زورگیری، پوپولیسم و عدالت دوربینی
فهرست
وکلاپرس- وکیل محسن برهانی واکنش‌های تند جزایی پس از رسانه‌ای شدن برخی حوادث در کشور را لزوما موثر ندانست.
به گزارش وکلاپرس، وکیل محسن برهانی طی یادداشتی در روزنامه شرق به موضوع زورگیری خبرساز در تهران و عواقب رسانه‌ای شدن برخی حوادث و ایجاد مطالبه در جامعه جهت برخورد شدید پرداخت.
بیشتر بخوانید:
متن یادداشت در ادامه آمده است.
در سال ۱۳۹۱ در زمان ریاست رئیس اسبق قوه قضائیه، کلیپی از یک زورگیری در تهران در جلوی یک بانک منتشر و بلافاصله این فیلم وایرال شد. پیش از دستگیری متهمان، رئیس وقت دستگاه قضا بر محارب بودن متهمان و استحقاق اعدام برای ایشان تأکید کرد و متأسفانه پس از دستگیری همین اتفاق افتاد و با حکم شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب به ریاست قاضی صلواتی، دو نفر اعدام و دو نفر دیگر به حبس‌های طولانی مدت محکوم شدند. بعد از اجرای این حکم برخی از مسئولان ادعا کردند این حکم باعث کاهش جرائم خشونت بار در جامعه شده است!
در سال ۱۴۰۱ فیلمی از یک زورگیری در بزرگراه نیایش منتشر شد و دوباره با وایرال شدن این فیلم در فضای مجازی، حکم اعدام (از همان شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب) صادر شد که این بار بحمدالله شعبه دیوان عالی کشور این حکم را تأیید نکرد و زورگیر اعدام نشد و به حبس طولانی مدت محکوم شد. در همان زمان هم برخی ادعا کردند که باید زورگیر در وسط بزرگراه نیایش اعدام شود تا تأثیرگذاری مثبت داشته باشد. در روزهای اخیر نیز باز خبر صدور حکم اعدام در مورد زورگیران بزرگراه صدر در مرحله بدوی شنیده شد؛ همان زورگیرانی که چند ماه قبل فیلم زورگیری ایشان در فضای مجازی منتشر و نحوه دستگیری ایشان نیز در اخبار منتشر شد. امیدوارم این بار نیز دیوان عالی کشور با عدم تأیید حکم، مانع از سلب حیات شود. چند روز قبل مجددا فیلمی منتشر شد که شخصی در یک بزرگراه تلاش می‌کند اقدام به زورگیری کند اما موفق نمی‌شود و باز افراد مختلف در فضای مجازی تقاضای اعدام و آویزان کردن این افراد را می‌دهند تا این جرم ریشه‌کن شود.
نسبت صدور احکام شدید با انتشار فیلم ارتکاب جرم در فضای مجازی چیست؟
نسبت صدور احکام شدید با انتشار فیلم ارتکاب جرم در فضای مجازی چیست؟ چطور برخی زورگیری‌ها مصداق ماده ۶۵۲ تعزیرات شناخته شده و حبس از سه ماه تا ۱۰ سال را ایجاب می‌کنند، اما برخی زورگیری‌ها مصداق محاربه دانسته شده و موجب اعدام مرتکب می‌شوند؟
در شهر تهران روزانه چند زورگیری تحقق پیدا می‌کند؟ از این میزان چند مورد به دستگیری زورگیر منجر می‌شود؟ از چند مورد به صورت تصادفی فیلم برداری می‌شود و چند مورد در فضای مجازی منتشر و وایرال می‌شود؟ آیا وایرال شدن فیلم و انتشار گسترده در صدور حکم شدید اعدام به جای حبس تأثیر گذار است یا باید تأثیرگذار باشد؟
به نظر می‌رسد از دیدگاه برخی افراد وقتی فیلمی منتشر می‌شود حتما باید مرتکب موجود در فیلم دستگیر و مجازات شدیدی دریافت کند؛ چراکه این کار حتما بر کاهش جرم و آرامش جامعه تأثیرگذار است. نگارنده منکر این واقعیت نیست که سرقت مسلحانه با استفاده از عنف، بزه‌دیده را تا مرز مرگ پیش میبرد و تأثیرات منفی شدیدی بر روح و روان او می‌گذارد که تا سال‌ها درگیر این احساس عدم امنیت خواهد بود. اما راه حل کدام است؟ آیا مجازات شدید مرتکبی که به صورت اتفاقی، فیلم ارتکاب جرم او توسط یک دوربین ضبط شده و به صورت اتفاقی وایرال شده است. تأثیری بر واقعیت خارجی و کاهش جرم می‌گذارد؟
بیشتر بخوانید:
آنچه از اهمیت برخوردار است، دستگیری قطعی مرتکبان است
به نظر می‌رسد پس از رسانه‌ای شدن برخی حوادث و ایجاد مطالبه در جامعه جهت برخورد شدید، واکنش‌های تند جزایی نوعی مسکن برای آرام کردن مقطعی جامعه است و نه بر میزان جرم تأثیری می‌گذارد و نه آرامش را در طولانی مدت به جامعه بر می‌گرداند و برعکس ممکن است با پاسخی مقطعی، جامعه و مسئولان امر را جهت شناخت علل وقوع این جرائم خشن و برخورد ریشه‌ای با آنها دچار سوءتفاهم کند. حتی می‌توان ادعا کرد که این نحوه برخورد بر بازدارندگی از جرم و ایجاد ممانعت برای مرتکبان فعلی و بالقوه نیز تأثیری ندارد؛ در دانش جرم شناسی رابطه بین مجازات‌های شدید و کاهش جرم مورد تردید جدی قرار گرفته است و این ادعا که اگر چند نفر را آویزان کنیم مسئله حل می‌شود و حساب کار دست مجرمان می‌آید، ادعایی عوامانه و غیر علمی محسوب می‌شود. آنچه از اهمیت برخوردار است و احتمالا کمی بر کاهش جرم تأثیر گذار است، دستگیری قطعی مرتکبان است؛ یعنی زورگیرها یقین کنند که حتما دستگیر می‌شوند و پاسخ مناسبی دریافت می‌کنند نه اینکه اگر فیلم شان پخش شد، دستگیر می‌شوند و مجازات بسیار سختی در انتظارشان است که در حالت اخیر به حساب احتمالات این اتفاق بسیار نادر است و به علت احتمال ضعیف دستگیری، مجرمان این احتمال را نادیده می‌گیرند و به اقدامات مجرمانه خود ادامه می‌دهند.
حل مسائل مرتبط با جرم و جنایت نیازمند بررسی‌های جرم‌شناسانه و کیفرشناسانه است
کاهش ارتکاب جرم مبتنی بر کار آماری و مطالعات جرم‌شناسانه است و زمانی که هیچ آماری از میزان این جرائم وجود ندارد، از اساس پیش شرط اینگونه مطالعات تحقق پیدا نکرده است و ادعای کاهش جرائم به تبع یک پاسخ سخت به برخی مرتکبان- که به صورت شانسی فیلم زمان ارتکابشان منتشر شده- ادعایی غیر علمی است که بیشتر به شوخی شبیه است. تنها این وسط می‌ماند بدشانسی یکی از صدها مرتکب جرم که فیلم ارتکابش ضبط و سپس در فضای مجازی وایرال می‌شود و نوعی مطالبه بر برخورد سنگین توسط برخی اصحاب رسانه دامن زده می‌شود و با رویکردی پوپولیستی ممکن است مجازات‌های سنگینی با توجه به این مطالبه اجتماعی صادر و اجرا شود و جامعه در این خیال خام فرو رود که به یک پیروزی دست یافته است؛ غافل از اینکه حل ریشه‌ای مشکل را باید در جای دیگری جست و جو کرد و خود را سرگرم مسکن‌های مقطعی و مطالباتی مجازات‌های سنگینی با توجه به این مطالبه اجتماعی صادر و اجرا شود و جامعه در این خیال خام فرو رود که به یک پیروزی دست یافته است؛ غافل از اینکه حل ریشه‌ای مشکل را باید در جای دیگری جست و جو کرد و خود را سرگرم مسکن‌های مقطعی و مطالباتی پوپولیستی نکرد.
حل مسائل مرتبط با جرم و جنایت نیازمند بررسی‌های جرم‌شناسانه و کیفرشناسانه است که این مهم مبتنی بر کار آماری دقیق و استفاده از استادان و کارشناسان است. کاهش جرم مسیری علمی و طولانی مدت دارد و نه مسیری احساسی، سریع و پوپولیستی.
