وکلاپرس– به طور خاص و صریح در قوانین بینالمللی مقررات خاصی برای محدودیت یا قطع اینترنت در زمان جنگ وجود ندارد. اما، قطع اینترنت ممکن است با نقض حقوق بشر و حقوق بشردوستانه بینالمللی مرتبط شود.
به گزارش وکلاپرس، در زمان جنگ، ممکن است برخی محدودیت یا قطع اینترنت، به عنوان یک اقدام امنیتی، توسط دولتها اعمال شود.
محدودیت یا قطع اینترنت معمولاً با هدف جلوگیری از انتشار اطلاعات و اخبار نادرست، یا اختلال در ارتباطات دشمن انجام میشود. با این حال، این اقدام میتواند با حقوق شهروندی در تضاد باشد و دسترسی به اطلاعات را برای شهروندان محدود کند.
بیشتر بخوانید:
- بیانیه کانون وکلای ایرانی-آمریکایی در مورد جنگ اسرائیل و ایران
- نامه رئیس کانون وکلای دادگستری مرکز به دبیرکل سازمان ملل درخصوص نقش سازمان ملل در آتشبس و برقراری صلح میان ملتها
در ایران، طبق قانون اساسی، دولت حق دارد با تصویب مجلس شورای اسلامی موقتآ محدودیت های ضروری را تا حد ۳۰ روز اعمال کند.
اصل هفتاد و نهم قانون اساسی:
برقراری حکومت نظامی ممنوع است. در حالت جنگ و شرایط اضطراری نظیر آن، دولت حق دارد با تصویب مجلس شورای اسلامی موقتآ محدودیت های ضروری را برقرار نماید، ولی مدت آن به هر حال نمی تواند بیش از سی روز باشد و در صورتی که ضرورت همچنان باقی باشد دولت موظف است مجددآ از مجلس کسب مجوز کند.
بیشتر بخوانید:
- بیانیه نمایندگان مجلس در محکومیت تجاوز رژیم صهیونیستی
- پیام رئیس قوه قضاییه در پی جنایت اخیر رژیم صهیونی در حمله به صدا و سیما
برخی از دلایلی که محدودیت یا قطع اینترنت در زمان جنگ اجرا می شود عبارتند از:
جلوگیری از انتشار اطلاعات:
در زمان جنگ، انتشار اطلاعات نادرست یا گمراهکننده میتواند پیامدهای جدی داشته باشد. محدودیت اینترنت میتواند از انتشار چنین اطلاعاتی جلوگیری کند.
اختلال در ارتباطات دشمن:
اینترنت میتواند به عنوان یک ابزار ارتباطی برای دشمن استفاده شود. محدودیت اینترنت میتواند ارتباطات دشمن را مختل کند و از این طریق به امنیت کشور کمک کند.
حفاظت از زیرساختها:
قطع اینترنت میتواند از زیرساختهای حیاتی در برابر حملات سایبری محافظت کند.
مخالفتها با قطع اینترنت
در مقابل نیز برخی از دلایل مخالفت با محدودیت یا قطع اینترنت در زمان جنگ عبارتند از:
نقض حقوق شهروندی:
محدودیت اینترنت میتواند دسترسی شهروندان به اطلاعات و خدمات حیاتی را محدود کند و این امر با حقوق شهروندی در تضاد است.
مشکلات اقتصادی:
محدودیت اینترنت میتواند به کسب و کارها و اقتصاد آسیب برساند.
عدم کارایی:
برخی معتقدند که محدودیت اینترنت در زمان جنگ، راه حل مؤثری برای مقابله با دشمن نیست.
مقررات بینالمللی در مورد محدودیت یا قطع اینترنت در زمان جنگ
به طور خاص و صریح در قوانین بینالمللی مقررات خاصی برای محدودیت یا قطع اینترنت در زمان جنگ وجود ندارد. اما، قطع اینترنت ممکن است با نقض حقوق بشر و حقوق بشردوستانه بینالمللی مرتبط شود.
عدم وجود قانون خاص:
هیچ معاهده یا کنوانسیون بینالمللی وجود ندارد که به طور خاص به موضوع قطع اینترنت در زمان جنگ بپردازد.
ارتباط با حقوق بشر و حقوق بشردوستانه:
قطع اینترنت میتواند با حقوق بشر اساسی مانند آزادی بیان، دسترسی به اطلاعات، و حق حریم خصوصی در تضاد باشد. همچنین، درگیریهای مسلحانه ممکن است منجر به نقض حقوق بشردوستانه بینالمللی شود، که شامل حفاظت از غیرنظامیان و زیرساختهای غیرنظامی است. قطع اینترنت ممکن است دسترسی به اطلاعات حیاتی را برای غیرنظامیان در مناطق جنگی قطع کند و در نتیجه، امنیت و رفاه آنها را به خطر بیندازد.
محدودیتهای حقوق بشردوستانه:
درگیریها باید با رعایت قوانین بشردوستانه بینالمللی انجام شوند. این قوانین شامل اصل تفکیک بین نظامیان و غیرنظامیان، اصل تناسب و لزوم نظامی است. قطع اینترنت، اگر برای اهداف نظامی ضروری نباشد، ممکن است این اصول را نقض کند.
رویکردهای بینالمللی:
در سطح بینالمللی، تلاشهایی برای توسعه اصول و راهنمایی هایی برای حفاظت از اینترنت در زمان جنگ وجود دارد. به عنوان مثال، “ابتکار امنیت سایبری” گروهی از سازمان های بین المللی تلاش میکند تا اصول و راهنماییهایی را برای حفاظت از اینترنت در زمان جنگ ایجاد کند.
جدول نمونههای تاریخی قطع اینترنت در زمان جنگ یا بحران
| کشور | سال/دوره | وضعیت یا بحران | نوع محدودیت اینترنت | مدت تقریبی | هدف اعلامشده یا احتمالی |
|---|---|---|---|---|---|
| سوریه | ۲۰۱۲–۲۰۱۳ | جنگ داخلی | قطع کامل اینترنت سراسری | چند روز | کنترل اطلاعات و جلوگیری از هماهنگی مخالفان |
| مصر | ژانویه ۲۰۱۱ | انقلاب علیه حسنی مبارک | قطع کامل اینترنت | حدود ۵ روز | سرکوب جنبش اعتراضی |
| ایران | آبان ۱۳۹۸ | اعتراضات به افزایش قیمت بنزین | قطع کامل اینترنت سراسری | ۷–۱۰ روز | کنترل اعتراضات، جلوگیری از انتشار اخبار کذب |
| روسیه | ۲۰۲۲–اکنون | جنگ در اوکراین | فیلتر و محدودیت شبکهها | مداوم | مقابله با نفوذ رسانهای غرب |
| سودان | ۲۰۲۳–۲۰۲۴ | جنگ داخلی و کودتا | قطع گسترده اینترنت | هفتهها | ممانعت از اطلاعرسانی مخالفان |
| هند (کشمیر) | ۲۰۱۹–۲۰۲۰ | لغو خودمختاری کشمیر | قطع کامل اینترنت | بیش از ۵ ماه | کنترل ناآرامیهای قومی/مذهبی |
| ترکیه | ۲۰۱۶ | کودتای نافرجام | محدودیت روی شبکههای اجتماعی | ساعاتی تا یک روز | کنترل شایعات و فرماندهی امنیتی |
| اتیوپی | ۲۰۲۰–۲۰۲۲ | درگیری تیگرای | قطع اینترنت در مناطق خاص | چند هفته تا ماه | جلوگیری از ارتباط شورشیان |
نکات قابل توجه:
- برخی کشورها فقط شبکههای اجتماعی یا پیامرسانها را هدف قرار دادهاند (مانند روسیه، ترکیه).
- در مواردی مانند ایران یا مصر، قطع سراسری و کامل اینترنت اتفاق افتاده است.
تهیه و تنظیم: فریده فرهمند فخر