سیری در اسناد بین المللی تضمین کننده استقلال کانون وکلا

وکلاپرس ـ دکتر کارن روحانی، عضو هیئت مدیره کانون وکلای مرکز، در مصاحبه ای اینستاگرامی با وکیل محمدرضا کمالی به بررسی مختصر اسناد بین‌ المللی تضمین کننده استقلال کانون وکلا و اظهار نظر در این خصوص پرداخت که شرح آن در ادامه آمده است.

کشورها تلاش می کنند برای موضوعاتی که در سطح بین المللی مطرح است و وجه اشتراک دارند، از طریق مجاری خاص بین المللی به ارتقا و پیشرفت و بیان دغدغه‌هایشان اهتمام ورزند. از آنجا که حق دفاع همواره دغدغه کشورها بوده است، استقلال وکیل و کانون وکلا متضمن حفظ و برقراری این حق است. به همین دلیل کشورها از طریق معاهدات، اعلامیه ها، بیانیه ها هنوز سندی که گویای خواسته‌هایشان باشد اهتمام می ورزند و این حق در اسناد گوناگون بارها تکرار شده است.

ارزش اسناد

برخی کشورها به اسناد پیوسته و به تبع پیوستن سعی در حفظ و ترویج آن دارند‌. برخی دیگر به اسناد نپیوسته اند اما به لحاظ اینکه مقررات سند به عنوان مقرارت عرفی درآمده است(ماده ۳۸ اساسنامه دیوان بین المللی)، از جهت عرف تحمیل می‌شود. علاوه بر موارد فوق برخی از اسناد وجود دارند که الزام آور نیستند و تنها بیانگر یک سری اصول هستند که در مقام بیان است نه ایجاد.

سازمان های بین المللی

سازمان ها میان کشورها هستند اما بعضی از سازمان های بین المللی غیردولتی متشکل از نهادهای مدنی داخل کشورها هستند که در مسیر یکسان سازی و ارتقا شغلی گام بر می دارند؛ مثل اتحادیه بین المللی کانون های وکلای دادگستری IBA که در عرصه بین المللی نهادهای بین المللی دولتی و غیردولتی در خصوص وکالت و استقلال وکیل تلاش نموده و اسنادی را تنظیم کردند.

وضعیت ایران در IBA

این اتحادیه از چه طریق عضو می پذیرد:
۱- فردی: هر وکیل عضو کانون مستقل می تواند عضو شود و از مزایای علمی این عضویت بهره ببرد. لازم به ذکر است چیزی به عنوان وکیل بین المللی نداریم زیرا مرجع بین المللی پروانه صادر نمی‌کند.
۲- گروهی: شرکت ها و موسسات حقوقی می توانند به این اتحادیه بپیوندند.
۳- سازمانی: خود کانون ها عضو می شوند. اسکودا عضو این اتحادیه هست. اولین کانونی که به عضویت این اتحادیه در آمد کانون وکلای مرکز بود اما بعدها کانون وکلای دادگستری اصفهان و مازندران نیز اضافه شدند.

 بیشتر بخوانید: ایران یکی از کشورهای پیشرو در تشکیل IBA بوده است

شاخصه استقلال

یکی از شاخص‌های عضویت در IBA مستقل بودن کانون است. معیارهای استقلال در IBA و گزارشهای گزارشگر ویژه سازمان ملل قید شده است و اگر سلب شود عضویت معلق و مزایا متوقف خواهد شد.
استقلال با نظارت متفاوت است در لایحه استقلال مقرراتی در باب نظارت وجود دارد اما آنچه مهم است حفظ اصل استقلال است‌.

تاکید اسناد بین المللی بر استقلال

سازمان ملل در سال ۲۰۱۶ یک بخش گزارشگر ویژه برای استقلال وکلا و قضات ایجاد کرده است. این گزارشگر به طور مستمر در خصوص نحوه اشتغال حرفه وکالت گزارش ارائه می‌دهد. در سند مجمع عمومی گزارش گزارشگر ویژه شماره ۳۶۵ مورخ ۵ سپتامبر ۲۰۱۸ -که هر سال نیز بروز میشود- کانون ها تعریف شده و پس از ماموریت کلی عنوان استقلال قید شده است.

سند IBA در مورد استانداردها برای حرفه وکالت و سند هاوانا که فی نفسه منشور است و اعلامیه محسوب می‌شود و نیز منشور اصول کلی حرفه وکالت در اروپا، به رفتار و قواعد اخلاقی و استقلال وکلا تاکید کرده است.‌

علاوه بر این، سند بسیار توصیفی و خوبی تحت عنوان استقلال حرفه وکالت وجود دارد که توسط گروه کاری رئیس IBA در قالب ۴۱ صفحه تهیه شده و تمام استانداردهای حرفه وکالت را در خصوص استقلال از جمله شاخص ها و معیارهای استقلال و پرسش نامه ای که بر اساس آن سطح استقلال ارزیابی می‌شود قید کرده است.

بیشتر بخوانید: رییس IBA : ما قصد داریم با کمک شما بر اختیارات جدید دولت‌ها نظارت کنیم

ضرورت اصلاح قانون از مجرای قانونی

حرفه وکالت تاریخ پر فراز و نشیبی داشته است با وجود آن همواره تلاش شده حتی الامکان چارچوب استقلال حفظ شود.
در مورد پیش‌نویس آیین‌نامه لایحه استقلال آنچه اهمیت دارد این است که اگر قرار بر اصلاح باشد مجرای آن متفاوت مجرای اصلاح اجرای قانون خواهد بود. اگر قرار بر اصلاح آیین‌نامه باشد، کانون می‌تواند پیشنهاد دهد و اگر قرار بر اصلاح قانون باشد، بایستی از مجرای قانونی اقدام شود.