رونمایی از سامانه فاش با هدف دسترسی آزاد به اطلاعات

گفت‌وگو با وحید جوادی

رییس گروه رصدهای آماری شهرداری مشهد

وحیدی شهرداری مشهد

شهرداری مشهد از یک‌سال قبل به سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات پیوسته است. با وحید جوادی، نماینده شهرداری مشهد در این سامانه، به گفت‌وگو نشستیم و از او درباره ویژگی‌ها و شیوه ارائه اطلاعات در سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات سؤال کردیم.

آقای وحیدی بفرمایید تا امروز چند درخواست برای شما در این سامانه بارگذاری شده است؟ پس از دریافت درخواست‌ها چه اقدامی انجام می‌شود؟

درخواست­ها تا به امروز کمتر از ۳۰ مورد بوده است. ما براساس نوع خواسته درخواست­‌کننده، مکاتبه داخلی با واحدهای شهرداری انجام می­‌دهیم و پاسخ را پس از دریافت در سامانه بارگذاری می­‌کنیم.

 

سؤالات شهروندان بیشتر در چه زمینه­‌هایی بوده است؟

بیشتر درخواست‌ها در حوزه قراردادها و املاک بوده است. مخاطبان بیشتر نگاهی اطلاعاتی به این سامانه دارند تا آماری؛ یعنی راجع‌به امور خیلی جزئی و موردی اطلاعات می­‌خواهند. مثلاً از ما می‌خواهند که مدارک مربوط به معاملات یک ملک خاص را در اختیارشان قرار دهیم.

 

این درخواست­های جزئی از سوی شهرداری اجابت می­‌شود؟

ما تا امروز تمام درخواست­هایی که در سامانه ثبت شده است را به واحدهای ذی‌ربط فرستاده‌­ایم و درصورت تأخیر در پاسخگویی، نامه پیرو برای آن واحد ارسال می‌شود. البته به دلیل نوپا و آزمایشی بودن این سامانه و عدم آشنایی نهادها با ضرورت پاسخگویی، ممکن است پاسخ­ها در آن فرجه ۱۰ روزه قانونی به دست ما و درخواست‌کننده نرسد. دلیل دیگر تأخیر در پاسخ­ها این است که اطلاعات و داده­های موجود، جمع‌آوری شده و دسته‌بندی شده نیستند، بنابراین با توجه به نوع درخواست ممکن است روند پاسخگویی طولانی شود اما این تأخیر از جانب شهرداری نیست.

طبق آخرین بازدیدی که از سایت داشتم شهرداری از ۱۸ درخواست فقط ۸ درخواست را پاسخ گفته بود. سامانه بروز نیست یا پاسخ‌ها ارائه نشده است؟

بله، علی‌رغم مکاتبه ما هنوز پاسخ‌ها از سوی واحدهای ذی‌ربط داده نشده است.

به عنوان کسی که مسئولیت اجرایی داشته است این قانون و سامانه را چطور ارزیابی می‌کنید؟

باید بپذیریم که نظارت همگانی برای سیستمی مثل شهرداری واقعاً ضروری و کمک‌کننده است. البته نهادهای دولتی و مسئول هنوز آمادگی اطلاعاتی و آماری بالایی ندارند. برای اثربخشی واقعی، نهادهای پاسخگو باید دارای یک برنامه اقدام (Action Plan) باشند تا هم خود را از نظر فرهنگی آماده کنند و هم زیرساخت‌های اطلاعاتی لازم را ایجاد کنند. برای این امر باید هر سازمانی یک نقشه شفافیت (Transparency Map) داشته باشد و بداند که چه اطلاعاتی را می‌­بایست یا می­‌تواند منتشر کند.

 

طبق متن قانون هر ساله باید گزارشی جامع از عملکردها و ترازنامه مؤسسات منتشر شود. آیا شما این کار را انجام داده­‌اید؟

ما هر سال چند محصول تولید می­‌کنیم که ناظر به گزارش­دهی سالانه است. مثلاً یکی دو سال است که بودجه شهرداری در سامانه «فاش» (متعلق به شهرداری مشهد) قرار می­گیرد و دسترسی به آن برای عموم آزاد است. قراردادها، مزایده‌­ها، مناقصه­‌ها و استعلام‌­ها را نیز در این سامانه قرار می­‌دهیم. علاوه بر آن در سایت معاونت برنامه‌ریزی شهرداری مشهد نیز برخی از این اطلاعات برای عموم در دسترس است. گزارش عملکرد سالانه شهرداری و سالنامه آماری هم چاپ می­‌شود و هم در سایت قرار می‌­گیرد.

بر اساس قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات و آییننامههای آن، یکی از انواع درخواست­هایی که شهروندان می­‌توانند داشته باشند، درخواست حضوری است. آیا شهروندی به این صورت به شما مراجعه داشته است؟

گرچه قسمت آمار و اطلاعات معاونت برنامه‌­ریزی مرجع و محل مراجعه دانشجویان و افرادی است که به دنبال آمارهای شهری هستند ولی در خصوص درخواست­های موضوع قانون مذکور تا به امروز مراجعه حضوری نداشته‌­ایم.

به‌عنوان سخن پایانی، چه نقدی را متوجه این سامانه یا قانون می‌دانید؟

برخی ضعف‌های شکلی در سامانه به چشم می‌خورد، مانند نیاز به یک سیستم اطلاع‌رسانی (مثلاً پیامکی) برای مدیران که آنها را از ثبت درخواست جدید آگاه کند و بتوانند در فرجه مقرر پاسخگو باشند. اما نکته مهم‌تری که من در مواجهه با درخواست­های شهروندان متوجه آن شده‌ام، لزوم گسترش سواد آماری جامعه است. در همین راستا بهتر بود در این قانون برای نهادهای تخصصی غیردولتی مثل سمن‌ها جایگاه خاصی در نظر گرفته می‌شد. اگر چنین نهادهایی وارد کار شوند، جامعه را آماده می‌کنند تا مطالبات جدی­تر، دقیق­تر و عمومی از مسئولان داشته باشند. بسیاری از درخواست­هایی که در سامانه ثبت می‌شود ناظر به مسائل شخصی است. من تقریباً درخواستی ندیدم که ناظر به مسئولیت اجتماعی شهروندان باشد و فقدان مطالبه‌گری‌های عمومی، قابل توجه و تأمل است.

 

خروج از نسخه موبایل