همدلی و صدور بیانیه‌هایی در کنار ما ایستاد؛ اکنون که نوبت به حمایت متقابل رسیده، چرا کانون‌های ایران از این فرصت برای نشان دادن همبستگی استفاده نکرده‌اند؟

به نظر می‌رسد کانون‌های وکلای دادگستری ایران هنوز می‌توانند این کم‌ کاری را جبران نماید. صدور بیانیه‌ای با استناد به اصول آزادی بیان و تشکل و انجمن‌های حرفه‌ای وکلا و استانداردهای  IBA می‌تواند هم حمایت از کانون وکلای استانبول را اعلام کند و هم تعهد کانون های وکلای ایران را به ارزش‌های جهانی حرفه وکالت نشان دهد. این بیانیه می‌تواند از دولت ترکیه بخواهد که به استقلال کانون‌های وکلا احترام بگذارد و بر اهمیت همبستگی میان وکلا در دفاع از عدالت تأکید کند. چنین اقدامی، نه ‌تنها با روح اصول بین‌المللی هم ‌راستاست، بلکه جایگاه کانون ایران را در منطقه و جهان تقویت نماید و نشان می‌دهد که کانون‌های وکلای ایران، به‌ عنوان نهادی مدنی، همچنان پویا و متعهد به اصول حرفه‌ای هستند.