گزارش پرونده قضایی رای وحدت رویه دیوان عالی کشور در مورد دیه شکستگی هر یک از مهره های گردن

حضرت حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای منتظری (دامت برکاته)

ریاست محترم دیوان عالی کشور

با سلام و احترام

به استحضار میرساند، به رغم صدور رأی وحدت رویه شماره ۸۴۳-۱۴۰۲/۱۱/۲۴ هیأت عمومی دیوان عالی کشور در مورد شکستن یک یا چند مهره از ستون فقرات بر اثر رفتار واحد مرتکب و تعیین تکلیف در مورد اختلاف حادث شده بین محاکم دادگستری، کماکان این اختلاف استنباط از بندت ماده ۶۴۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و تبصره یک آن به قوت خود باقی است به نحوی که برخی از شعب دادگاهها برای شکستن چند مهره از ستون فقرات که ناشی از یک ضربه باشد، برای هر یک از مهره ها یک دهم دیه کامل تعیین میکنند و برخی از شعب برای چند مهره ستون فقرات یک دهم دیه کامل تعیین کرده اند بعد از صدور رأی وحدت رویه مذکور مراتب از دفتر مقام معظم رهبری استفتاء شد، معظم له در پاسخ طبق نظریه شماره ۱/۵۶۹۵۱-۱۴۰۳/۹/۴ اعلام فرمودند:

«در مواردی که عرفاً طبق نظریه پزشکی قانونی شکستگی و جنایت متعدد محسوب شود هر یک دیه جداگانه دارد خواه با یک ضربه باشد یا چند ضربه»

طبق آراء واصله به این معاونت که ناظر به بعد از صدور رأی وحدت رویه ۸۴۳-۱۴۰۲/۱۱/۲۴ است شعب سوم و پنجم دادگاه تجدید نظر استان چهار محال و بختیاری با اختلاف استنباط از بندت ماده ۶۴۷ قانون مجازات اسلامی و تبصره یک ان آراء مختلف صادر نموده اند به گونه ای که شعبه سوم عقیده به تعیین ده درصد دیه کامل برای شکستگی مهره های ستون فقرات دوازدهم سینه ای و اول کمری داشته اما شعبه پنجم برای هر یک از مهره های ستون فقرات ده درصد دیه کامل تعیین کرده است لذا در اجرای ماده ۴۷۳ قانون آیین دادرسی کیفری گزارش امر به شرح آتی تقدیم میشود:

(الف)

به حکایت دادنامه شماره ۱۳۰۳۳۲۳۹۰۰۰۲۰۴۰۸۹۸-۱۴۰۳/۷/۱۲ شعبه ۱۰۲ دادگاه کیفری دو بروجن در خصوص اتهام آقای عبدالحسین … با وکالت آقای شهرام ….

۱-دایر بر بی احتیاطی در امر رانندگی منتهی به قتل غیر عمدی مرحوم آقای امید … موضوع شکایت ورثه محروم آقایان علیرضا … و امیررضا … (با قیمومت موقت خانم عفت …) هر دو فرزندان امید و خانمها بلور … و عفت ….

۲-دایر بر بی احتیاطی در امر رانندگی منتهی به نقص عضو غیر عمدی موضوع شکایت آقای یاور …

۳-دایر بر بی احتیاطی در امر رانندگی منتهی به ایراد صدمه بدنی غیر عمدی موضوع شکایت آقای امیر … چنین رأی صادر شده است:

«… دادگاه با توجه به اوراق و محتویات پرونده از جمله شکایت شکات صورتجلسه مرجع انتظامی برگه جواز دفن موجود در پرونده، برگ گزارش معاینه جسد پزشکی قانونی، گواهیهای پزشکی قانونی، نظریه افسر کارشناس تصادفات و هیأتهای سه نفره و پنج نفره کارشناسی تصاویر مضبوط در پرونده و اقرار مقرون به واقع متهم و جلسه رسیدگی بیان نمود «قبول دارم» و نهایتاً کیفرخواست صادره از سوی دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان بروجن دادگاه ضمن احراز بزهکاری نامبرده حسب مواد ۱۴-۱۹-۱۷-۳۴۸-۴۴۹-۴۶۲-۳۸۸-۵۳۹-۵۵۱ و تبصره ذیل آن و مواد ۵۵۵-۵۶۹-۵۵۸- ۵۵۹- ۵۹۳ -۶۳۷-۷۰۹-۶۵۶- ۷۱۴-۷۱۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و ماده ۲۱ قانون بیمه اجباری خسارت وارده شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه حکم به محکومیت متهم موصوف به پرداخت دیه کامل مرد مسلمان در حق اولیاء دم متوفی مرحوم آقای امید … مطابق گواهی حصر وراثت و همچنین حکم به محکومیت متهم موصوف به پرداخت ۱- دو درصد دیه کامل انسان بابت دو ناحیه جراحت حارته فرق سر ۲- یک دوم از دو شش هزارم دیه کامل انسان بابت جراحت حارصه بند انتهایی انگشت چهارم دست راست و ۳- یک دهم دیه کامل انسان بابت شکستگی ستون فقرات در نواحی مهره های دوازدهم سینه ای و اول کمری هر دو در بخش (تنه که بدون عیب التیام یافته است و ۴- نیم درصد دیه کامل انسان بابت ارش آسیب مختصر نسج نرم ناحیه شانه راست ظرف دو سال قمری در حق آقای امیر … صادر و اعلام مینماید.»

پس از تجدید نظرخواهی از این رأی شعبه سوم دادگاه تجدید نظر استان چهار محال و بختیاری به موجب دادنامه شماره ۱۴۰۳۳۲۳۹۰۰۰۲۷۲۱۶۶۹-۱۴۰۳/۹/۱۴، چنین رأی داده است:

«…. نظر به مجموع محتویات اوراق پرونده و تحقیقات انجام گرفته و نظر به اینکه از ناحیه تجدید نظرخواه در این مرحله از دادرسی ایراد موجه و مؤثری که موجب خدشه به اساس داد نامه صادره گردد وارد و ارائه نگردیده و دادنامه منطبق با موازین قانونی اصدار یافته است؛ فلذا ضمن عدم پذیرش درخواست تجدید نظر خواهی در اجرای مقررات بند الف ماده ۴۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری دادنامه صادره عیناً تأیید و استوار می گردد. ….»

ب) به حکایت دادنامه شماره ۱۴۰۲۳۲۳۹۰۰۰۲۹۵۸۲۸۸-۱۴۰۲/۱۰/۱۳ شعبه ۱۰۱ دادگاه کیفری دو کیار، در خصوص اتهام
آقای علی … دایر بر بی احتیاطی در رانندگی منتهی به ایراد صدمه بدنی غیر عمدی موضوع شکایت آقای روح الله … و اتهام آقای روح الله … دایر بر رانندگی بدون پروانه رسمی چنین رأی داده است.

« …نظر به محتویات پرونده و التفات نظر در شکایت شاکی گواهیهای پزشکی قانونی اقرار نامبرده و نظریه افسر تصادفات، وقوع بزه محرز و مسلم است و مستند به مواد ،۴۴۸ ۴۴۹ ۴۸۸ ۷۱۰ و ۶۴۷ از قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و ماده ۷۱۷ از قانون مجازات اسلامی کتاب تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ و مواد ۶ و ۱۱ از قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹ و تصویب نامه هیأت وزیران مصوب ۱۳۹۹ نامبرده را به پرداخت دو فقره یک صدم از یک سی ام از نصف دیه کامل از بابت بند اول و سه فقره یک صدم از نصف دیه کامل از بابت بند دوم و یک دهم دیه کامل از بابت بند سوم (گواهی پزشکی قانونی شکستگی ستون فقرات تجدید نظرخواه «در ناحیه اولین دومین و سومین مهره کمری (در بخش تنه) و دوازدهمین مهره پشتی (در بخش تنه) که به صورت مطلوب التیام یافته» میباشد) و پرداخت مبلغ بیست میلیون ریال جزای نقدی در حق صندوق دولت محکوم مینماید. در خصوص اتهام آقای روح الله … دایر بر رانندگی بدون پروانه رسمی (گواهینامه) یک دستگاه موتور سیکلت معروض میدارد که با توجه به محتویات پرونده و التفات نظر در اقرار صریح نامبرده در این مرجع وقوع بزه انتسابی از ناحیه نامبرده را محرز و مسلم میداند و مستند به ماده ۷۳۳ قانون مجازات اسلامی (کتاب تعزیرات مصوب ۱۳۷۵) و با رعایت بند اول ماده سوم قانون نحوه وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین مصوب ۱۳۷۳ با اصلاحات بعدی و التفات نظر در مواد ۳۷ و ۳۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ … و تصویب نامه هیأت وزیران مصوب ۱۳۹۹ نامبرده را به پرداخت ده میلیون ریال جزای نقدی در حق صندوق دولت محکوم می نماید. …»

پس از تجدیدنظر خواهی از این رأی شعبه پنجم دادگاه تجدید نظر استان چهارمحال و بختیاری به موجب دادنامه شماره ۱۴۰۳۳۲۲۹۰۰۰۱۲۱۳۹۹۰-۱۴۰۳/۴/۳۱ چنین رأی داده است:

« …. تجدید نظر خواهی آقای روح الله … وارد نیست؛ زیرا با لحاظ نظریه کمیسیون پزشکی قانونی که اعلام کرده صدمه جدیدی مرتبط با تصادف مورخ ۱۴۰۲/۲/۲۱ احراز نشده و صدمات مطابق با گواهی مورخ ۱۴۰۲/۸/۱۴ پزشکی قانونی شهرستان کیار میباشد رأی مورد تجدید نظرخواهی مطابق ادله موجود در پرونده و وفق موازین مورد استناد در رأی صادر گردیده است و تجدید نظرخواه دلیل و موجبی که دلالت بر خدشه بر اساس دادنامه باشد ارائه نکرده است و نحوه رسیدگی از حیث رعایت تشریفات دادرسی نیز با ایراد اساسی مستوجب نقض مواجه نیست اما نظر به اینکه:

۱- حسب بند سوم نظریه پزشکی قانونی شکستگی ستون فقرات تجدید نظرخواه در ناحیه اولین دومین و سومین مهره کمری (در بخش تنه)و دوازدهمین مهره پشتی (در بخش تنه) که به صورت مطلوب التیام یافته میباشد.

۲- دادگاه بدوی در مورد کلیه شکستگیهای ستون فقرات صرفاً یک فقره ده درصد دیه کامل تعیین کرده است حال آنکه:

اولا، اصل بر عدم تداخل دیات است.

ثانیاً، به لحاظ عدم احراز شرایط موضوع بند ب ماده ۵۴۳ قانون مجازات اسلامی (آسیبهای متصل به هم یا به گونه ای نزدیک به هم باشد که عرفاً یک آسیب محسوب شود) مقررات موضوع مواد ۵۴۱ و ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی بر موضوع حاکم است و اصل تعدد دیات جاری است.

ثالثاً، تبصره ۱ ماده ۶۴۷ قانون فوق صرفاً در صدد تعریف ستون فقرات و تفکیک مهره های گردن و استخوان دنبالچه از مقررات مربوط به آن است و نافی اجرای مقررات مزبور نبوده و قواعد عام مزبور در کلیه صدمات اعضا و منافع جاری است.

۳- به سهو قلم در سطح ششم دادنامه عبارت از نصف دیه کامل نگارش شده است بنابراین به استناد ماده ۴۵۷ قانون  آیین دادرسی کیفری ضمن رد تجدید نظر خواهی دادنامه تجدیدنظر خواسته با اصلاح میزان دیه بند سوم گواهی پزشکی قانونی به چهل درصد دیه کامل بابت شکستگی چهار مهره از ستون فقرات و اصلاح میزان دیه بند اول گواهی پزشک قانونی به دو سه هزارم دیه کامل بابت ساییدگی حارصه خلف بند اول انگشت دوم و سوم ،چپ تأیید و استوار می گردد و مراتب را به دادگاه بدوی متذکر میگردد. ……»

چنانکه ملاحظه میشود شعب سوم و پنجم دادگاه تجدید نظر استان چهارمحال و بختیاری در خصوص تعیین دیه در مورد شکستگی مهرههای ستون فقرات با استنباط مختلف از بندت ماده ۶۴۷ و تبصره آن آراء متفاوت صادر نموده اند؛ به گونه ای که شعبه سوم دادگاه تجدید نظر استان چهار محال و بختیاری عقیده به تعیین ده درصد دیه کامل برای شکستن چند داشته است اما شعبه پنجم دادگاه تجدید نظر استان چهار محال و بختیاری برای شکستن هر یک از مهره های ستون مهره فقرات ده درصد دیه کامل تعیین کرده است.

لذا با توجه به اینکه آراء مذکور بعد از صدور رأی وحدت رویه شماره ۸۴۳-۱۴۰۲/۱۱/۲۴ صادر شده اند و کماکان این اختلاف در رابطه با نحوه تعیین دیه شکستن مهره های ستون فقرات وجود دارد بنا به مراتب در موضوع مشابه اختلاف استنباط محقق شده است لذا در اجرای مواد ۴۷۱ و ۴۷۳ قانون آیین دادرسی کیفری به منظور ایجاد وحدت رویه فضایی طرح موضوع در جلسه هیأت عمومی دیوان عالی کشور درخواست می گردد.

غلامرضا انصاری معاون قضایی دیوان عالی کشور در امور هیأت عمومی