جای تاریخ شفاهی وکالت در کشور ما خالی بود

 وکلاپرس- چندی پیش وکلاپرس از تدوین تاریخ شفاهی وکالت ایران برای اولین بار خبر داد. این گروه از وکلا که متشکل از عباس ایمانی، سعید دهقان به همراه علی صابری برندی به نام کافیلا (Coffee Law) را برای خود برگزیده اند، درصدد انتشار تاریخ شفاهی ایران در قالب کتاب و فیلم برآمده‌اند.

علی صابری، وکیل دادگستری و عضو سابق هیت مدیره کانون وکلای دادگستری مرکز، در گفت‌وگوی اختصاصی با وکلاپرس به اهمیت تدوین تاریخ شفاهی وکالت و چالش‌ های این مسئله پرداخته است که شرح آن در ادامه می آید:

گروه سه نفره تاریخ شفاهی وکالت چگونه تشکیل شد؟

روحیات ما در زمینه اجتماعی سازی حقوق (به معنای ارائه تکنیک های حقوقی و پرونده های حقوقی) و ساده سازی (نه ساده انگارانه) سبب شده بود اندیشه های هم سویی داشته باشیم و عضویتمان در هیات تحریره مجله کانون وکلا این گروه را گرد هم آورد.

تفکر تاریخ شفاهی مدتی است که در حال شکل گیری و اپیدمی است. جای تاریخ شفاهی وکالت در کشور ما خالی بود. ابتدا میخواستیم در مجله کانون به تدوین تاریخ بپردازیم اما ستون مجله کانون به دلیل حجم کم گزینه مناسبی نبود. لذا تصمیم گرفتیم در قالب پروسه فعالیت کنیم.

بیشتر بخوانید: تلاشی برای تدوین تاریخ شفاهی وکالت ایران

در مسیر تدوین تاریخ شفاهی وکالت با چه چالش هایی مواجه شدید؟

یکی از چالش ها ما انتخاب مصاحبه شوندگان بود؛ سن، تعداد پرونده و اهمیت آن از جمله معیارهای ما بود. چالش دوم نوع طرح سوالات ما بود که نسبت به هر شخص و پرونده متفاوت می شد. البته یکسری سوالات عادی وجود داشت که از همه مصاحبه شوندگان پرسیده می شد که ناظر به وضعیت جامعه ما و برخی نیز جهانی بود. برای مثال تردیدهایی که درمورد تکنیک های وکالت وجود دارد مثل رازداری حرفه ای و…

مصاحبه شوندگان را چگونه انتخاب می کردید؟

حس کنکجاوی که از قبل در هر یک از اعضای این گروه وجود داشت، سبب شده بود اطلاعاتی در صحبت های روزمره درخصوص پرونده های بسیاری از وکلا کسب کنیم که در حالت عادی و با جستجوی ساده امکان دسترسی به آنها وجود نداشت. متاسفانه همواره در انتشار آرا نام قضات و وکلا حذف می شود درحالیکه قید این موارد کمک بسیاری به تاریخ شفاهی وکالت می کند. به همین دلیل ما در این مسئله با قلت منابع مواجه بودیم.

اعتقاد نداریم گزینش کاملی داشته ایم. باید بپذیریم یکسری محدودیت ها وجود داشت؛ برای مثال یکسری اساتید در لیست ما بودند اما امکان مصاحبه با آنان فراهم نشد. با دکتر اخلاقی به علت بیماری و دکتر صفایی به دلایل دیگر نتوانستیم مصاحبه داشته باشیم. به هر حال امیدواریم این پروسه تکمیل شود و شخصی از قلم نیفتد.

لازم به ذکر است به جز دکتر افتخار که چندین سال سرپرستی و ریاست انتخابی هیات مدیره کانون وکلا را بر عهده داشت، با تمامی روسای پس از انقلاب کانون مصاحبه کردیم. همچنین امکان مصاحبه با مرحوم کشاورز به دلیل فوت وی نیز فراهم نشد. فوت استاد کشاورز و درگذشت استاد مصباح سبب افزایش سرعت ما شد. متاسفانه در اثنا کار نیز داریوش مجدزاده خاندانی –که از وکلای پیشکسوت کرمان بود و یکی از بستگان بهرام مجدزاده وکیل مصدق بود- را نیز از دست دادیم.

ملاک انتخاب مصاحبه شوندگان چه بود؟

داشتن سمت در هیات رئیسه کانون وکلا، داشتن پرونده خاص ملی، اقداماتی در حوزه فلسفه وکالت و چالش های داخلی عمیق تر و نه روزمره و…

برای مثال اگر مرحوم دکتر عباس باقری زنده بود حتما به او مراجعه می کردیم؛ وی ابتدا قاضی و سپس وکیل شد اما پس از مدتی به عالم ترجمه روی آورد. بدون شک مصاحبه با مرحوم باقری و مرحوم کلانتریان به سبب فرار از وکالت و روی آوردن به ترجمه می توانست بسیار جالب توجه باشد.

آیا در طرح سوال از برخی اشخاص با محدودیت مواجه شده اید؟

در طرح سوال از جانب ما تلاش شد محدودیتی نباشد و در نهایت نیز صرفا مصاحبه ها را ویرایش کردیم و هیچگونه حذفی از سوی ما صورت نگرفت.

به عنوان نکته آخر از آن‌ جا که تدوین تاریخ شفاهی وکالت در کشور ما به عنوان اولین تجربه صورت گرفته است، لذا معتقدیم هرچه به قلم نقد در یک فضای آرام و حرفه ای چکش بخورد بهتر خواهد شد و ایرادات آن در جلدهای بعدی کتاب اصلاح خواهد شد.

مصاحبه: فرناز محمدیان