تفاضل دیه؛ آسیب پذیرتر کردن زنان در برابر جرائم
فهرست
وکلاپرس- یک وکیل دادگستری با اشاره به موضوع تفاضل دیه گفت: دیه جزو احکام امضایی است و بر مبنای یک سنت عربی مرتبط به پیش از اسلام بوده است.
به گزارش وکلاپرس به نقل از امتداد، اخیرا وکیل اولیای دم خبرنگار ایرنا از صدور حکم قصاص و ضرورت پرداخت تفاضل دیه برای اجرای حکم خبر داده بود.
بیشتر بخوانید:
- صدور حکم قصاص برای قاتل خبرنگار ایرنا
- وکیل اولیای دم منصوره قدیری: حکم قصاص قاتل با پرداخت ۸۰۰ میلیون تومان اجرا می‌شود
ابوذر نصرالهی حقوقدان و وکیل دادگستری در گفتگو با امتداد در این باره گفت: درخصوص قصاص احکامی وجود دارد، از جمله توجه به جنسیت افراد یا توجه به تعداد افرادی که مرتکب قتل شده‌اند یا همان مساله شراکت در قتل.
فاضل دیه، مابه التفاوت دیه زن و مرد
وی افزود: یعنی اگر میزان دیه مقتول با قاتل متفاوت باشد، باید مقدار مازاد به به عنوان مثال اگر مردی مرتکب قتل یک زن شود، با توجه به اینکه در قصاص برابری دیه موضوعیت دارد و در مبانی فقهی ما دیه مرد نصف زن است، اولیای دم مقتول زن در صورتی می‌توانند مرد قاتل را قصاص کنند که نیمی از دیه کامل انسان را به عنوان«فاضل دیه» به خانواده قاتل پرداخت کند.
نصراللهی افزود: زیرا همچنین در صورتی که دو مرد با مشارکت یکدیگر مرد دیگری را بکشند یا دو زن یا بیشتر یک زن را بکشند برای قصاص دیه هر دو قاتل باید «فاضل دیه» به خانواده یکی از قاتلین پرداخت شود. به بیان دیگر از آنجا که گرفتن یک جان در برابر یک جان مطرح است،هر جا که قرار باشد بیش از یک جان گرفته شود باید دیه آن پرداخت شود.
او تاکید کرد که آنچه در بحث دیات مطرح است، ارزش اقتصادی است که برای جان یک فرد در نظر گرفته شده است: گاهی فرد در یک دعوا آسیب شدید جسمی می‌بیند مانند نقص عضو. در این صورت دیه عضو از دست رفته مشخص می‌شود. حالا اگر فرد دچار هزینه‌های درمانی شود که از میزان دیه آن عضو بیشتر باشد، از باب مسئولیت مدنی خسارت مازاد دیه را می‌توان مطالبه کرد. اما اگر میزان هزینه‌های درمانی کمتر یا برابر با میزان دیه عضو از دست رفته باشد، هزینه‌های درمانی را نمی‌توان مطالبه کرد. در واقع نگاه به دیه چندان برای مجازات نیست بلکه بر مبنای ارزشی است که برای جان انسان گذاشته شده است برخی هم آن را خسارت‌گونه می‌دانند.
در دیه ارزش اقتصادی جان مطرح است
این حقوقدان گفت: دیه بر مبنای یک سنت عربی مرتبط به پیش از اسلام بوده که برای فصل خصومت در برابر یک انسان ۱۰۰ شتر را به عنوان دیه قرار داده بودند: دیه جزو احکام امضایی است یعنی یکی از سنن عربی است که اسلام هم آن را امضا کرده است. در قرآن توصیه به عفو شده است اما وقتی این امکان وجود داشته که دیه جانشین قصاص شود، این حکم را اسلام امضا کرده تا زمینه لازم برای نگرفتن جان یک انسان، مهیا باشد.
نصراللهی گفت: در توجیه این موضوع که دیه زن نصف مرد است، علما به ارزش اقتصادی افراد صحبت می‌کنند. به این معنا که در گذشته ارزش اقتصادی یک مرد بیش از زن بوده است یعنی نان‌‌آور خانواده و نیروی کار و جنگ بوده است. به‌ویژه در جامعه اعراب جنگ‌های بین طوایف زیاد بوده است و در این جامعه مردسالار ارزش اقتصادی مرد را بیش از زن می‌دانستند. اما در آیات قرآن به‌ویژه در آیه ۱۷۸ سوره بقره که به موضوع قصاص پرداخته است، در این موضوع درباره اینکه میزان دیه مرد بیشتر باشد یا زن صحبتی نشده است. در واقع اگر صرفا به آیه قرآن مراجعه کنیم برای آیندگان این امکان را در نظر گرفته است که برابری دیه را در قصاص لحاظ کنند. کما اینکه در تصادفات رانندگی بعد از سال‌های فراز و نشیب، با حکم حکومتی ولی فقیه برابری زن و مردم و برابری اهل کتاب و مسلمانان در دیه تصویب شد و مشکلی هم ایجاد نشد.
