رئیس کل دادگستری استان فارس: وکلا نه تنها تسهیل گر اجرای قانون بلکه نگهبانان عدالت هستند

یکی از مهمترین تحولات اخیر در دستگاه قضایی که در نتیجه ی تدوین و اجرای سند تحول و تعالی قوه‌ی قضاییه انجام شده است. اجرای قانون جدید شوراهای حل اختلاف و تشکیل دادگاه های صلح است که در قانون جدید صلاحیت‌های آن پیش بینی شده است.

یکی از اهداف مهم این تغییر علاوه بر بازگرداندن شوراهای حل اختلاف به ماهیت اصلی خود یعنی رفع خصومت و حل اختلاف میان طرفین پرونده سرعت بخشی به روند رسیدگی ها بوده است.

در همین راستا دادگستری کل استان فارس از مرداد ماه سال گذشته فرایند اجرای این قانون را به شکل برنامه ریزی شده ای در دستور کار قرارداد و زمینه تشکیل دادگاه‌های صلح و تغییر رویکرد شوراهای حل اختلاف را آغاز کرد به نحوی که در مرحله ی اول اجرایی شدن قانون جدید شورای حل اختلاف و ایجاد دادگاه های صلح افتتاح شعب و ارجاع پرونده در ۲۳ حوزه دادگاه بخش و شهرستان فاقد دادسرا در استان انجام شد و در ادامه پس از تکمیل زیرساخت ها ۲۹ حوزه‌ی قضایی دیگر استان نیز دادگاه‌های صلح را تشکیل و روند رسیدگی در این محاکم به صورت رسمی آغاز گردید و در نهایت در مرکز استان نیز از آذر ماه سال گذشته ۳۷ شعبه در قالب ۴ مجتمع قضایی شروع به کار کردند.

در این گفتار تلاش کرده ایم با حجت الاسلام و المسلمین سید صدراله رجایی نسب رئیس کل دادگستری استان فارس پس از قریب به یک سال رویکرد اجرای قانون شوراهای حل اختلاف و تشکیل دادگاه های صلح را مورد بحث و بررسی قرار دهیم.

دادگاه های صلح و شوراهای حل اختلاف که در قانون جدید در کنار یکدیگر به عنوان مکمل فرایند رسیدگی شناخته می شوند

در آغاز از رئیس کل دادگستری استان فارس از مزایای تشکیل دادگاه‌های صلح سوال کردیم حجت الاسلام سید صدر الله رجایی نسب در پاسخ به این سوال بیان کرد: دادگاه های صلح و شوراهای حل اختلاف که در قانون جدید و به عنوان مکمل یکدیگر در فرایند رسیدگی شناخته می شوند به عنوان یکی از ابزارهای حل و فصل اختلافات به شیوه ای ساده تر، سریع تر و کم هزینه تر دارای مزایای متعددی هستند.

وی در ادامه افزود: دادگاه های صلح با رسیدگی به دعاوی کوچک حجم زیادی از پرونده ها را از دوش سایر مراجع قضایی برداشته و باعث افزایش کارایی نظام قضایی و سرعت بخشی به تعیین تکلیف پرونده ها می شوند.

وی روند رسیدگی در این دادگاه ها را سریع تر، با تشریفات کمتر و کم هزینه تر خواند و خاطر نشان کرد این دادگاه‌ها اغلب با اولویت قرار دادن رویکرد مصالحه طرفین پرونده برای توافق و سازش به شعب شورای حل اختلاف که در معیت این دادگاه ها فعال هستند هدایت می شوند که در صورت توافق و اصلاح بین طرفین پرونده مختومه و در صورت عدم توافق اقدام به صدور رای می کنند. این امر  علاوه بر اینکه حجت بر مرجع قضایی به منظور تلاش برای مصالحه اختلافات تمام می شود. در صورت محقق شدن سازش و رفع خصومت زمینه تقویت روابط اجتماعی را فراهم می کنند.

نقش جدید شوراها در کنار دادگاه‌های صلح یکی از شاخص های موفقیت در اجرای سند تحول قضایی است

وی تغییر رویکرد اجرایی شوراهای حل اختلاف و به کار گیری این ظرفیت در کنار دادگاه صلح را یکی از شاخص های موفقیت در اجرای سند تحول قضایی ارزیابی و خاطر نشان کرد: تکریم مراجعان با در نظر گرفتن حقوق انسان در فرایند دادرسی و منتظر قرار دادن سرعت عمل لازم در احقاق حق محقق می شود. این اصل به ویژه در عملکرد دادگاه های صلح که به منظور رسیدگی فوری و کم هزینه به اختلافات طراحی شده اند مد نظر قرار گرفته است.

حجت الاسلام رجایی نسب تصریح کرد: یکی دیگر از مهمترین اهداف اجرای این قانون حفظ جایگاه شوراهای حل اختلاف و تداوم نقش آنها در توسعه ی فرهنگ صلح و سازش و اصلاح ذات البین است چرا که اگر مصلح و سازش پیش از ورود پرونده به محکمه در دستور کار قرار گیرد و با دیدگاهی وسیع تر و خلاقانه تر نسبت به اصلاح ذات البین اقدام شود بی تردید تأثیر بهتری در نتیجه و حل اختلاف میان طرفین خواهد داشت.

وی تاکید کرد: همه ی جامعه ی حقوقی باید با همکاری و اهتمام متقابل و رفع ایرادات احتمالی این فرایند جدید تقویت کنند و به تعبیر دیگر نباید اجازه دهیم جایگاه شوراهای حل اختلاف متزلزل شود و صلح و سازش به حاشیه پروشه رئیس کل دادگستری استان فارس در پاسخ به سوال دیگری در خصوص تاثیر تشکیل دادگاه های صلح در سرعت فرایندهای قضایی و همچنین تکریم ارباب رجوع پاسخ داد یکی از شاخصهای موفقیت در اجرای سند تحول قضایی تکریم مراجعان با در نظر گرفتن حقوق انسان در فرایند دادرسی و مدنظر قرار دادن سرعت عمل لازم در «احقاق حق» است.

این اصل به ویژه در عملکرد دادگاه‌های صلح که به منظور حل فوری و کم هزینه اختلافات و با صدور رای طراحی شده اند منتظر قرار گرفته است بنابراین برای محقق شدن این سیاست تاکید کرده ایم در محاکم صلح و شوراهای حل اختلاف همکارانی محور ارائه ی خدمت قرار گیرند که بتوانند این اهداف را اجرایی کنند.

معتقدم وکلا می توانند با چند اقدام استراتژیک تحقق اهداف این قانون را به بهترین شکل ممکن فراهم کنند

رئیس کل دادگستری استان فارس در پاسخ به این سوال که نقش وکلا در اجرای بهتر این قانون چیست؟ بیان داشت: معتقدم وکلا می توانند با چند اقدام تحقق اهداف این قانون را به بهترین شکل ممکن فراهم کنند.

حجت الاسلام و المسلمین رجایی نسب گفت: وکلا می توانند پس از ارزیابی و احراز صلاحیت های قانونی لازم با عضویت در شوراها متضمن اجرای بهتر قانون و فعال تر شدن شوراها شوند.

وی در ادامه تصریح کرد: وکلا با حضور به عنوان عضو در شوراهای حل اختلاف از طریق ارائه ی مشاوره های تخصصی تضمین میکنند تصمیمات اتخاذ شده منطبق بر قانون و عادلانه باشد. به فرض مثال وکیل می تواند در اختلافات ملکی با ارزش مالی پایین با تفسیر صحیح قوانین از تبدیل شدن موضوع به پرونده ای پیچیده در دادگاه جلوگیری کند.

این مقام ارشد قضایی همچنین به نقش وکلا به عنوان یک میانجی گر حرفه ای اشاره کرد و افزود: مهارت مذاکره وکلا، امکان دستیابی به توافق های پایدار را افزایش میدهد. این امر یکی از ظرفیت هایی است که در دعاوی خانوادگی (مثل مهریه یا حضانت) که نیازمند حفظ روابط عاطفی است می تواند مؤثر و کارگشا باشد.

رئیس شورای قضای استان فارس به نقش غیر مستقیم وکلا در هدایت جامعه اشاره کرده و خاطر نشان کرد: وکلا می توانند با تبیین مزایای مراجعه به شوراهای حل اختلاف سرعت هزینه پایین حفظ ابرو و اعتبار اجتماعی شهروندان را به استفاده از این نهادها ترغیب کنند.

وی نتیجه‌ی این اقدامات را کاهش بار سیستم قضایی خواند و تاکید کرد: با هدایت پرونده های کوچک به سمت شوراها، از تراکم دادگاه ها کاسته می شود و همین امر سبب خواهد شد پرونده های مهمتر و دعاوی پیچیده قضایی با دقت و سرعت بهتر رسیدگی شود و در نتیجه شاهد الفان بیشتر آراء قضایی باشیم.

نماینده عالی قوه قضائیه در استان فارس نقش علمی وکلا را در شوراهای حل اختلاف حائز اهمیت دانست و افزود: وکلا با ثبت نقدهای سازنده درباره روند رسیدگی شوراها مثلا نقص در استماع دفاعیات می توانند به اصلاح رویه ها کمک کنند.

وی تصریح کرد: موارد یاد شده با ده ها پیشنهاد دیگر در نتیجه هم افزایی می‌تواند روند اجرای بهتر و با کیفیت‌تر و تاثیر‌گذارتر قانون و حصول منافع ناشی از اجرای رویه های جدید در جامعه را بهبود ببخشد.

وکلا نه تنها تسهیل گر اجرای قانون بلکه نگهبانان عدالت هستند

وی به عنوان سخن پایانی خود در این گفتگو بر نقش کلیدی وکلا در تسهیل‌گری بهتر اجرای قانون جدید شوراهای حل اختلاف و دادگاه های صلح تأکید و خاطر نشان کرد وکلا نه تنها تسهیل گر اجرای قانون در بطن جامعه هستند بلکه با نگاهی کلان نگر و بهره گیری از دانش و تجربه می توانند حامیان عدالت باشد.

رئیس کل دادگستری استان فارس توصیه کرد وکلا بخصوص وکلای جوان باید دانش خود را در خدمت جامعه قرار دهند و تلاش کنند شوراهای حل اختلاف را در اجرای قانون یاری نمایند.

وی تصویب این قانون را در نتیجه ی هم اندیشی بخش اعظمی از کارشناشان و صاحب نظران علم حقوق خواند و افزود: این نهاد با کمک همه ی جامعه حقوقی میتواند انقلابی در دسترسی مردم به عدالت ایجاد کند.