تعدد افراد اجیرشده برای تحقق جرم اجیرکردن افراد برای ارتکاب جرایم موادمخدر لازم است

وکلاپرس- قضات هیات عمومی دیوان عالی کشور در جلسه امروز این نهاد در خصوص شرایط تحقق جرم اجیرکردن افراد برای ارتکاب جرایم موادمخدر  رای وحدت رویه جدیدی صادر کردند.

به گزارش وکلاپرس، بر اساس تصمیم امروز قضات دیوان عالی کشور تعدد افراد اجیرشده برای تحقق جرم اجیرکردن افراد برای ارتکاب جرایم موادمخدر لازم است.

پرونده امروز دیوان عالی کشور پیرامون اختلاف نظر بین  شعب بیست و سوم و سی و ششم و دیوان عالی کشور در خصوص تحقق بزه اجیر نمودن اشخاص برای ارتکاب جرایم مربوط به مواد مخدر با استنباط مختلف از ماده ۱۸ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر بود.

به طوری که شعبه بیست و سوم اجیر کردن یک شخص را مشمول این ماده اعلام کرده است درحالی که شعبه سی و شش منظور از اجیر نمودن اشخاص در ماده مزبور را شامل بیش از یک نفر دانسته است بنا به مراتب در موضوع مشابه اختلاف استنباط محقق شده است.

لذا در اجرای ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری به منظور ایجاد وحدت رویه ،قضایی طرح موضوع در جلسه هیأت عمومی دیوان عالی کشور درخواست و گزارش شده است جلسه هیات عمومی دیوان عالی کشور امروز ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ تشکیل و با اکثریت آراء رای شعبه سی و ششم دیوان عالی کشور تایید شد.

این رای تصمیم امروز قضات دیوان عالی کشور بوده است و هنوز در روزنامه رسمی منتشر نشده است.

بیشتر بخوانید:

• رأی وحدت رویه دیوان عالی کشور در خصوص تبصره ماده ۴۵ الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر
• رای وحدت رویه ۸۶۲ هیات عمومی دیوان عالی کشور

از قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر:

ماده ۱۸ـ هرکـس برای ارتکاب هر یک از جرائم موضوع این قـانون، اشخاصی را اجیر کند یا به خدمت گمارد و یا فعالیت آنها را سازماندهی و یا مدیریت کند و از فعالیت‌های مذکور پشتیبانی مالی یا سرمایه‌گذاری نماید، در مواردی که مجازات عمل مجرمانه حبس ابد باشد به اعدام و مـصادره اموال ناشی از ارتکاب این جرم و در سـایر موارد به حداکثر مجازات عمل مجرمانه، محکوم می‌شود. مجازات سرکرده یا رئیس باند یا شبکه اعدام خواهدبود.

گردش کار پرونده به شرح زیر است:

حضرت حجت الإسلام والمسلمین جناب آقای منتظری (دامت برکاته)

ریاست محترم دیوان عالی کشور

با سلام و احترام

به استحضار میرساند در خصوص تحقق بزه اجیر نمودن اشخاص برای ارتکاب جرایم مربوط به مواد مخدر با استنباط از ماده ۱۸ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر از سوی شعب ویژه رسیدگی به مواد مخدر دیوان عالی کشور آراء مختلف صادر شده است؛ به طوری که شعب هجدهم بیست و هفتم و سی وششم با این استدلال که برای تحقق بزه اجیر کردن دخالت بیش از یک نفر ضروری است اما شعب بیست و سوم و چهل و پنجم سابق (۴۱ فعلی) عقیده به تحقق بزه توسط یک نفر را دارند.

آقای غلامحسین آماده رئیس محترم شعبه سی و ششم دیوان عالی کشور درخواست طرح موضوع را در هیأت عمومی دیوان عالی کشور نموده که گزارش امر به شرح آتی تقدیم میشود

(الف) به حکایت دادنامه شماره ۱۴۰۱۲۶۳۹۰۰۰۳۴۱۸۴۹۵-۱۴۰۱/۱۰/۱۲ شعبه اول دادگاه انقلاب شهرستان اراک در خصوص اتهام آقای مسعود …. دایر بر اجیر کردن آقای میلاد … برای خرید و حمل سه کیلو و دویست و پنجاه گرم شیشه چنین رأی صادر شده است

«… با عنایت به گزارش مورد وثوق پلیس مبارزه با مواد مخدر استان مرکزی مبنی بر فعالیت مجدد متهم ردیف اول در امر تهیه و توزیع مواد مخدر و کشف مواد مخدر شیشه از خودرو تحت تصرفی متهم ردیف دوم ملاحظه برگ توزین و آزمایش صورت گرفته از مواد مکشوفه که شیشه بودن آن تأیید گردیده …. کشف عابر بانک ملی متهم ردیف اول در خودرو متهم ردیف دوم که جهت پرداخت وجه مواد مخدر شیشه در اختیار متهم ردیف دوم قرار داده اظهارات صادقانه و مطابق با واقع متهم ردیف دوم در مرجع انتظامی و دادسرا به نحوه رفتن به تهران و تحویل مواد مخدر صورتجلسه مواجهه حضوری متهمین که متهم ردیف اول فرستادن میلاد …. را به تهران قبول داشته و اظهار نموده یک کیلو از مواد مکشوفه متعلق به ایشان مسعود….) میباشد تعارض گوییهای متهم ردیف اول در اجیر کردن متهم ردیف دوم که در محضر بازپرس اظهار نموده متهم ردیف دوم را جهت آوردن موتور به نزد محمد … فرستاده …. و در جلسه دادگاه اظهار نموده جهت اخذ طلب به نزد محمد …. فرستاده ارائه مستندات فنی از سوی پلیس مبارزه با مواد مخدر استان مرکزی مبنی بر واریزی وجه به حساب متهم ردیف دوم جهت زدن بنزین و تماس او با صاحب جنس تهرانی به نام محمد … و اعلام آدرس محل توقف متهم ردیف دوم در تهران ….. اقرار صریح متهم ردیف دوم در جلسه دادگاه که با گزارش و مستندات فنی ارائه شده از سوی پلیس مطابقت دارد دفاعیات بلاوجه متهم ردیف دوم و وکلای وی مبنی بر عدم خرید مواد مخدر و اجیر کردن دیگری با توجه به حصول علم متعارف برای قضات رسیدگی کننده بزهکاری آنها را محرز دانسته، مستنداً به مواد ۲ ۱۰ ۱۶۴، ۱۷۱، ۲۱۱ و ۲۱۵ قانون مجازات اسلامی و ماده ۴۵ قانون مبارزه با مواد مخدر ناظر به بند ۶ ماده ۸ همان قانون هر دو متهم به عنوان مفسد فی الارض به مجازات اعدام محکوم می گردند و با توجه به اظهارات صادقانه متهم ردیف دوم و اظهار ندامت وی پیشنهاد یک درجه تخفیف به کمیسیون محترم عفو و بخشودگی اعلام میگردد و مواد مخدر مکشوفه امحاء گردد و خودرو …. توقیفی از متهم ردیف دوم که متعلق به پدرش بوده و ایشان از حمل مواد توسط پسرش اطلاعی نداشته چنانچه به علت دیگری توقیف نباشد به مالک قانونی مسترد و در خصوص ضبط و مصادره اموال با توجه به اینکه اموالی از متهمین کشف و شناسایی نگردیده سالبه به انتفاء موضوع است و اقدامی ندارد.»

با فرجام خواهی از این رأی شعبه بیست و سوم دیوان عالی کشور به موجب دادنامه ۱۴۰۲۰۶۳۹۰۰۰۰۲۹۳۳۴۶ ۱۴۰۲/۴/۱۷ با ذکر نواقصی پرونده را به دادگاه نخستین اعاده مینماید سپس شعبه اول دادگاه انقلاب به موجب دادنامه شماره ۱۴۰۲۲۶۳۹۰۰۰۲۹۷۱۱۲۹- ۱۴۰۲/۸/۲۳، با همان استدلالات مجدداً مبادرت به صدور رأی می نماید.

متعاقباً شعبه بیست و سوم دیوان عالی کشور به موجب دادنامه شماره ۱۴۰۳۰۶۳۹۰۰۰۰۰۶۸۷۳۰-۱۴۰۳/۲/۴، چنین رأی داده است

«…. با توجه به محتویات پرونده و گزارش مأمورین از نحوه شناسایی موضوع و کشف مواد مذکور و صورت جلسه توزین مواد کشف شده و تحویل آن به انبار و نظریه آزمایشگاه در مورد نوع و ماهیت مواد مزبور و گزارش پلیس پیرامون موضوع و مواجهه حضوری به عمل آمده بین متهمین و بررسی محصولات فنی پرونده با حضور کارشناس فنی توسط بازپرس و وجوه رد و بدل شده توسط کارت بانکی متهم و اظهارات آقای میلاد …. پیرامون موضوع و سایر قراین و امارات موجود در پرونده اعتراض موجهی که موجب نقض دادنامه و یا ورود خدشه بر ارکان و مبانی علم و استدلال دادگاه باشد به عمل نیامده است و دادنامه مذکور از حیث اصول استنباط و اساس محکومیت و رعایت اصول و تشریفات دادرسی فاقد ایراد مؤثر در نقض میباشد. علیهذا ضمن رد فرجام خواهی و مستنداً به بند (الف) ماده ۴۶۹ قانون آیین دادرسی کیفری دادنامه فرجام خواسته ابرام می گردد. ضمناً با توجه به وضعیت خانوادگی متهم و وزن مواد داستان محترم مجری حکم مخیر به پیگیری یک درجه تخفیف از طریق کمیسیون عفو و بخشودگی است.»

ب به حکایت دادنامه شماره ۱۴۰۱۳۰۳۹۰۰۰۹۵۸۷۱۱۲ – ۱۴۰۱/۱۰/۲۹ شعبه دوم دادگاه انقلاب تبریز در خصوص اتهام ۱. آقای فرشید … دایر بر اجیر نمودن خانم ناهید …. برای حمل ۳۳۱ گرم شیشه و هروئین و ۳۲ گرم گراس چنین رأی صادر شده است:

«… با عنایت بر کیفرخواست صادره کشف مواد از تصرف متهم ردیف دوم اظهارات متهم ردیف اول ناظر بر اینکه من این خانم را یک بار هم در ترمینال دیدم و دفاعیات غیر موجه با این توضیح که قرائن و امارات مؤید دخالت قطعی وی می باشد و هیچ توجیه عقلانی وجود ندارد که غیر از موضوع پرونده متهمین با هم ارتباطی داشته باشند و اظهارات بی شائبه ی متهم ردیف دوم من جمله در مقام مواجهه حضوری ناظر بر اینکه با هماهنگی میلاد …. متهم دیگر با شماره تماس … با من تماس گرفت و هماهنگ شدیم در داخل ترمینال اتوبوس شهرستان بسته حاوی مواد مخدر را از ایشان در جای خلوت تحویل گرفتم و سپس با خودم به شهرستان اهر بردم و پس از جاسازی به تبریز آمدم و در داخل سالن دستگیر شدم و در ترکیه قرار بود به میلاد …. تحویل بدهم من که او را نمیشناسم و به خاطر پول می بردم و مشکل داشتم و مضطر و مجبور بودم و اسم و فامیل او را هم نمیدانستم و اظهارات مطلعین به شرح پرونده ناظر بر تلاش متهم ردیف اول جهت تطمیع متهم دیگر در راستای معامله مسئولیت کیفری دارد و محتوای دوربین دلالت بر این دارد که متهم ردیف دوم در ترمینال حضور دارد و متهم ردیف اول با در دست داشتن یک عدد نایلکس سفید به سمت وی حرکت مینماید و مثبت بودن نتیجه آزمایش مواد و مستندات مخابراتی که دلالت بر ارتباطات تلفنی متهمین با همدیگر دارد و نتیجه ی بررسی مستندات مخابراتی در قالب صورتجلسه ی مربوطه منعکس میباشد و اینکه ناظر بر متهم ردیف اول ادعا شده اظهارات متهم دیگر از روی کینه ورزی میباشد مردود است؛ چرا که هیچ نوع توجیهی وجود ندارد که متهم ردیف دوم دروغ بگوید و اظهارات وی مستند به قرائن منطقی میباشد و کاملاً بی شائبه میباشد. ادعای اینکه مواد از تصرف متهم ردیف اول کشف نشده مردود است؛ چرا که اساساً قرار نیست که در زمان کشف مواد در تصرف شخصی باشد تا متهم واقع شود و ادعای اینکه آقای مهدی …. گفته من فرشید …. را نمیشناسم تأثیری ندارد. چون اصلا ادعا نشده که وی را میشناسد بلکه متهم دیگر ادعا نموده مهدی …. میلاد را میشناخته است ناظر بر متهم ردیف دوم ادعای اجبار کاملاً مردود میباشد چرا که اجبار عبارت است از فشار بیرونی به نحوی که از شخص اراده را سلب نماید که مردود میباشد و حتی اکراه که به مراتب ضعیفتر از اجبار میباشد نیز مسجل نمیباشد و قصد علم اراده و رضای متهم کاملاً محقق است. ادعای اضطرار به جهت شرایط نامساعد مالی هم کاملاً مردود میباشد چرا که از جمله ارکان اضطرار عبارت است از وجود خطر شدید فعلی یا قریب الوقوع و ارتکاب رفتار مجرمانه در راستای حفظ نفس یا مال خود یا دیگری و تناسب رفتار ارتکابی با خطر و ضرورت رفتار برای دفع خطر محرز است که متهم ردیف اول با شناسایی متهم ردیف دوم به عنوان یک فرد آسیب دیده و آسیب پذیر به لحاظ اجتماعی و اطلاع از شرایط نامساعد مالی وی و با تطمیع در صدد انتقال مواد به ترکیه بوده است و جهت تحقق وصف کیفری اجیر نمودن پرداخت شدن دستمزد شرط نیست و صرف | وعده کفایت میکند و اقدامات متهمین مشمول عنوان باند و شبکه نمیباشد و بر این اساس اقدامات متهم ردیف اول از قسمت اخیر ماده ۱۸ قانون معنونه خارج و عناوین کیفری محرز میباشد النهایه با استناد به بند ۱ ماده ۵ و بند ۶ ماده ۸ و مواد ۱۷ و ۱۸ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر و الحاق موادی به آن مصوب ۱۳۷۶ اصلاحی ۱۳۸۹ و تبصره آن قانون الحاق یک ماده به قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب ۱۳۹۶ و مواد ۲۱۱ و ۲۱۵ قانون مجازات اسلامی
مصوب ۱۳۹۲ اصلاحی ۱۳۹۴ و مصوبه ۱۳۹۹ هیأت دولت در مورد تعدیل جزای نقدی و با لحاظ عدم احراز قصد توزیع یا فروش در داخل کشور با توجه به کیفیت و مسیر حمل متهم ردیف اول را از بابت اتهام ردیف اول به تحمل بیست و پنج سال حبس تعزیری و پرداخت دو میلیارد و هشتصد میلیون ریال جزای نقدی و از بابت اتهام ردیف دوم به تحمل پنجاه ضربه شلاق تعزیری در غیر ملاء عام و پرداخت پنجاه میلیون ریال جزای نقدی و متهم ردیف دوم را از بابت اتهام ردیف اول به تحمل پانزده سال و چهار ماه حبس تعزیری و پرداخت یک میلیارد و هفتصد و سی و یک میلیون ریال جزای نقدی و از بابت اتهام ردیف دوم به تحمل سی و دو ضربه شلاق تعزیری در غیر ملاء عام و پرداخت سی و دو میلیون ریال جزای نقدی با احتساب ایام بازداشت قبلی و ضبط مواد مکشوفه به نفع دولت محکوم می نماید و صرفاً مجازات اشد اجرا خواهد شد. ….»

با فرجام خواهی از این رأی شعبه سی و ششم دیوان عالی کشور به موجب دادنامه شماره ۱۴۰۳۰۶۳۹۰۰۰۰۰۳۴۷۶۶ – ۱۴۰۳/۱/۲۵، چنین رأی داده است

«….. فرجام خواهی آقای فرشید …. … از حیث اطلاق عنوان اتهامی اجیر کردن به رفتار فرجام خواه و انطباق آن با ماده ۱۸ قانون مبارزه با مواد مخدر دارای اشکال اساسی بوده و قابلیت ابرام ندارد؛ زیرا از توجه به سیاق ماده ۱۸ قانون یاد شده که در آن از واژه های ناظر به جمع اشخاص» و «آنها» و «سازماندهی» و «باند» و «شبکه» استفاده شده چنین استنباط میشود که برای انطباق مورد با ماده ۱۸ این قانون اجیر کردن یا به خدمت گماردن بیش از یک نفر ضروری است مفاد تبصره یک ماده ۱۳۰ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ در تعریف گروه مجرمانه نیز مؤید این استنباط است. بر این اساس اجیر کردن یک نفر برای ارتکاب هر یک از جرایم موضوع قانون مبارزه با مواد مخدر می تواند منطبق با بند الف ماده ۱۲۶ قانون مجازات اسلامی و مصداق معاونت در جرم باشد. بنا به مراتب فوق به لحاظ وجود شبهه و تردید در تحقق بزه اجیر کردن مورد نظر قانونگذار و لزوم تفسیر قوانین جزایی ماهوی به نحو مضیق و به نفع متهم و با التفات به اصل برائت موضوع ماده ۴ قانون آیین دادرسی کیفری و قاعده در موضوع ماده ۱۲۰ قانون مجازات اسلامی و با استناد به بند ۴ قسمت ب ماده ۴۶۹ قانون آیین دادرسی کیفری دادنامه فرجام خواسته در مورد فرجام خواه آقای فرشید … نقض و پرونده به دادگاه محترم هم عرض ارجاع میشود.»

چنانکه ملاحظه میشود شعب بیست و سوم و سی و ششم و دیوان عالی کشور در خصوص تحقق بزه اجیر نمودن اشخاص برای ارتکاب جرایم مربوط به مواد مخدر با استنباط مختلف از ماده ۱۸ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر اختلاف نظر دارند؛ به طوری که شعبه بیست و سوم اجیر کردن یک شخص را مشمول این ماده اعلام کرده است در حالی که شعبه سی و ششم منظور از اجیر نمودن اشخاص در ماده مزبور را شامل بیش از یک نفر دانسته است.

بنا به مراتب در موضوع مشابه اختلاف استنباط محقق شده است لذا در اجرای ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری به منظور ایجاد وحدت رویه قضایی طرح موضوع در جلسه هیأت عمومی دیوان عالی کشور درخواست می گردد.

غلامرضا انصاری

معاون قضایی دیوان عالی کشور

در امور هیأت عمومی

رای وحدت رویه ۸۶۲ – ۱۴۰۴/۲/۲۳ هیات عمومی دیوان عالی کشور

هرگاه دارنده مواد مخدر برای ارتکاب هر یک از جرائم موضوع قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر و الحاق موادی به آن مصوب ۱۳۷۶/۸/۱۷ با آخرین اصلاحات، صرفاً یک نفر را اجیر کند یا به خدمت گمارد، با توجه به واژه به کار برده شده «اشخاص» در ماده ۱۸ قانون مذکور و با لحاظ واژه های «ساماندهی»، «مدیریت»، «باند»، «شبکه» و «آنها» که در برگیرنده بیش از یک نفر است، عنوان اجیر یا به خدمت گماردن شامل یک نفر نخواهد شد و با توجه به مفاد تبصره یک ماده ۱۳۰ قانون مجازات اسلامی که در مقام تعریف گروه مجرمانه است و اقتضای تفسیر قوانین به نفع متهم، برای تحقق این جرم دخالت بیش از یک نفر لازم است.

بنا به مراتب رأی شعبه سی و ششم دیوان عالی کشور که با این نظر انطباق دارد با اکثریت آراء اعضای هیأت عمومی صحیح و منطبق با موازین قانونی تشخیص داده شد. این رأی طبق ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ با اصلاحات و الحاقات بعدی در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور دادگاه ها و سایر مراجع اعم از قضایی و غیر آن لازم الاتباع است.

هیأت عمومی دیوان عالی کشور