وکلاپرس- به موجب ماده ۵۴ مکرر اصلاحی قانون مالیات های مستقیم مصوب مورخ ۱۳۹۹/۹/۵ از ۱۹ فروردین، مالکان و سرپرستان خانوار واحدهای مسکونی ملزم به ثبت اطلاعات خود در سامانه املاک و اسکان شده اند.
بیشتر بخوانید: ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات های مستقیم اصلاح شد / مالیات بر خانه های خالی
به گزارش وکلاپرس، دریافت مالیات از خانه های خالی از گذشته یا به تاخیر می افتاد یا موفقیت آمیز نبود تا اینکه مجلس شورای اسلامی در سال گذشته به بررسی و تدوین برنامه هایی برای عملیاتی کردن این طرح پرداخت.
در ۲۲ تیرماه سال گذشته مجلس یازدهم دو فوریت طرح مالیات بر خانه های خالی را با ۱۱ تبصره تصویب کرد. پس از اصلاحات صورت گرفته در طرح، سرانجام ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات های مستقیم اصلاح و وارد مرحله اجرایی شد.
بیشتر بخوانید: نظام گروه بندی مؤدیان مالیاتی
براساس این مصوبه که در جلسه علنی ۵ آذر سال گذشته توسط مجلس تصویب شد و ۲۶ آذر نیز به تأیید شورای نگهبان رسید، اگر خانه ای بیش از چهار ماه خالی بوده و ساکن نداشته باشد، پس از آن به ازای هر ماه در سال اول ۶ برابر، سال دوم ۱۲ برابر و سال سوم ۱۸ برابر مشمول مالیات متعلق به اجاره خواهد شد.
آغاز اخذ مالیات از خانه های خالی از مرداد
براساس گفته رئیس کل سازمان امور مالیاتی، نخستین مالیاتی که از خانه های خالی دریافت می شود در مرداد ۱۴۰۰ و به اندازه نصف ارزش اجاره ماهانه آن خواهد بود.
شرایط اخذ مالیات از خانه های خالی
شرایط شمول مالیات شدن خانه های خالی (به موجب ماده ۵۴ مکرر اصلاحی مصوب مورخ ۱۳۹۹/۹/۵) مجلس شورای اسلامی به شرح زیر است:
۱) خانه خالی در شهر بالای یکصد هزار نفر جمعیت باشد.
۲) به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور به عنوان خانه خالی شناسایی شود.
۳) در یک سال مالیاتی (سال شمسی) ۱۲۰ روز ساکن یا کاربر نداشته باشد.
۴) محاسبه مالیات به ازای هر ماه (بیش از زمان مذکور- ۱۲۰ روز) خواهد بود.
۵) اگر خانه خالی نوساز باشد پس از ۱۲ ماه + ۱۲۰ روز و اگر از طرح ها و پروژه های انبوه سازی باشد پس از ۱۸ ماه + ۱۲۰ روز، مشمول مالیات خواهد بود.
۶) مبنای مالیات خانه خالی، مالیات بر درآمد اجاره موضوع ماده ۵۴ قانون مالیات های مستقیم خواهد بود.
۷) اشخاصی که دارای بیش از ۵ خانه خالی در یک سال مالیاتی (سال شمسی) باشند، مشمول مالیات ۲ برابری خواهند بود .
۸) در صورت تغییر مالکیت به صورت رسمی، مهلت ۱۲۰ روزه برای مالک جدید جاری خواهد بود.
بیشتر بخوانید:
نحوه محاسبه مالیات بر خانه خالی
ارزش اجاری مورد محاسبه برای هر متر مربع واحد مسکونی واقع در یک بلوک مندرج در دفترچه ارزش اجاری املاک موضوع ماده ۵۴ قانون مالیات های مستقیم (با توجه به تاریخ انتشار اصلاحیه فوق در روزنامه رسمی به تاریخ ۱۳۹۹/۱۰/۷ و ۱۲۰ روز مهلت مقرر) برای سال ۱۴۰۰ مبلغ ۴۰ هزار تومان می باشد؛
اگر متراژ مفید خانه خالی، ۱۰۰ متر بوده باشد ارزش اجاری مقرر برای یک ماه، ۴ میلیون تومان خواهد بود که از این مبلغ، ۲۵ درصد استهلاک (برابر ماده ۵۳ قانون مالیات های مستقیم) کسر خواهد شد و رقم ۳ میلیون تومان خواهد شد که مالیات آن به نرخ ماده ۱۳۱ قانون مالیات های مستقیم ۴۵۰ هزار تومان برای یک ماه خواهد بود.
حال اگر این خانه پس از ایام امتیازی مقرر در ماده ۵۴ مکرر اصلاحی (۱۲۰ روز) برای یک ماه خالی بماند، ۶ برابر ۴۵۰ هزار تومان (یعنی دو میلیون و ۷۰۰ هزار تومان) را باید به عنوان مالیات خانه خالی یک ماه بپردازد و به تبع آن برای یک سال خالی ماندن (۱۲ ماه) مبلغ ۳۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان باید بپردازد.
اگر خالی ماندن این خانه برای سال دوم هم ادامه یابد، در فرض ثابت ماندن ارزش اجاری (همان متری ۴۰ هزار تومان) برای سال ۱۴۰۱، ۱۲ برابر ۴۵۰ هزار تومان (۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان) برای هر ماه بایستی پرداخته شود و به تبع آن برای یک سال خالی ماندن (۱۲ ماه) مبلغ ۶۴ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان باید پرداخته شود.
اما اگر این خالی ماندن برای سال سوم هم ادامه پیدا کند، مالیات اجاره با فرض ثابت ماندن ارزش اجاری (همان متری ۴۰ هزار تومان ) برای سال ۱۴۰۲، ۱۸ برابر ۴۵۰ هزار تومان (۸ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان) برای هر ماه بایستی پرداخته شود و به تبع آن برای یک سال خالی ماندن (۱۲ ماه) مبلغ ۹۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان باید پرداخته شود.
تکالیف اشخاص (حقیقی و حقوقی) براساس این مصوبه
براساس این مصوبه، وزارت راه و شهرسازی مکلف شده اطلاعات موردنیاز برای وصول مالیات از واحدهای مشمول ماده ۵۴ قانون مالیات‌های مستقیم را به صورت برخط در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهد و این سازمان نیز موظف است مالیات متعلقه را به مالک واحد مذکور ابلاغ کند. در ادامه مالک واحد خالی مکلف است تا ۳ ماه پس از ابلاغ، مالیات متعلقه را به نحوی که سازمان امور مالیاتی تعیین می کند پرداخت کند؛ در غیر این صورت تأخیر در پرداخت مالیات، ماهانه مشمول جریمه ۴ درصدی خواهد بود.
تکلیف سازمان امور مالیاتی درخصوص تعیین ارزش اجاری ماهانه املاک
بر اساس اصلاحیه ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات های مستقیم، سازمان امور مالیاتی مکلف است حداکثر تا ۳ ماه پس از تصویب نهایی، نسبت به تعیین ارزش اجاری ماهانه املاک در شهرها و مناطق مختلف اقدام کرده و هرسال آن را بروزرسانی کند؛ چراکه مالیات خانه های مشمول براساس اجاره ماهانه آنها دریافت خواهد شد و باید معیاری برای راستی آزمایی آن وجود داشته باشد.
نکته قابل توجه اینکه در تعیین مالیات بر خانه های خالی، هزینه ها و استهلاکات ماده ۵۳ و همچنین معافیت های موضوع تبصره ۱۱ ماده ۵۳ لحاظ نخواهد شد و مالک خانه خالی باید فارغ از متراژ واحد مسکونی خالی و هزینه های نگهداری و استهلاک آن، نسبت به پرداخت مالیات اقدام کند.
تکلیف وزارت راه و شهرسازی درخصوص برقراری پیوند کدهای ملی و پستی
در تبصره ۲ ماده ۵۴ قانون مالیات های مستقیم، وزارت راه و شهرسازی مکلف شده است حداکثر تا یک ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون، امکان برقراری پیوند میان کد ملی اشخاص (یا کد شناسایی اتباع غیرایرانی) و کد پستی واحدهای مسکونی در سامانه ملی املاک و اسکان را به‌صورت خوداظهاری برای تمامی املاک (اعم از دارای سند رسمی، عادی و وکالتی) فراهم کند و هم زمان تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی مکلف هستند ظرف ۲ ماه، اطلاعات کد ملی خود و کد پستی واحد مسکونی را همراه بارگذاری اسناد مثبته ملکی یا اجاری یا… در این سامانه وارد کنند تا مشمول مالیات بر خانه خالی نشود.
تکلیف مالکان و سرپرستان خانوار درخصوص ثبت انواع مالکیت در سامانه املاک و اسکان
براساس این مصوبه مالکان و سرپرستان خانوار واحدهای مسکونی تمام مناطق کشور اعم از شهری و روستایی از ۱۹ فروردین به مدت ۲ ماه ملزم شده اند با مراجعه به سامانه املاک و اسکان به نشانی مربوطه اطلاعات خود را در سامانه ثبت کنند. اطلاعاتی که سرپرستان خانوار در سامانه املاک و اسکان ثبت می کنند، درصورتی مشمول مالیات نمی شود که سرپرست خانوار مالک یک واحد در شهر محل سکونت و یک واحد نیز در شهر و یا روستایی غیر از شهر محل سکونت خود باشد.
مطابق مصوبه، وزارت راه و شهرسازی موظف است با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، یک ماه قبل از اتمام مهلت های مذکور، اخطار لازم را به مالک واحد مسکونی یا به کدپستی محل آن ارسال کند.
ضمانت اجرای عدم ثبت اطلاعات در سامانه
واحدهای مسکونی واقع در کلیه شهرهای زیر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت و روستاهای کشور که هر یک از اطلاعات مربوط به مالکیت یا اقامت آنها در سامانه املاک و اسکان کشور ثبت نشده باشد، مشمول جریمه ای معادل ۲۰ درصد مالیات سال اول این قانون و واحدهای مسکونی واقع در شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت که اطلاعات آنها ثبت نشده باشد، در حکم خانه خالی این قانون محسوب می شوند.
اگر مالکان واحدهای مسکونی اقامت اعلام شده توسط خود یا بهره برداران واحد مسکونی در سامانه مذکور را تأیید نکنند، مشمول مالیات موضوع این مصوبه می شوند. البته در صورت عدم اعلام بهره بردار یا ساکن، مالک می‌تواند با ارائه اسناد مثبته از شمول این مالیات خارج شود. در صورت احراز تخلف مالک به نحوی که منجر به عدم تشخیص یا تشخیص غلط خانه خالی شود، مالک علاوه بر پرداخت مالیات مذکور در این مقررات، مشمول جریمه ای معادل مالیات متعلقه می شود.
براساس تبصره ۶ این ماده، کلیه اشخاص مشمول موضوع این ماده مکلفند تغییر محل سکونت یا تغییر مالکیت واحد مسکونی خود را حداکثر تا ۱۵ روز در سامانه ملی املاک و اسکان ثبت کنند؛ در غیر این صورت به ازای هر ماه تأخیر، واحد مسکونی جدید مشمول جریمه ای معادل مالیات سال اول مذکور در این مصوبه می شود.
پس از خوداظهاری مالکان و احراز وضعیت سکونت واحدهای مسکونی در سامانه ملی املاک و اسکان، آن واحد مسکونی که سرپرست خانوار، کد ملی خود و افراد تحت تکفل را برای آن درج می کند به عنوان سکونتگاه اصلی خانوار شناخته می شود و دیگر املاک احتمالی به عنوان سکونتگاه فرعی یا خانه استیجاری معرفی خواهد شد.
لازم به ذکر است در تبصره ۳ این ماده، یک راه فرار نیز برای خانوارهای دارای چند واحد مسکونی فراهم شده است؛ براساس آن، سرپرست خانوار می تواند به ازای همسر و هر فرد تحت تکفل بالای ۱۸ سال خود یک کدپستی دیگر را به عنوان سکونتگاه فرعی معرفی کند.
براساس تبصره ۹ ماده ۵۴، وزارت خانه های نیرو و نفت مکلف شده اند تا ۳ ماه پس از لازم الاجرا شدن این قانون، یارانه مصرف برق و گاز را حسب اعلام سامانه فقط به سکونتگاه اصلی ثبت شده تخصیص دهند و درخصوص سایر اشخاص یا سکونتگاه غیراصلی، بالاترین پلکان قیمت را مبنا قرار دهند و با تغییر محل اقامت فرد مشمول، یارانه های متعلق به اقامتگاه اصلی به محل اقامت جدید افراد منتقل شود.
همچنین بر اساس تبصره ۴ اصلاحیه ماده ۵۴ قانون مالیات های مستقیم، آن دسته از واحدهای مسکونی که به حکم مراجع قانونی ذی ربط امکان فروش، اجاره یا سکونت ندارند، تا زمان حل و فصل دعاوی یا قابل سکونت شدن، مشمول مالیات بر خانه های خالی نمی شوند. درخصوص املاک مسکونی مشاع، مالکان حسب مورد میزان سهم الشرکه مشمول مالیات شوند.
معرفی ۳۰۰ هزار مسکن به سازمان امور مالیاتی جهت اخذ مالیات
با اجرایی شدن سامانه املاک و اسکان از ۲۸ مردادماه سال گذشته، ۱.۵ میلیون واحد مسکونی خالی از سکنه شناسایی و برای مالکان آنها پیامک ارسال شد. صاحب خانه ها نیز می بایست با مراجعه به لینکی که در پیامک قرار داشت نسبت به اعلام وضعیت سکونت خانه خود اقدام می کردند و عدم اصلاح و تغییر وضعیت سکونت به معنای خالی بودن خانه تلقی شده است.
بر اساس آخرین اعلام وزیر راه و شهرسازی، از ۱.۵ میلیون واحد خالی که تاکنون شناسایی شده است، حدود ۳۰۰ هزار مسکن به سازمان امور مالیاتی معرفی شد که این سازمان به موجب مصوبه اخیر می تواند برای اخذ مالیات اقدام کند.
میزان درآمدزایی دولت از خانه های خالی
براساس جدول ۵ لایحه بودجه ۱۴۰۰، ۷۰۷ میلیارد تومان برای مالیات خانه های لوکس و ۲۰۰ میلیارد تومان برای خانه های خالی درآمد مالیاتی پیش بینی شده است.
پیش بینی مشوق برای گزارشگری مردمی
بر مبنای آیین نامه هایی که ۲ ماه دیگر نهایی خواهد شد، گزارشگری مردمی یا همان سوت زنی برای شناسایی خانه های خالی مشمول تشویق می شود. رقم این تشویقی حداکثر ۵ درصد مالیات متعلقه آن واحد مسکونی پیش بینی شده است.
مدت زمان قابلیت اجرای مصوبه مالیات بر خانه های خالی
مالیات مورد اشاره تا زمانی که تعداد واحد مسکونی موجود در شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت به استناد مرکز آمار ایران به ۱.۲۵ برابر تعداد خانوارهای ساکن در این شهرها برسد، قابل اجرا است.
منابع: اقتصاد آنلاین – ایسنا – روزنامه همشهری – ایرنا