گفت‌وگو با کاوه رضوانی راد (وکیل دادگستری)
قرار دادن عکس و اطلاعات در فضای مجازی به لحاظ حقوقی و امنیتی چه پیامدهایی دارد؟
در حال حاضر حافظه اینترنت در اختیار هیچ کس نیست؛ یعنی در اختیار همه هست و در اختیار هیچ‌کس نیست و هنگامی‌که اطلاعات خود را وارد فضای اینترنت می‌کنید، فقط اختیار وارد کردن آن عکس یا اطلاعات را دارید و به محض اینکه آن عکس یا اطلاعات منتشر شود، دیگر هیچ اختیاری ندارید، آن اطلاعات ذخیره می‌شود و حتی اگر بعداً آن عکس را حذف کنید ممکن است توسط دیگران ذخیره شده باشد. این مسائل باعث می‌شود که ما در انتشار تصاویر در فضای مجازی خیلی بیشتر دقت کنیم چون شما چیزی را به حافظه اینترنت اضافه می‌کنید که بعداً نمی‌توانید به میل خودتان آن را پاک کنید.
این مسئله در مورد انتشار تصاویر کودکان در اینستاگرام مادرانه یا پدرانه خیلی جدی‌تر است و اصل ماجرا این است که وقتی تصاویر فرزند یا دوستانتان را منتشر می‌کنید عملاً و بدون اینکه آنها بخواهند به زندگی آنها جهت می‌دهید چون آنها در مقابل تصمیم‌های غیرقابل بازگشت هستند.
وقتی که یک مادر عکس برهنه کودک خود را منتشر می‌کند باید این را بداند که ممکن است کسی این عکس را ذخیره کند و سال‌ها بعد بخواهد از عکس آن کودک سوء‌استفاده کند به همین دلیل پیشنهاد من این است که انتشار تصاویر کودکان در فضای مجازی و انتشار هر تصویری در فضای مجازی قاعده‌مند شود، چون حریم خصوصی افراد در تعارض قرار می‌گیرد. تصور کنید که عکسی از یک مهمانی خصوصی منتشر می‌کنید و این عکس در دسترس تعداد زیادی از انسان‌ها قرار می‌گیرد و ممکن است یک نفر از آن جمع بعدها بخواهد وارد یک پست سیاسی یا دانشگاهی یا اقتصادی شود و باید تبعات آن را بپذیرد، مثلاً در همین کشور می‌بینید فردی که در انتخابات مجلس در اصفهان آرای مردم را به‌دست آورده، به دلیل انتشار چند تصویر خصوصی از وی رد صلاحیت می‌شود.
| مسئله مادری که تصاویر لحظات شخصی فرزند خود را در اختیار همه قرار می‌دهد، یک مسئله قانونی نیست بلکه فرهنگی است و ما باید قبل از هرچیز بدانیم که حفظ حریم خصوصی و جلوگیری از ایجاد یک شخصیت نمایشی برای بچه‌ها چه اهمیتی دارد. |
ایا در خصوص انتشار تصاویر افراد در فضای مجازی در حقوق داخلی قوانینی وجود دارد؟
در حوزه انتشار تصاویر افراد در فضای مجازی، قانون جرایم سایبری وجود دارد و مشخصاً در این قانون گفته شده که انتشار تصاویر خصوصی افراد و افشای اسرار خصوصی آن ها جرم است، ولی ما اینجا با یک وضعیت فرهنگی مواجهیم و با یک وضعیت قانونی مواجه نیستیم؛ مسئله مادری که تصاویر لحظات شخصی فرزند خود را در اختیار همه قرار می‌دهد، یک مسئله قانونی نیست بلکه فرهنگی است و ما باید قبل از هرچیز بدانیم که حفظ حریم خصوصی و جلوگیری از ایجاد یک شخصیت نمایشی برای بچه‌ها چه اهمیتی دارد. به نظر می‌رسد ابزار قانون برای سروسامان دادن به شرایط فعلی ابزار ناکارآمدی باشد.
درباره حق بر فراموشی در دنیای امروز بگویید.
حق بر فراموشی یعنی افراد حق داشته باشند وضعیت‌های ناخوشایند خود را در فضای مجازی پاک کنند، مثلا اگر تصویری در مورد آنها وجود دارد که برای آنها خوشایند نیست یا غیرواقعی است آنها حق داشته باشند که از سرورها بخواهند که این اطلاعات را پاک کنند.حق بر فراموشی امروز در اروپا به رسمیت شناخته شده و دادگاه اروپایی حقوق بشر این حق را برای شهروندان اروپایی به رسمیت شناخته اما در بقیه جاهای دنیا هنوز توسعه پیدا نکرده است. هرچند که به نظر می‌رسد با گسترش شبکه‌های اجتماعی و اینکه افراد بخش زیادی از اطلاعات خود را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند، حق بر فراموشی به زودی در بسیاری از کشورهای جهان به رسمیت شناخته می‌شود و سرورها و تأمین‌کنندگان اینترنت دنیا موظف خواهند بود که به حکم دادگاه در مورد پاک کردن ردپای ناخوشایند افراد از اینترنت احترام بگذارند و آن اطلاعاتی را که افراد دوست ندارند از آنها در سطح اینترنت وجود داشته باشد، از حافظه پاک کنند.
مصاحبه کننده: سیده نسرین حسین پور