وکیل محکوم علیه زندانی ملزم به پرداخت هزینه فرجام خواهی نیست

اصولا رسیدگی به دعاوی و شکایات مستلزم پرداخت هزینه دادرسی هستند، و معافیت از پرداخت هزینه دادرسی یک امر استثنایی است که نیاز به تصریح قانون گذار دارد.

گاهی اوقات معافیت از پرداخت هزینه دادرسی تابع معیار عینی و به جهت وضعیت خاص افراد است که عمدتا تحت عنوان اعسار از پرداخت هزینه دادرسی مطرح می شود، اعسار از پرداخت هزینه دادرسی مستلزم درخواست فرد معسر و ارائه دلایل و رسیدگی مرجع قضایی است.

بخش ویژه نظریه های مشورتی را اینجا ببینید

برخی موارد خاص دیگر قانون گذار یک معیار نوعی برا یمعافیت از هزینه دادرسی ارائه داده است، این موارد بسیار محدود هستند و طبق قاعده با توجه به استثنایی بودن، باید بسیار محدود تفسیر شوند و از توسعه مصادیق آن پرهیز کرد.

یکی از این موارد حکم ماده ۴۳۸ قانون آیین دادرسی کیفری است، که محکوم علیه زندانی را فارغ از اینکه معسر باشد یا نباشد به طور مطلق از پرداخت هزینه فرجام خواهی نسبت به حکمی که به موجب آن زندانی است معاف دانسته است.

از آنجا که حکم ماده ۴۳۸ به نحو مطلق بیان شده است و قانون گذار از وضع آن نظر به وضعیت خاص فرد از جهت زندانی بودن دارد، حتی اگر فرد زندانی بسیار ثروتمند نیز باشد، باز هم موجبی برای الزام وی به پرداخت هزینه دادرسی وجود ندارد.

هرچند اساسا استفاده از وکیل دادگستری – ولو وکیل تعیینی- دلالت التزامی با ایسار موکل ندارد، ولی گاهی اوقات استفاده از وکیل تعیینی قرینه ای بر تمکن موکل و موجب رد ادعای اعسار او تلقی می شود.

نظریه مشورتی شماره ۷/۹۸/۱۹۹۸ در پاسخ به استعلام مرجعی صادر شده است که در این مورد با تردید مواجه شده بوده است، اداره کل حقوقی قوه قضاییه فارغ از اینکه اساسا استفاده از وکیل تعیینی الزاما مثبت ایسار موکل نیست، پاسخ داده است که با توجه به اطلاق ماده ۴۳۸ قانون آیین دادرسی کیفری، حتیت در فرض استفاده از وکیل تعیینی هم موجبی برای پرداخت هزینه فرجام خواهی توسط وکیل وجود ندارد.

مفهوم این نظر مشورتی همان عدم وابستگی معافیت فرد زندانی از پرداخت هزینه دادرسی در فرض مذکور در ماده ۴۳۸ قانون آیین دادرسی کیفری با وضعیت تمکن او است.

 

شماره نظریه : ۷/۹۸/۱۹۹۸
شماره پرونده : ۹۸-۲/۱-۱۹۹۸ک
تاریخ نظریه : ۱۳۹۸/۱۲/۲۷

استعلام :
در صورتی که محکوم‌علیه زندانی دارای وکیل تعیینی باشد، آیا لازم است که وکیل هزینه دادرسی فرجام خواهی را پرداخت کند؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
به تصریح ماده ۴۳۸ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲، هرگاه فرجام‌خواه زندانی باشد، از پرداخت هزینه فرجام‌خواهی در امری که به موجب آن زندانی است معاف می‌شود و مداخله وکیل اعم از تعیینی یا تسخیری نیز موجب از بین رفتن این معافیت نمی‌شود.

ماده ۴۳۸ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲:

هرگاه تجدیدنظرخواه یا فرجام‌خواه زندانی باشد، حسب مورد از پرداخت هزینه دادرسی مرحله تجدیدنظر یا فرجام در امری که به موجب آن زندانی است، معاف می‌گردد.