لایحه حمایت از ایرانیان خارج از کشور طی نامه شماره ۶۹۲۹۷ مورخ ۱۴۰۲/۰۴/۲۴ برای انجام تشریفات قانونی توسط رییس جمهور به مجلس شورای اسلامی ارسال شد.
مقدمه توجیهی
به منظور تقویت حمایت حقوقی قضایی و سیاسی از ایرانیان خارج از کشور و جلب مشارکت آنها در زمینه های اقتصادی فرهنگی و علمی از طریق تسهیل تردد به داخل کشور و سرمایه گذاری اقتصادی و جذب آنها در مراکز آموزشی و پژوهشی و دسترسی به خدمات دولت الکترونیک لایحه زیر برای انجام تشریفات قانونی تقدیم می شود:
لایحه حمایت از ایرانیان خارج از کشور
ماده ۱ – در این قانون اصلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار میروند
۱ – ایرانیان خارج از کشور: اشخاصی که تابعیت ایرانی دارند و محل اقامت آنها خارج از کشور است.
۲- دستگاه های اجرایی: دستگاه های موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری – مصوب ۱۳۸۶- و ماده (۲۹) قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران – مصوب ۱۳۹۵ –
۲ – دولت مکلف است جذب آن دسته از ایرانیان خارج از کشور را که براساس تعریف سند راهبردی کشور در امور نخبگان مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی نخبه علمی و صاحب استعداد برتر شناخته می شوند به مراکز آموزشی و پژوهشی شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان و سایر دستگاه های اجرایی در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط تسهیل کند.
تبصره – آیین نامه اجرایی این ماده ظرف سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون توسط معاونت علمی فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهور (مسئول) با همکاری سازمان اداری و استخدامی کشور، وزارت خانه های علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، امور خارجه و دادگستری و سایر دستگاه های اجرایی ذی ربط تهیه و به تصویب هیئت وزیران می رسد.
ماده ۳- دستگاه های اجرایی مکلفند در چهارچوب وظایف و اختیارات خود اقدامات لازم را برای تسهیل فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذاری ایرانیان خارج از کشور در داخل کشور، از جمله در قالب شرکت ها یا مؤسسات دانش بنیان و اشتغال آفرین فراهم کنند. وزارت امور خارجه نسبت به شناسایی و معرفی ایرانیان خارج از کشور دارای استعداد، برای بهره مندی آنان از امکانات و ظرفیتهای داخلی اقدام میکند
تبصره ۱ – آیین نامه اجرایی این ماده و تسهیل ورود سرمایه های ایرانیان خارج از کشور ظرف سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی (مسئول) با همکاری وزارت خانه های امور خارجه صنعت، معدن و تجارت و دادگستری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران معاونت حقوقی رییس جمهور اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی ایران و سایر دستگاه های اجرایی ذیربط تهیه و به تصویب هیئت وزیران می رسد.
تبصره ۲ – وزارت امور خارجه می تواند حسب ضرورت، به همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی، دفتر تسهیل سرمایه گذاری را در سفارت خانه های جمهوری اسلامی ایران تأسیس کند و گزارش عملکرد این بخش را به صورت سالانه به شورای عالی موضوع ماده (۱۴) این قانون ارائه کند. آیین نامه اجرایی این تبصره ظرف سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون توسط وزارت امور خارجه (مسئول) با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهور و سازمان اداری و استخدامی کشور تهیه و به تصویب هیئت وزیران می رسد.
ماده ۴ –وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف است با همکاری وزارت امور خارجه و سایر دستگاه های اجرایی ذیربط و در چهارچوب استانداردهای امنیت نرم افزار سایر دس و شبکه کشور دسترسی ایرانیان خارج از کشور به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند را فراهم سازد.
ماده ۵ – وزارت امور خارجه مکلف است ظرف شش ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون نسبت به تهیه بانک اطلاعات ایرانیان خارج از کشور و برقراری ارتباط با آنها اقدام کند.
ماده ۶- قوه قضاییه مکلف است ظرف سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون با ایجاد سامانه، شکایت های ایرانیان خارج از کشور و تقاضاهای عفو موضوع ماده (۹۶) قانون مجازات اسلامی – مصوب ۱۳۹۲ – آنها را که توسط محاکم قضایی ایران محکوم شده اند مورد بررسی و و اقدام قرار دهد.
ماده ۷ –به منظور تسهیل استیفای حقوق اتباع ایرانی آسیب دیده در قلمرو کشورهای خارجی و کمک به آنها در حفظ اموال منافع و مالکیت فکری و به خصوص حفظ منافع کودکان و نوجوانان،زنان زندانیان و حفظ امنیت مراسلات قضایی و غیر قضایی معاونت حقوقی رییس جمهور مکلف است با همکاری وزارت امور خارجه و وزارت دادگستری نسبت به راه اندازی سامانه خدمات حقوقی رسیدگی به درخواست های حقوقی ایرانیان خارج از کشور اقدام و پیگیریهای لازم را در چهارچوب قواعد بین المللی و حقوق پیش بینی شده در معاهدات لازم الاجرای مربوط انجام دهد و در صورت ضرورت در مراجع بین المللی و ذی صلاح اقامه دعوا نموده و گزارش سالانه اقدامات انجام شده را به شورای عالی موضوع ماده (۱۴) این قانون ارائه نماید.
تبصره ۱ – آیین نامه اجرایی این ماده ظرف سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون توسط معاونت حقوقی رییس جمهور تهیه و به تصویب هیئت وزیران می رسد.
تبصره ۲ – وزارت امور خارجه مکلف است بستر دسترسی ایرانیان خارج از کشور به خدمات مشاوره ای حقوقی را فراهم سازد.
ماده ۸ – دولت در موارد ضروری اقدامات حمایتی لازم از قبیل انتقال به محل امن و تأمین امکانات و خدمات درمانی و بهداشتی مورد نیاز را برای ایرانیان خارج از کشور از طریق نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران یا سازمانهای بین المللی با استفاده از تسهیلات و کمک های بلاعوض یا مشارکت نهادهایی مانند هلال احمر و صلیب سرخ با هماهنگی دولت میزبان یا دولت ثالث و در چهارچوب حقوق بین الملل به عمل آورد.
آیین نامه اجرایی این ماده ظرف سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون توسط وزارت امور خارجه (مسئول) و وزارت خانه های اطلاعات دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سازمان برنامه و بودجه کشور و جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
ماده ۹ – دولت مکلف است نسبت به حفظ و تقویت هویت ایرانی- اسلامی ایرانیان خارج از کشور و استمرار ارتباط فرهنگی آنها با سرزمین مادری از جمله از طریق برقراری امکان آموزش ایران شناسی خط و زبان فارسی و فرهنگ و هنر ایرانی برای کلیه ایرانیان خارج از کشور اقدام کند.
آیین نامه اجرایی این ماده ظرف سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئول با همکاری وزارت خانه های امور خارجه آموزش و پرورش علوم تحقیقات و فناوری میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و بنیاد ایران شناسی تهیه و به تصویب هیئت وزیران می رسد.
ماده ۱۰ – به منظور تسهیل تردد ایرانیان خارج از کشور دولت موظف است با تشکیل هیئتی به ریاست نماینده وزارت امور خارجه از طریق ایجاد سامانه استعلام، امکان اطلاع ایرانیان خارج از کشور متقاضی استعلام از آخرین وضعیت امکان تردد به کشور را که مبنای رفتار دستگاه های اجرایی با استعلام کنندگان خواهد بود فراهم نماید آیین نامه اجرایی این ماده در خصوص اعضای هیئت و سایر موارد لازم ظرف سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون توسط وزارت امور خارجه تهیه و به تصویب هیئت وزیران می رسد.
ماده ۱۱– آن دسته از ایرانیان خارج از کشور که تا زمان لازم‌الاجرا شدن این قانون به طور غیر مجاز از کشور خارج شده باشند در صورت بازگشت به کشور مشمول مجازات موضوع مواد (۳۴) و (۳۵) قانون گذرنامه – مصوب ۱۳۵۱ – نمی شوند.
ماده ۱۲- یک تبصره به شرح زیر به ماده (۱۸) قانون گذرنامه – مصوب ۱۳۵۱ – الحاق می شود:
تبصره – برای فرزندان کمتر از (۱۸) سال بانوان ایرانی که پدر آنان در خارج از کشور اقامت قانونی داشته لکن به علت غیبت پدر یا امتناع غیر موجه وی از رضایت نامه نمایندگی قادر به تکمیل مدارک از حیث اجازه پدر نمی باشد به درخواست مادر با تشخیص رییس نمایندگی گذرنامه با درج محل اقامت فرزند در خارج صادر می گردد. نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور در صورتی که به دلایلی صدور گذرنامه با درج محل اقامت خارج از کشور را برای برخی از مشمولین این تبصره به مصلحت ندانند مجاز خواهند بود با درخواست مادر گذرنامه با محل اقامت ایران صادر نمایند.
ماده ۱۳ – ماده (۹۸۹) قانون مدنی، به شرح زیر اصلاح و تبصره ماده مذکور ابقاء می شود:
ماده ۹۸۹ – هر تبعه ایرانی که بدون رعایت مقررات قانونی بعد از تاریخ ۱۲۸۰ هجری شمسی تابعیت خارجی تحصیل کرده باشد تابعیت خارجی او کان‌لم‌یکن بوده و تبعه ایران شناخته می شود.
ماده ۱۴- به منظور ساماندهی حفظ هویت ایرانی – اسلامی دفاع از حقوق و جلب سرمایه ایرانیان خارج از کشور شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور به ریاست رییس جمهور و با حضور وزیران کشور امور خارجه، فرهنگ و ارشاد اسلامی، اطلاعات، امور اقتصادی و دارایی، آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دادگستری و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهور، رییس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، معاون ذیربط رییس ستاد کل نیروهای مسلح، رئیس سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دادستان کل کشور، رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مدیر حوزه های علمیه و رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی به عنوان ناظر تشکیل می شود.
تبصره – دبیر شورای یادشده وزیر امور خارجه و محل استقرار دبیرخانه آن وزارت امور خارجه است.
ماده ۱۵ – به منظور ایجاد شبکه پایدار از متخصصان، نخبگان، سرمایه گذاران و کارآفرینان برتر ایرانی داخل و خارج کشور توسعه بین المللی و صادرات شرکت های دانش بنیان فناور و خلاق صندوق نوآوری و شکوفایی مجاز است نسبت به سرمایه گذاری مشترک هم) سرمایه گذاری با سرمایه گذاران ایرانی مقیم خارج کشور در طرح های دانش بنیان ایرانی داخل یا خارج کشور با همکاری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهور، وزارت امور اقتصادی و دارایی و وزارت امور خارجه اقدام کند.
ماده ۱۶- دولت مکلف است به منظور افزایش مشارکت و تعامل دانشگاه ها مراکز تحقیقاتی شرکت های دانش بنیان و نهادهای غیر دولتی با متخصصان ایرانی مقیم خارج مشوق ها و امتیازات ویژه در قالب طرح های مشترک تعیین کند.
تبصره- آیین نامه اجرایی این ماده ظرف سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون توسط بنیاد ملی نخبگان با همکاری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور، وزارت علوم تحقیقات و فناوری، بهداشت درمان و آموزش پزشکی و امور خارجه تهیه و به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.