فهرست
وکلاپرس- رضا ثابت راسخ در یادداشتی به کسب و کار نبودن حرفه وکالت در نظام حقوقی آلمان و از جمله قانون تجارت این کشور پرداخته است.
رضا ثابت راسخ، پژوهشگر دوره دکتری حقوق خصوصی دانشگاه فیلیپس ماربورگ آلمان، در یادداشتی اختصاصی که در اختیار وکلاپرس قرار داده است، با استناد به قانون تجارت آلمان، قانون شرکت تضامنی، قانون مالیات بر درآمد و قانون وکلای فدرال آلمان حرفه وکالت را حرفه ای آزاد دانسته و از این رو استدلال می‌کند که حرفه مذکور در کشور آلمان سالیان درازی است که از شمول قواعد کسب و کار بیرون قلمداد می‌شود.
بیشتر بخوانید: شرایط و ضوابط وکالت در کشور فرانسه
متن کامل مقاله رضا ثابت راسخ را در خصوص کسب و کار نبودن حرفه وکالت از منظر حقوق آلمان را در ادامه مشاهده کنید:
آیا حرفه ی وکالت در نظام حقوقی آلمان کسب و کار است؟
مقدمه:
چندی است که بخاطر تلاش نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای کسب و کار معرفی کردن حرفه ی وکالت، بحث داغ محافل حقوقی در ایران حول یک سوال میچرخد: آیا وکالت کسب و کار است؟
گرچه در پاسخ به این سوال مخالفان و موافقان زیادی در ایران دلایل خود را از طریق رسانه ها بیان کرده اند، اما جواب همین پرسش، صدها سال پیش نه توسط قانونگذار آلمان، بلکه توسط جامعه ی این کشور و فرهنگ ژرمن ها پاسخ داده شده است. فرهنگی که در نهایت سبب شد تا قانونگذار نیز منطق آن را بپذیرد و این حکم را در قالب مواد قانونی تصویب کند.
طرح مطلب:
برای پاسخ حقوقی به کسب و کار بودن یا نبودن حرفه ی وکالت در قوانین آلمان ابتدا باید دانست که «تاجر» می تواند کسب و کار تجاری داشته باشد و پاراگراف اول و دوم از ماده یک قانون تجارت آلمان، تاجر را اینگونه تعریف میکنند:
«تاجر از منظر قانون تجارت کسی است که عمل تجاری انجام دهد». «اعمال تجاری شامل هرگونه فعالیت تجاری میشوند».
اکنون سوالی که مطرح می‌شود آن است که (عمل تجاری) چیست؟
در پاسخ به این پرسش می توان از جمع ماده هشتادوچهارم قانون تجارت آلمان، ماده پانزده قانون مالیات بر درآمد و نظر مشهور حقوقدانان آلمانی چهار ویژگی اصلی برای «عمل تجاری» در نظر گرفت:
- عملی که برای فعالیت بیرونی در اجتماع است؛
- عملی که مستقل است ولی شامل حرفه های آزاد نیست.
- عملی که برنامه ریزی شده تا برای مدت معینی انجام شود.
- عملی که با هدف کسب سود است یا به صورت معوض انجام می‌شود.
چیزی که وکالت را طبق قوانین آلمان از شمول اعمال تجاری خارج می کند، قسمت دوم از شرط دوم می باشد.
طبق ماده هشتادوچهارم قانون تجارت، یک عمل زمانی تجاری است که مستقل باشد. ولی در انتهای شرط دوم آمده که عمل مستقل نباید شامل حرفه های آزاد نباشد.
بنابراین یک گروه از عمل ها هستند که گرچه تمام چهار شرط مذکور برای «عمل تجاری» را دارا می باشند، ولی طبق قوانین آلمان در دسته ی «حرفه های آزاد» قرار گرفته و به همین دلیل از اعمال تجاری استثناء شده اند.
سوالی که اکنون ذهن کنجکاو محقق را مشغول می کند آن است که: «حرفه های آزاد» چه حرفه هایی هستند که مطابق قوانین کشور آلمان از دسته ی «عمل تجاری» استثناء شده اند؟
تعریف «حرفه ی آزاد» به تاریخ آلمان (سالهای هزار هفتصد و هزار هشتصد میلادی) بازمی گردد. همانطور که حقوقدانان آلمانی تعریف میکنند: حرفه ی آزاد حرفه ای است که نیازمند تحصیلات عالیه می باشد و اصولا توسط خود شخصی که تحصیلات عالیه کرده انجام می‌شود.
طبق پاراگراف دوم ماده یک قانون شرکت تضامنی، یک حرفه ی آزاد باید کار سطح بالای جامعه باشد و همچنین نیازمند استعداد خاصی باشد؛ بعلاوه، کسی که این حرفه را انجام می دهد باید با مسئولیت خودش و بطور شخصی کار کند و هدف او نیز باید تامین منافع طرفی باشد که از او تقاضای کمک کرده است. در ادامه ی همین ماده برای «حرفه ی آزاد» چند مثال آمده است که شامل: قعالیت پزشکان مستقل، دندانپزشکان، دامپزشکان، مشاوران روانشناس و وکلای کانون وکلا می باشد.
از سوی دیگر و در بیانی روشنتر، ماده دو قانون وکلای فدرال آلمان در دو جمله ی کوتاه، تکلیف وکلا را با قانون تجارت روشن نموده و به صراحت بیان می کند:
«یک وکیل دادگستری حرفه ی آزاد دارد و عمل او تجاری نیست».
نتیجه گیری:
طبق ماده یک قانون تجارت آلمان، شخصی تاجر است که عمل تجاری کند.
حقوقدانان در تعریف عمل تجاری چهار شرط ذکر کرده اند ولی در این میان، مطابق قانون شرکت های تضامنی، «حرفه های آزاد» از این شروط چهارگانه استثناء شده اند. بنابراین شخصی که «حرفه ی آزاد» دارد عمل تجاری انجام نمی دهد.
در تعریف «حرفه ی آزاد» پاراگراف دوم ماده یک قانون شرکت تضامنی، یک حرفه ی آزاد را کار سطح بالای جامعه معرفی می‌کند که نیازمند استعداد خاصی است و کسی که این حرفه را انجام می دهد باید با مسئولیت خودش و بطور شخصی فعالیت کند و هدف او نیز تامین منافع طرفی باشد که از وی تقاضای کمک کرده است.
در ماده یک قانون شرکت تضامنی نیز عمل وکالت به عنوان مثالی برای «حرفه ی آزاد» معرفی شده است.
وانگهی ماده یک قانون وکلای فدرال آلمان نیز صراحتا عمل وکیل را غیرتجاری معرفی می کند و فعالیت او را «حرفه ی آزاد» می داند.
بنابراین «حرفه ی آزاد» طبق قانون تجارت آلمان یک عمل تجاری نیست و مطابق ماده یک قانون شرکت تضامنی و ماده دو قانون وکلای فدرال آلمان، شغل وکالت یک حرفه ی آزاد است و نه یک عمل تجاری.
به همین دلیل مطابق رویه قضایی، قوانین آلمان و نظرات حقوقدانان این کشور، وکالت کسب و کار نمی باشد و شامل احکام تجارت نمیگردد.
منابع:
- Bundesrechtsanwaltsordnung, 5. Auf, Beck. 2019.
- Einkommensteuergesetz: EstG, 40 Auflage, Beck, 2021.
- Handelsgesetzbuch: HGB, 9. Auflage, Beck, 2019.
- Partnerschaftsgesellschaftsgesetz: PartGG, 3. Auflage. Beck. 2018.
- Prütting, Weller, Handels- und Gesellschaftsrecht, 10. Auflage, Vahlen, 2020.
- Wörlen, Kokemoor, Lohrer, Handelsrecht mit Gesellschaftsrecht, 14. Auflage, Vahlen, 2021.
