یادداشت

دکتر برهانی: حجاب یک حکم شرعیِ فرعی است نه جزء اصول دین است و نه جزء فروع دین

وکلاپرس- دکتر محسن برهانی حقوقدان و استاد دانشگاه تهران در یادداشتی به مناسبت سالگرد ارتحال پدرش، در خصوص برخوردهای قهری با موضوع حجاب هشدار داده است.

دکتر برهانی در این یادداشت عنوان داشته است که: حجاب یک حکم مسلّم شرعیِ فرعی است نه جزء اصول دین است و نه جزء فروع دین و تأکید بیجا بر این مقوله‌ و کشاندن یک امر درجه دهم به صدر مسائل دینی مفسده های بزرگتری به همراه خواهد داشت!

دکتر برهانی معتقد است اقدامات فعلی در موضوع حجاب، دزد ایمان است و با برخوردهای قهری، اصل اعتقاد مورد هجمه قرار میگیرد و منشأ دین‌گریزی‌های، اعتقادسوزی و ایمان‌شکنی است.

بیشتر بخوانید:

متن یادداشت به شرح زیر است:

پدر، آقا موسی و ماجرای حجاب

امام موسی صدر از طلبه‌ای جوان درخواست کرد برای تعدادی از خانم‌ها در جنوب لبنان، عقاید تدریس کند. طلبه جوان در آن جمع حاضر شد و با کمال تعجب دید همه بی‌حجابند و با لباس‌هایی نیمه‌برهنه. جلسه اول را با سلام و صلوات تمام کرد و به نزد آقا موسی رفت و از وضع حجاب آن خانمها گفت و اینکه آیا تدریس در چنین جمعی ثمره‌ای دارد؟

موسای صدر به او گفت: شما عقایدشان را تصحیح کنید؛ شخص معتقدی که یک حکم شرعی را رعایت نکند و مرتکب گناهی شود بهتر از شخصی است که کاملاً بی‌اعتقاد است.

آن طلبه جوان، مرحوم پدرم بود و در سالگرد رحلت آن عزیز این خاطره را تقدیم کردم که حاوی نکات دقیقی است.

عقیده و ایمان، اصل است و همه احکام حاشیه‌‌ی ایمان و اعتقادند و با اصل، قابل قیاس نیستند. حجاب یک حکم مسلّم شرعیِ فرعی است نه جزء اصول دین است و نه جزء فروع دین؛ براساس نصوص شرعی نه اولویت است و نه سنگر اصلی و نه خاکریز اول؛

چنین ادعاهایی به هیچ وجه ریشه شرعی ندارد و ناشی از ذهن‌های بیمار یا خلاق است. با بی‌تدبیری تمام و تأکید بیجا بر این مقوله‌ و کشاندن یک امر درجه دهم به صدر مسائل دینی، از اصل اعتقاد غافل شدند و ای کاش تنها غفلت می‌کردند که با برخوردهای قهری، اصل اعتقاد را مورد هجمه قرار دادند و منشأ دین‌گریزی‌های فراوان شدند.

خدا می‌داند وقتی یک شخص نخراشیده و گنده با خشونت و از موضع دفاع از دین با خانمی که حجابش را رعایت نکرده است برخورد می‌کند، چه صدمه جبران‌ناپذیری به دیانت وی و سایرین وارد می‌کند. آیا این متدینین جاهل به نتایج و لوازم رفتار خویش توجه دارند؟ آیا مفسده‌ای بزرگتر از دین‌گریزی و اعتقادسوزی و ایمان‌شکنی وجود دارد؟

در نگاه امام علی (ع) «ضایع کردن امور اصلی» و «پرداختن به امور فرعی» از عوامل سقوط حکومت‌هاست. داستان حجاب و اعتقاد مردم به دین، مصداق تضییع اصول و تمسّک به فروع است؛ با پافشاری بر فرع نباید اصل را تضییع کرد که شوربختانه چنین کرده‌ و می‌کنند. نه تزاحم می‌فهمند و نه اهمّ و مهم را تشخیص می‌دهند.

حفظ ایمان مردم از اوجب واجبات است و اقدامات فعلی، دزد ایمان است. ای کاش بفهمند دوستی برخی نسبت به دین مانند دوستی خاله خرسه است و برای دور کردن مگس از صورت دین، با سنگ خارا وجهه دین را له می‌کنند.

چقدر منادیان دین در ایران با الگوی امام موسی صدر و اولویت‌بخشی عاقلانه فاصله دارند! ای کاش کسی بود و با همان کاریزمای علمی و شخصیتی، برخی متدینین و طالبان وطنی را بیدار می‌کرد.

به روح پدرم أعلی الله مقامه درود می‌فرستم که مرا با صدر آشنا کرد.

‫۲۱ دیدگاه ها

  1. ….
    حجاب نه در فروع دین بررسی میشه نه در اصول دین همانند بحث ولایت فقیه،امور حسبیه و… حجاب کلام خدا بوده و مطاع هست همانند تمام احکام الهی. رد تفسیری حجاب آسیبی به دیانت شخص نمی زنه ولی رد اصل حجاب رد کلام خدا و رد توحید هست.

  2. تکبیر
    روحیه ی حق جو و شهادت طلب و بصیرت کلام دکتر برهانی قابل تحسین و ستایش است.
    خداوند حکمت و قدرت تمییز حق و باطل به مومنین و مومنات عطا کند تا دستهای ناپیدای اسلام ستیز را بشناسند و این مکر و فتنه را که از بغض و کینه ی دیرینه ی کفار و منافقین با اسلام راستین ناب محمدی ص ناشی میشود، درک کنند و هوشمندانه از اسلام عزیز دفاع کنند.
    باشد که به برقراری برابری و برادری و قسط و عدل و رافت و عفت و ظلم ستیزی که از آموزه های متعالی دین مبین اسلام و سیره ی ائمه است دست یابیم.
    والسلام

  3. به اقای دکتر بفرمایید اگر نامسشون بی حجاب آمدندخیابان و توسط اراذل مورد تعرض قرار گرفتند، به هیچ وجه نباید از اجتماع و جامعه، امنیت اجتماعی و هتک حرمت به ناموسش را مطالبه کند، بلکه یک اتفاق فردی افتاده و کسی مسئول نیست. در نتیجه اگر غیرت داشت که فقط باید سکته کند و اگر هم نداشت که دیگر هیچ….

    1. زن اگر استادیوم برود اراذل میبیند و فحش یاد می‌گیرد پس نباید برود . زن اگر بدون روسری بیرون بیاید مورد حمله اراذل قرار می‌گیرد. پس باید با روسری برود . حال به دو سوال من جواب بده .۱) زن یا دختر ۱۷ ساله اگر به خاطر بی حجابی باهاش مثل اراذل رفتار بشه و پاش به دادگاه باز بشه اراذل نمی‌بیند؟ فحش یاد نمی‌گیرد؟ ۲) اراذل و اوباش واقعی رو ندیدی…

      1. خواهرم مقابله با جرم مشهود اسمش برخورد اراذلانه نیست،شاید تعدادی ضابط یا مجری قانون سلیقه ای رفتار کرده و پا از حدود انسانی و حقوق شهروندی فراتر گذارند ولی این دلیل نمی شود که ما برخورد با بی قانونی را رذیلت بدانیم. البته جرم محدود به بی حجابی نیست و باید در تمام موارد از جمله اختلاس،رشا،پولشویی و…هم برخورد قاطعانه صورت پذیرد.

        1. خب برادر این جرم‌هایی که شما نام بردید آثارشان در جامعه مشهوده و مثل روز روشنه . و آثارشان به مراتب مخرب تر از هر جرم دیگری هست . اما هیچ برخوردی هم صورت نمیگیره . نمیشه که مثل کبک سرمون رو زیر برف کنیم بگیم این مشهوده اون نیست . خداوند هم ازین جرم‌ها چقدر خشمگین شده و به عذاب‌های سخت تهدید کرده است . مثلا کسانی که طلا و نقره را انباشته می‌کنند آنها را ذوب کرده و در حلقشان میریزیم و . اما در مورد بی‌حجابی فرموده خود زنان اذیت نشوند و خداوند بخشنده و رحیم است.

    2. حسین اگر زنی بی حجاب اومد بیرون و مورد تعرض قرار گرفت حق ندارد هتک حرمتش را مطالبه کند ؟ یعنی برم سرمو بکوبم تو دیوار ، چطوریه که امام علی فرمودند اگر خلخال از پای زن یهودی بکشند اگر از غصه دق کنیم حق هست ، زن زن است فرقی نمیکند فاحشه یا عفیف ، وقتی زنی خودش نخواهد و مورد تعرض قرار گیرد یعنی مورد ظلم واقع شده ، یعنی واقعا تا حالا برخورد نکردید ندیدید و متوجه نشدید که مردی که فاسد باشد پتو پیچ کردن زنان هم فایده ای ندارد چرا سلامت جامعه رو فقط از زنان مطالبه میکنید ؟ این همه زنان مسلمان و مسیحی و عفیف ولی بدون حجاب شرعی کشورهای بوسنی هرزگوین میانمار سوریه و عراق مورد تعرض واقع شدند حق مطالبه ندارند ؟ نگید اونا شرایط جنگی داشتن ، فراموش نکنید که مثلا داعشی ها مسلمان بودند آیا مسلمان باید به خودش اجازه بده به ناموس غیر مسلمان و یا بی حجاب تعرض کنه ؟ یکی از قوانین خانه های فساد در آمریکا اینست که اگر زنی بدون اینکه خودش بخواهد مورد تعرض قرار بگیرد حق شکایت دارد ، بخدا عقل و قوانین اونا نسبت به ماها کاملتر و انسانی تره ، خیلی دوست دارم بدونم که چرا اینجا ( کشورهایی مثل ماها ) چنین تصوری وجود دارد که اگر زنی حجاب شرعی نداشته باشه یا حتی نیمه برهنه باشه اگر مورد تعرض قرار بگیره حقشه ؟ واقعا چرا ؟ باید ریشه در باورهای غلط و قدیمی داشته باشه

  4. با سلام تقریبا همیشه زیر پیام هایی که فکر میکنم ناشی از جهل گوینده است در این وکلا پرس محترم ، پیام می‌گذارم ولی نمی‌دانم چرا هیچوقت منتشر نمیشود؟؟؟
    و اما در پاسخ به این فرمایش استاد محترم باید گفت که شاید ادعا نباشد اگر بگوییم اجماع فقهای امامیه و غیرامامیه بر این است و تمام فقهای قدیم و معاصر بر این قضیه اتفاق نظر دارند که اصول دین داریم*البته با اختلاف در تعداد که برخی مثل شیخ طوسی آن را دوتا شمرده اند و غالب فقهای اهل سنت سه تا شمرده اند و غالب فقهای شیعی پنج تا شمرده اند* و هرچه غیر از آن در حوزه دین و حکم باشد از فروع دین است و شمارش فروع دین به ده تا صرفا بیان مهمترین مصادیق فروع دین است بنابراین حجاب هم از فروع دین است.
    ضمن اینکه ایشان تقسیم بندی حکم شرعی به حکم شرعی اصلی و حکم شرعی فرعی را از کجا آوردند که قبل از ایشان هیچ فقیهی نیاورده است؟
    بعد از کجا به این نتیجه رسیدند که حجاب حکم فرعی است نه حکم اصلی؟؟؟؟

      1. آقای سانسورچی لطفا تمام نظرات بنده رو منعکس کنین،مردم خودشون قضاوت می کنن.
        حاکمیت این آزادی بیان رو به شما داده تا هر مطالب بی پایه و غیر منطقی رو منتشر کنین ولی شما این آزادی بیان و قلم رو از مخاطبینتون گرفتین، خدا نکنه دو روز حکومت دست شما دیکتاتورهای عصر جدید باشه.

      2. ای بابا ، این علمای شما هم که بین همه چیز با هم اختلاف دارند . شما به علمای شیعه توجه کن : اصول دین : توحید ، نبوت ، معاد ، عدل ، امامت . فروع دین : نماز، روزه ،زکات، خمس ،حج ،امر به معروف، نهی از منکر، تولی ،تبری . شما پا از حدود الهی فراتر نگذار ‌. مثل مردی که از صبح تا شب نماز میخوند و عبادت میکرد و به شدت مورد نکوهش پیامبر قرار گرفت .

        1. شما با دقت بیشتری نطر فقهای امامیه رو مطالعه بفرمایید شاید تصدیق بفرمایید که هیچ فقیهی به جرات فروع دین را منحصر در ده تا نیاورده بلکه همه اتفاق دارند که این ده مورد فروع دین صرفا مصادیقی از فروع دین هستند
          ضمنا انشالله که شما حقوقدان باشید و اگر باشید خوب می دانید که اختلاف علما جزلابدی علوم است خود حقوقدانان محترم هم در اکثر موارد نظر مخالف دارند و این از زیبایی علوم است که ما به این اختلافات افتخار می کنیم همانطور که به اختلاف نظر حقوقدانان عزیز احترام می‌گذاریم و افتخار می کنیم

          1. آقای حقوقدان ، بدون هیچ غرضی دارم میگم این متن شما یک سوتی بزرگ دارد . میدونی نادانسته داری اصل توحید رو زیر سوال می‌بری. هر غلط املایی دارید اشکالی نداره . اما خواهشا در به کار بردن عباراتی همچون (ان شاءالله ) دقت بفرمایید.اونی که شما نوشتید معنی خوبی نداره . اگر فکر می‌کنید من اشتباه میکنم در اینترنت سرچ کنید متوجه خطای خودتون خواهید شد . البته که خداوند خیلی بزرگتر از این حرفهاست که به من و شما احتیاجی داشته باشه.

    1. درود. نفرمایید.. نفرمایید..
      ایشون استااااااد دانشگاه تهرررررران هستن. مگه میشه هنوز اولیات اصولی و فقهی رو بلد نباشن؛)

  5. عزیزان
    حرف ایشان غلط نیست
    رد حجاب هم نیست
    باگزاره ها بازی نکنیم، اونا رو تهی نکنیم
    نه بی حجاب کافر و بی دینه
    نه انکار حجاب رد توحیده
    نه تقابل با حجاب روشنفکری
    درست اینه که بدون اجبار به دین بپردازیم تا بندگی خدای مهربان معنا کند
    و راجع به قانون هم با عقلانیت برخورد کنیم
    برسیم به یک مخرج مشترک که هم عرف، هم نظم و هم اخلاق و دین را جمع کند.
    تازه این برای شرایط معمول است و نه اضطراری
    گاهی تعجب می‌کنم که چه طور دانشگاه رفته یا فقیه، تفاوت بین قواعد اولیه و ثانویه را فراموش می‌کنند.
    مثالی میزنم
    با یک وسواسی نسبت به پاکی و نجسی چگونه برخورد میکنن؟
    چندی قبل با یک گزاره قانونی مثل کمربند ایمنی چطور برخورد کردند؟
    الان وضعیت معمول نیست. نیاز به راه حل درخور داره.
    با زور و بدون توجیه و ذهن آگاهی نمی توان به اجرای مطابقی، متوازن و بدون تزاحم رسید.
    یک سال از این ماجرا گذشته، چرا حوزه ها اقدام تبیینی درستی نداشتن؟
    دین که فقط فقه نیست.
    خواهشا نسخه ای بپیچید درخور
    نه اینکه بیاییم ابرو را درست کنیم ولی چشم را هم کور کنیم.
    تا دیر نشده یک اقدام عقلانی و درخور کنیم.

  6. جهت توجه وکیل پایه یک دادگستری:
    معاون اول قوه قضاییه همچنین خطاب به همکاران خود در سراسر کشور، گفت: مجازات تکمیلی باید نسبت به عمل ارتکابی و مجازات اصلی جرم سنخیت داشته باشند. برخی از آرای قضایی که در مورد بدحجابی صادر می‌شوند باید برابر قانون باشند تا حقی از کسی ضایع نشود. مجازات تکمیلی در این حوزه باید به نحوی باشد که قانون و عرف آن را بپذیرد و متناسب باشد.

  7. صحبتهای آقای برهانی کاملا منطقی بود یعنی انگار حکومت حاضره به قیمت نفرت از دین یه شال زوری روی سر زنان نگه داره که چی ؟ که جامعه سالم بمونه ؟ مگر اینکه حکومت خودشو به خریت بزنه که ادعا کنه جامعه با حجاب شرعی سالم میمونه ، خوبه هر روز تو خبرها میبینیم ، واقعا تعجبم میاد از کسانی که اصرار دارند حجاب فرمان خداست و نباید زمین بماند ، پس تکلیف بقیه آیات قرآن که به انسان حق اختیار و انتخاب داده چی میشه ؟ یعنی خدا بهتر میداند که پذیرش دین و احکامش با اکراه و نفرت غیر ممکنه ، یعنی حکومت میخواد بگه بیشتر از خدا میداند ؟ چرا حکومت بعد از چهل سال نتوانسته راه حلی بدور از افراط و تفریط پیدا کنه ؟ این طول کشیدن حل این مسئله دلیل بر راه غلط حکومت نیست ؟ اصلا حکومت کلمه اسلامی را از کلمه جمهوری جدا کرده و حذف کند که فردا خواستن حجاب رو آزاد اعلام کنند دچار عذاب وجدان نشوند چون انگار تنها نشانه اسلامیت کشور حجاب شرعی س و بس ، نه بودن کلمه اسلامی مسلمان مان میکند و نه حذفش کافرمان میکند ، چرا در همه کشورهای اسلامی با حجاب و بی حجاب بدون مشکل میتوانند زندگی میکنند ولی تو این ایران خراب شده باید هر روز شنونده زد و خورد بین مردم باشیم ؟ دنیا در حال چه پیشرفتهایی ست و ما هنوز در مسائل پیش پا افتاده گیر کردیم

  8. اصل و فرع و تمام دین فقط و فقط اهل بیت سلام الله علیهم هستند و لاغیر

    حضرت فاطمه علیها السّلام فرمودند:
    إنْ کُنْتَ تَعْمَلُ بِما أمَرْناکَ وَ تَنْتَهی عَمّا زَجَرْناکَ عَنْهُ، قَأنْتَ مِنْ شیعَتِنا، وَ إلاّ فَلا ؛

    اگر آنچه را که ما ـ اهل بیت عصمت و طهارت ـ دستور داده ایم عمل کنی و از آنچه نهی کرده ایم خودداری نمائی، تو از شیعیان ما هستی وگرنه، خیر.
    تفسیر الامام العسکری- علیه السّلام- ص۳۲۰- ح۱۹۱

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا