رهبر انقلاب
سیّد علی حسینی خامنه (زادهٔ ۲۹ فروردین ۱۳۱۸) معروف به سید علی خامنهای، روحانی و سیاستمدار ایرانی است که از سال ۱۳۶۸ دومین رهبر جمهوری اسلامی ایران است. او در فاصلهٔ سالهای ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۸ سومین رئیسجمهور ایران بود. خامنهای در جایگاه رهبری، طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، عالیترین مقام کشور و فرمانده کل نیروهای مسلح محسوب میشود. او همچنین امام جمعهٔ تهران و یکی از مراجع تقلید شیعه دوازدهامامی در ایران است. خامنهای پنجمین رئیس کشور مسن در جهان و پنجمین رئیس کشور از لحاظ طولانیترین دوران حضور در قدرت بهشمار میرود.
خامنهای در حوزههای علمیهٔ مشهد، نجف و قم به تحصیل پرداخت و از سید محمدهادی میلانی اجازهٔ روایت گرفت. او در نوجوانی با سید مجتبی نواب صفوی — طلبه و بنیانگذار و رهبر جمعیت فدائیان اسلام — آشنا شد و تحت تأثیر اقدامات انقلابی اسلامی او قرار گرفت. خامنهای در سال ۱۳۳۶ با سید روحالله خمینی، رهبر آیندهٔ جمهوری اسلامی، دیدار کرد و در سال ۱۳۴۱ همزمان با تصویبنامهٔ انجمنهای ایالتی ولایتی به نهضت وی پیوست. او در راستای اهدافِ نهضت خمینی، به فعالیتهای ضد حکومت پهلوی ادامه داد و شش بار بازداشت شد. در سال ۱۳۵۶ ژاندارمری او را به مدت سه سال به ایرانشهر و سپس به جیرفت تبعید کرد که با اوجگیری اعتراضات در سال ۱۳۵۷ این حکم بیاثر شده و به مشهد بازگشت. او بهعنوان مسئول کمیتهٔ تبلیغات برای استقبال از خمینی، راهی تهران شد.
پس از انقلاب ۱۳۵۷ خامنهای عضوی از شورای انقلاب، امام جمعهٔ تهران، و معاون وزیر دفاع شد. او در دورهٔ نمایندگی مجلس به سال ۱۳۶۰، هدف یک ترور نافرجام شد که بر اثر آن دست راستش از کار افتاد. او در دوران ریاستجمهوریاش، رئیس شورای عالی پشتیبانی جنگ و اولین رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و همچنین نایبرئیس اول شورای بازنگری قانون اساسی بود. بهدنبال مرگ خمینی در سال ۱۳۶۸، مجلس خبرگان او را بهعنوان دومین رهبر ایران انتخاب کرد. او از سال ۱۳۷۳ بهعنوان یکی از مراجع تقلید شیعیان مورد قبول جامعهٔ مدرسین حوزه علمیه قم اعلام شد و بهجای انتشار توضیحالمسائل، تنها به انتشار استفتائات اکتفا کرده است. اعلام مرجعیت او با انتقادهایی همراه بود. خامنهای در دورهٔ رهبری خود با امواج اعتراضی گستردهای از جمله اعتراضات دانشجویی ۱۳۷۸، اعتراضات جنبش سبز در سالهای ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹، اعتراضات دی ۱۳۹۶، اعتصابات ۱۳۹۷–۱۳۹۸، اعتراضات آبان و دی ۱۳۹۸ و خیزش ۱۴۰۱ ایران مواجه شده که همه را به شکل خونباری سرکوب کرده است. او همهگیری کووید-۱۹ را احتمال «حملهٔ بیولوژیکی» توصیف و واردات واکسن آمریکایی و انگلیسی به ایران را ممنوع کرد. دوران رهبری او با جنگ ایران و اسرائیل در سال ۱۴۰۴ همراه بود.
فوربز در سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۸ خامنهای را یکی از قدرتمندترین افراد جهان نامید. کمیتهٔ حفاظت از روزنامهنگاران، از او بهعنوان یکی از ۱۰ دشمن آزادی بیان در جهان نام برده است. انتقاد از او ممنوع است و افراد به اتهام توهین به او، اغلب در رابطه با اتهامات کفر، در ایران محاکمه شدهاند. احکام آنها شامل شلاق و سپری کردن زندان بوده و برخی از آنها نیز در بازداشت کشته شدند.[۱] خامنهای در زمینهٔ چگونگی رهبری و ادارهٔ کشور مورد انتقادات قرار گرفته است و حکومتش بهطور معمول دیکتاتوری توصیف شده است. ایالات متحده در سال ۲۰۱۹ خامنهای و دفتر او را تحریم کرد. به وی اتهاماتی چون دستور ترور میکونوس و نقش در بمبگذاری آمیا نسبت داده شده است.